Στις 5 Δεκεμβρίου, την ημέρα του Eurogroup, ξημερώνει μία νέα κρίση

Η ελληνική κυβέρνηση έχει μετατρέψει το Eurogroup της 5^ης Δεκεμβρίου σε ημερομηνία «ορόσημο» για τις ελληνικές διαπραγματεύσεις για την β’ αξιολόγηση αλλά κυρίως για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Ωστόσο εκείνη την ημέρα, το Eurogroup αλλά και ολόκληρη η ευρωζώνη, πιθανότατα να ξυπνήσουν αντιμέτωποι με μία νέα κρίση, ίσως πιο σημαντική από κάθε άλλη στο παρελθόν, και που θα αφορά την κοντινή μας και πολιτικά συστημική Ιταλία, η οποία και θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. 

Για να συνοψίσουμε τα της Ελλάδας, σε ότι αφορά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, τα πράγματα προς το παρόν δεν δείχνουν ότι σε δύο εβδομάδες θα έχουν κλείσει όλα, και παραπέμπουν για τις αρχές του 2017, αφού η κυβέρνηση κρατά για το τέλος τις δύσκολες και καθόλου δημοφιλείς αποφάσεις που καλείται να πάρει για τις ομαδικές απολύσεις και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, και αυτό το κομμάτι δεν αναμένεται να κινήσει ομαλά.

Σε ότι αφορά την ελάφρυνση του χρέους, το μόνο που θα λάβει, στην καλύτερη περίπτωση, είναι κάποια βραχυπρόθεσμα μέτρα που το μόνο που θα ικανοποιούν είναι το… επικοινωνιακό μέτωπο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, γιατί δεν είναι αρκετά ούτε για να κάνουν το ελληνικό χρέος βιώσιμο, ούτε για να πειστεί το ΔΝΤ να συμμετέχει στο ελληνικό πρόγραμμα.

Και σε ότι αφορά τα πιο ουσιαστικά μέτρα ελάφρυνσης, τα μεσοπρόθεσμα αλλά και τα μακροπρόθεσμα, αφενός το χρονοδιάγραμμα δεν πρόκειται να αλλάξει – ειδικά αν οι Ευρωπαίοι ξυπνήσουν με μία νέα πολιτική κρίση στην Ιταλία και την πιθανή μετάδοσή της στη Γαλλία αλλά και την Γερμανία, αφετέρου ήδη ο Σόιμπλε έδειξε την τελευταία εβδομάδα τέσσερις απανωτές φορές τον δρόμο, ο οποίος οδηγεί μόνο σε τοίχο. 

Η στήριξη Ομπάμα εντός Αθηνών, όπως είχαμε προβλέψει από αυτήν εδώ τη στήλη, ξεχάστηκε ήδη. Ο γερμανός ΥΠΟΙΚ φρόντισε για αυτό γεμίζοντας τον Τύπο με νέες «ακυρωτικές» δηλώσεις. Τη Δευτέρα είπε ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι το χρέος αλλά η ανταγωνιστικότητα, την Κυριακή δήλωσε ότι η μείωση του χρέους δεν θα βοηθήσει την Ελλάδα, την Παρασκευή είχε πει ότι οι Έλληνες ζουν πάνω από τις δυνατότητές τους ενώ την περασμένη Τετάρτη και λίγο πριν την αναχώρηση Ομπάμα από την Αθήνα διαμήνυσε πως όποιος λέει θα ανακουφίσουμε τα χρέη, βλάπτει την Ελλάδα. 

Αυτή αναμένεται να είναι η στάση του Βερολίνου μέχρι και τις γερμανικές εκλογές αλλά και μετά από αυτές, ειδικά εάν ο Σόιμπλε κρατήσει τη θέση του στην γερμανική κυβέρνηση, κάτι που θα εξαρτηθεί βέβαια και από τις… διαθέσεις του SPD για το σχετικό υπουργείο, σε περίπτωση που το CDU της Μέρκελ οδηγηθεί σε νέο μεγάλο συνασπισμό με τους Σοσιαλδημοκράτες.

