Πόσο ασφαλής είναι η Γερμανία;

Μετά την τρομοκρατική επίθεση σε χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου το αίσθημα απειλής είναι ιδιαίτερα έντονο. Γεγονός που αντανακλάται στις δημοσκοπήσεις και στον θερμό πολιτικό διάλογο των ημερών. Κεντρική θέση κατέχει το ερώτημα, κατά πόσο η αιματηρή επίθεση στο Βερολίνο διευκολύνθηκε από τη χαλαρή νομοθεσία και την αδυναμία των αρχών να προλάβουν το έγκλημα. Κατά τη γνώμη του γερμανού υπουργού Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ η Γερμανία οφείλει να προετοιμαστεί «ακόμη καλύτερα» ενόψει των δύσκολων καιρών που έρχονται.

Την άποψή του ο χριστιανοδημοκράτης πολιτικός διατύπωσε σε εκτενές άρθρο του στην Frankfurter Allgemeine Zeitung της Τρίτης. Αφού σκιαγράφησε τη γερμανική και την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική σε ζητήματα ασφάλειας κατέληξε ότι είναι απαραίτητες νέες ρυθμίσεις. Στο κέντρο των συλλογισμών του βρίσκεται το αίτημα για περισσότερη ευρωπαϊκή συνεννόηση σε θέματα τρομοκρατίας: σε αρκετά σημεία υπάρχουν διατυπώσεις όπως «κεντρικός επιχειρησιακός συντονισμός αντιμετώπισης κρίσεων» και «αποτελεσματική συνεργασία όλων των αρχών ασφαλείας».

Ενισχυμένος ο ρόλος του στρατού;

Ωστόσο η πρόσφατη επίθεση δεν ήταν η αιτία παρά μόνο η αφορμή για τη διατύπωση των προτάσεων ντε Μεζιέρ, οι οποίες όπως γράφει είχαν υποβληθεί «πριν από την επίθεση στο Βερολίνο». Οι σκέψεις του απευθύνονται προς όλες τις αρχές και τα όργανα που είναι επιφορτισμένα με την αποτροπή τρομοκρατικών ενεργειών, όπως η αστυνομία, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος, αλλά και ο στρατός. Λόγω της παγκόσμιας διάστασης του φαινομένου το ζήτημα αγγίζει ασφαλώς και την προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και τη νομοθεσία για το άσυλο.

Όσον αφορά τη Γερμανία ο ντε Μεζιέρ ουσιαστικά προτείνει την υπαγωγή της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος, με άλλα λόγια της γερμανικής μυστικής υπηρεσίας, στον έλεγχο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και όχι των κυβερνήσεων των κρατιδίων, όπως ισχύει σήμερα. Η αιτιολογία είναι ότι κανένας εχθρός του συντάγματος δεν επιδιώκει την ανατροπή της δημόσιας τάξης «μόνο σε ένα κρατίδιο». Επειδή όμως στις αρμοδιότητες των μυστικών υπηρεσιών ανήκουν εκτός από την αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων και η πρόληψη επιθετικών ενεργειών από ακροδεξιές ή ακροαριστερές οργανώσεις και η κατασκοπεία, η πρόταση ντε Μεζιέρ ενδέχεται να είναι περισσότερο περίπλοκη απ όσο ακούγεται.

Ακόμη πιο δύσκολος θα ήταν ένας ενισχυμένος ρόλος του στρατού σε εσωτερικές υποθέσεις, ο οποίος είναι αρμόδιος για πολεμικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό και για καταστάσεις εξαίρεσης στο εσωτερικό, όπως είναι οι φυσικές καταστροφές. Ο υπουργός Εσωτερικών ζητά ωστόσο περισσότερα: όταν η αστυνομία δεν είναι σε θέση να ανταπεξέλθει, θα πρέπει να αναλαμβάνουν δράση στρατιώτες «σε υπηρεσία ένοπλης προστασίας». Για κάτι τέτοιο όμως θα ήταν απαραίτητη η αλλαγή του συντάγματος, για την οποία απαιτείται κοινοβουλευτική πλειοψηφία κατά τα δύο τρίτα και συγκατάθεση του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου.

Κεντρικός συντονισμός των απελάσεων

Αλλά και όσον αφορά την αστυνομία ο ντε Μεζιέρ ζητά περισσότερα από τα ήδη ισχύοντα. Συγκεκριμένα ζητά «κεντρική αρμοδιότητα δίωξης και έρευνας» των ομοσπονδιακών αστυνομικών αρχών με στόχο «την αποτελεσματική εξακρίβωση παράνομων εγκαταστάσεων στη Γερμανία». Αυτό αφορά σε πρώτη φάση πρόσφυγες των οποίων η αίτηση ασύλου έχει απορριφθεί. Επειδή όμως πολλοί αλλάζουν διαρκώς τόπο διαμονής ή κρύβονται, ο υπουργός Εσωτερικών θέλει «συμπληρωματικές αρμοδιότητες κατά τον τερματισμό της παραμονής» στη χώρα. Με άλλα λόγια αντί για τα κρατίδια θα προγραμματίζει και θα διεκπεραιώνει τις απελάσεις η ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Οι επιθυμίες του ντε Μεζιέρ είναι πολλές. Ο ίδιος γνωρίζει βέβαια πόσο δύσκολες είναι οι αλλαγές που προτείνει, πόσο μάλλον εφόσον είναι αναγκαία η συμφωνία και των ευρωπαίων εταίρων. Το πιο λεπτό σημείο σε αυτό το πλαίσιο είναι οι ευρωπαϊκές οδηγίες για τη χορήγηση ασύλου. Ο υπουργός Εσωτερικών θεωρεί στο άρθρο του στη Frankfurter Allgemeinen Zeitung ότι οι οδηγίες αυτές στοχεύουν στη διασφάλιση «αξιοπρεπών και ασφαλών συνθηκών υποδοχής». Ωστόσο Γερμανία και Ευρώπη ερμηνεύουν το ζήτημα διαφορετικά. Κι εδώ είναι μάλλον απίθανο να αλλάξει κάτι στο εγγύς μέλλον. Κι αυτό επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει κοινή γραμμή στο προσφυγικό, ενώ η Γερμανία βρίσκεται ενόψει εκλογών.