Το σκιώδες τραπεζικό σύστημα στο στόχαστρο της Κομισιόν

Σημαντικά βήματα για αντιμετώπιση του σκιώδους τραπεζικού συστήματος αναμένεται να ανακοινώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 4 Σεπτεμβρίου.

Στόχος της ΕΕ είναι η ρύθμιση του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, το οποίο περιλαμβάνει οντότητες και δραστηριότητες εκτός του κανονικού τραπεζικού συστήματος.

Σημειώνεται ότι το μέγεθος του σκιώδους τραπεζικού συστήματος έφθανε το 2011 παγκοσμίως τα 51 τρισεκατομμύρια ευρώ, (το 2002 ήταν 21 τρις ευρώ) δηλαδή 25-30% του μεγέθους του συνολικού χρηματοπιστωτικού συστήματος Στην ευρωζώνη έφθανε το 2011 τα 10,9 τρισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή 28% του συνόλου του χρηματοπιστωτικού συστήματος, έχοντας άρα συστημική σημασία για την ΕΕ.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, ως ένα βαθμό, το σκιώδες τραπεζικό σύστημα επιτελεί σημαντικές λειτουργίες στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Για παράδειγμα, δημιουργεί πρόσθετους πόρους χρηματοδότησης και παρέχει στους επενδυτές εναλλακτικές λύσεις πέρα από τις τραπεζικές καταθέσεις.

Εκφράζονται όμως φόβοι ότι ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την μακροπρόθεσμη χρηματοπιστωτική σταθερότητα λόγω της σώρευσης άγνωστων πηγών κινδύνου στον χρηματοπιστωτικό τομέα και λόγω των ενδεχόμενων δευτερογενών συνεπειών που έχει ο σκιώδης τραπεζικό τομέα στον κανονικό τραπεζικό τομέα.

Το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB/ΣΧΣ) ετοιμάζει συστάσεις για την επιτήρηση και τη ρύθμιση των εν λόγω οντοτήτων και δραστηριοτήτων.

Στις πιθανές σκιώδεις τραπεζικές οντότητες και δραστηριότητες περιλαμβάνονται τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς (ΑΚΧΑ) και άλλα είδη επενδυτικών κεφαλαίων ή προϊόντων με καταθετικά χαρακτηριστικά και επενδυτικά κεφάλαια που παρέχουν πιστώσεις ή μοχλεύονται, περιλαμβανομένων των διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων (Exchange Traded Funds – ETFs) και των αμοιβαίων κεφαλαίων υψηλού κινδύνου (hedge funds).

Επίσης, περιλαμβάνονται εταιρείες χρηματοδότησης και οντότητες τίτλων που παρέχουν πιστώσεις ή πιστωτικές εγγυήσεις, ή προβαίνουν σε αλλαγή ρευστότητας ή/και λήξης χωρίς να είναι ρυθμιζόμενες όπως οι τράπεζες καθώς και ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις οι οποίες εκδίδουν ή εγγυώνται πιστωτικά προϊόντα, και τιτλοποίηση και δανεισμός τίτλων και συναλλαγές για συμφωνία επαναγοράς (repo).

Δύο παράγοντες συνέβαλαν άμεσα στην ανάπτυξη του σκιώδους τραπεζικού συστήματος (ΣΤΣ) α) η απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η οποία άρχισε τη δεκαετία του `80 και είχε επίσης ως αποτέλεσμα την υψηλή συγκέντρωση των τραπεζικών δραστηριοτήτων σε μεγάλα ιδρύματα και β) η επίδραση των αρχικών Συμφωνιών της Βασιλείας οι οποίες, με τη ρύθμιση των τραπεζικών ισολογισμών, ώθησαν τις κερδοσκοπικές δραστηριότητες εκτός ισολογισμού.
Στις ΗΠΑ, οι ΣΤ είχαν εκρηκτική ανάπτυξη, λόγω της χαλάρωσης των κανόνων που απαγόρευαν στις τράπεζες να παρεμβαίνουν στις αγορές αξιών και, από το 1999 και μετά, λόγω της σημαντικής τροποποίησης που υπέστη ο νόμος Glass-Steagall (του 1933).

Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, οι τράπεζες και τα υπεράκτια υποκαταστήματά τους λειτουργούσαν στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του ρυθμιστικού πλαισίου της Βασιλείας Ι και εξελίχθηκαν σε μεγάλους επενδυτές σε κινητές αξίες και εγγυημένα χρεωστικά ομόλογα (Collateralised Debt Obligations – CDO) με τη μέγιστη αξιολόγηση (ΑΑΑ), για τα οποία ισχύουν λιγότερες κεφαλαιακές απαιτήσεις.