Και όσο για την ένταξη στο QE, και εκεί τα πράγματα είναι ακόμη ρευστά και δεν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις για την συμμετοχή της Ελλάδας τον Μάρτιο όπως ελπίζει η ελληνική κυβέρνηση. Όπως επισημαίνει και η Citi, με την προϋπόθεση ότι το QE θα συνεχιστεί και πέραν του α’ τριμήνου του 2017 – κάτι που ούτε η ΕΚΤ δεν το ξέρει ακόμη, για να γίνει η Ελλάδα μέρος του, θα χρειαστεί στην καλύτερη περίπτωση να περιμένει έως τα μέσα του 2017. 

Εν τω μεταξύ, η ευρωζώνη αλλά και ολόκληρη η Ε.Ε θα έχουν απέναντί τους κάτι πολύ πιο «μεγάλο» που απειλεί να στείλει την ήπειρο σε αχαρτογράφητα νερά. 

Μία ημέρα πριν το Eurogroup, την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου, υπάρχει σημαντικός κίνδυνος και ισχυρή πιθανότητα, ο Matteo Renzi να χάσει στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, το οποίο στο παρελθόν το είχε συνδέσει με την παραίτησή του σε περίπτωση που κυριαρχήσει το “Όχι”, και το οποίο πολλοί θεωρούν ως έναν ευρύτερο δείκτη υποστήριξης του ευρωπαϊκού σχεδίου. Αυτός που θα επωφεληθεί από αυτή την αποτυχία είναι το κίνημα των «5 Αστέρων» του Pepe Grillo, ο οποίος και έχει δηλώσει ότι θα διεξαγάγει δημοψήφισμα για την έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ. Επιπλέον, είχε υπογραμμίσει ότι, αν χάσει ο Renzi, πρέπει να «κρατήσει την υπόσχεσή του» και να παραιτηθεί και να διεξαχθούν εκλογές στις αρχές του 2017, έναν χρόνο νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα.

Αν η Ιταλία βυθιστεί σε μια νέα πολιτική κρίση, όχι μόνο ο ήδη προβληματικός τραπεζικός κλάδος της χώρας θα βρεθεί υπό περαιτέρω πίεση δημιουργώντας παράπλευρες συνέπειες σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης, αλλά μετά το Brexit και μετά τη νίκη Trump θα οδηγήσει σε επικίνδυνα λαϊκιστικά μονοπάτια την Ευρώπη, εν όψει και των εκλογών σε Γαλλία-Γερμανία το 2017. Όπως πολύ πρόσφατα τόνισε η Berenberg, αν η Marine Le Pen κερδίσει τις προεδρικές εκλογές στις 7 Μαΐου του 2017 και προσπαθήσει να βγάλει τη Γαλλία από την Ε.Ε. ή το ευρώ στη συνέχεια, θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της Ευρώπης όπως την ξέρουμε.

Όπως αποδεικνύεται, οι καθυστερήσεις και τα πισωγυρίσματα που οδήγησαν στην ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης έναν ολόκληρο χρόνο μετά το ξεκίνημά της, ήταν ολέθρια (για να μην αναφερθούμε στο πρώτο 6μηνο του 2015). Αν δεν υπήρχαν, η Ελλάδα θα είχε ήδη επωφεληθεί από το QE, οι Έλληνες θα είχαν πληρώσει λιγότερα μέτρα και η ελληνική κυβέρνηση δεν θα έτρεχε να πάρει κάποιο ξεροκόμματο για το χρέος μπας και βελτιωθεί η εμπιστοσύνη. Τα πράγματα θα είχαν κινηθεί σε άλλα επίπεδα, εντελώς διαφορετικά. Όπως και η οικονομία. Τώρα η ελληνική κυβέρνηση δυστυχώς τρέχει και δεν φτάνει ενώ η Ευρώπη βρίσκεται προ των πυλών μίας μεγάλης πολιτικής κρίσης με άγνωστες συνέπειες.