Η “μαύρη τρύπα” των ευρωπαϊκών τραπεζικών μετοχών

Το κραχ στις τραπεζικές μετοχές, στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, με αφορμή τα stress tests της ΕΒΑ, τα οποία απογοήτευσαν αφού δεν κατάφεραν να αποδώσουν την πραγματική και προβληματική εικόνα των ευρωπαϊκών τραπεζών, υπενθύμισε ότι η Ευρώπη είναι ήδη αντιμέτωπη με μια νέα κρίση, μεγαλύτερη και πιο τοξική από ποτέ. Τα “κόκκινα” δάνεια, οι κεφαλαιακές ελλείψεις αλλά και η χαμηλή κερδοφορία απειλούν να δημιουργήσουν ένα νέο παγκόσμιο σοκ, που θα θυμίζει αλλά θα είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτότης Lehman Brothers.

Η θύελλα του φόβου και των ανησυχιών έχει προκαλέσει ελεύθερη πτώση στις μετοχές των κολοσσών του τραπεζικού συστήματος, με πολλούς από αυτούς, όπως η Commerzbnak και η Deusche Bank, να βυθίζονται σε ιστορικά χαμηλά. Αυτή η πρωτοφανής κατάρρευση δημιουργεί αναπόφευκτα το ερώτημα αν μπορεί αυτό το κραχ να αποτελέσει αγοραστική ευκαιρία ή αν το να κατέχει αυτήν τη στιγμή κάποιος τραπεζικές μετοχές στην Ευρώπη, έχει στα χέρια του μια βόμβα έτοιμη να σκάσει.

Αν και επιχειρήθηκε προσπάθεια ανάκαμψης και κάλυψης των ζημιών που έπληξαν τις τραπεζικές μετοχές στο διήμερο κραχ της Δευτέρας και της Τρίτης, από τα μέσα της εβδομάδας και μετά, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι σε καμία περίπτωση δεν εξαφανίστηκαν τα προβλήματα, οι ανησυχίες και οι φόβοι που υπήρχαν μόλις λίγα 24ωρα πριν, με την πραγματικότητα να παραμένει ζοφερή για τους γίγαντες του τραπεζικού συστήματος.

Τα “κόκκινα” δάνεια που έχουν συσσωρευτεί στην ΕΕ ξεπερνούν το 1,2 τρισ. ευρώ, με το bail-in να αποτελεί πλέον κανόνα, ενώ η ικανότητα των τραπεζών να παράγουν κέρδη έχει εξαλείφει από τη μείωση των επιτοκίων σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Και η νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών δεν αναμένεται προς το παρόν να βοηθήσει την κατάσταση.

Έτσι, αν και όλες, πλην μίας, οι μετοχές του πανευρωπαϊκού τραπεζικού δείκτη σημειώνουν απώλειες από τις αρχές του έτους που πλησιάζουν ακόμα και το 80%, με δεδομένο ότι η τραπεζική κρίση μόλις έχει αρχίσει να εκδηλώνεται και να ξεφεύγει από την Ιταλία, και με το οικονομικό αλλά και το πολιτικό περιβάλλον να μη φαίνεται να ευνοεί την τιθάσευσή της, οι κίνδυνοι συνεχίζουν να υπάρχουν και να είναι έντονοι.

Το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων της ΕΚΤ βρίσκεται στο -0,4%. Αυτό σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες πρέπει να πληρώνουν 4 ευρώ για κάθε 1.000 ευρώ που “παρκάρουν” στην ΕΚΤ. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για τιςευρωπαϊκές τράπεζες που επιβλέπουν τρισεκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με την Bank of America Merrill Lynch, οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα μπορούσαν να χάσουν 20 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2018, αν η ΕΚΤ διατηρήσει τα επιτόκια σε αυτό το επίπεδο.

“Εάν τα επιτόκια παραμείνουν σε τόσο χαμηλό επίπεδο, τα επιτοκιακά έσοδα από τόκους δεν θα συμβάλουν πλέον στην κεφαλαιακή βάση, και από αυτή την οπτική γωνία είναι δύσκολο να δούμε τις τράπεζες να είναι σε ισχυρή θέση”, σημειώνει ο Gerhard Schwarz, επικεφαλής στρατηγικής μετοχών της Baader Bank.

Μάλιστα, το Εθνικό Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (NIESR) έκοψε τις προβλέψεις του 2017 για την παγκόσμια ανάπτυξη στο 3,3% από 3,5% και για την Ευρωζώνη στο 1,3% από 1,7%, καθώς όπως τονίζει μετά το Brexit η τραπεζική κρίση που ξεκίνησε από την Ιταλία κάνει το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης όλο και πιο ευάλωτο, με το μεγαλύτερο χτύπημα να δέχεται η ΕΕ.

Όπως σημειώνει ο επικεφαλής μακροοικονομικών του think tank, Dr Angus Armstrong, το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης απειλείται λόγω των πιέσεων που δέχονται οι μεγαλύτερες τράπεζες της περιοχής και ολόκληρος ο τραπεζικός κλάδος της Ιταλίας. Αυτή η εξέλιξη θα βαρύνει σημαντικά την ανάπτυξη της περιοχής, τονίζει.

Όπως σημειώνει ο Kevin Dowd, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Durham, “καθώς το τραπεζικό σύστημα της ΕΕ οδεύει προς μια νέα μεγάλη κρίση, το βρετανικό τραπεζικό σύστημα δεν είναι σε κατάσταση τέτοια που να αντέξει τη θύελλα. Μόλις η μόλυνση εξαπλωθεί από την Ιταλία προς τη Γερμανία, και στη συνέχεια και στη Βρετανία, θα έχουμε μια νέα τραπεζική κρίση αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από ό,τι την περίοδο 2007-08”.

“Το πρόβλημα της Ευρώπης είναι απλό -πάρα πολύ χρέος στους ισολογισμούς των τραπεζών και πολύ χαμηλό περιθώριο κέρδους”, σημειώνουν οι αναλυτές της Berenberg.

Ο Chirantan Barua, αναλυτής της Bernstein, τονίζει: “Οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι υποκεφαλαιοποιημένες και δεν υπάρχει απολύτως καμία επενδυτική πρόταση για να δοθεί στους ιδιώτες επενδυτές έτσι ώστε να συμμετάσχουν στην ανακεφαλαιοποίησή τους”.