Η όξυνση των οικονομικών ανισοτήτων σε όλες τις δυτικές οικονομίες συνιστά μια διαπίστωση που όλοι όσοι αποτελούν μέρος των μεσαίων στρωμάτων έχουν βιώσει τα τελευταία έτη. Στις ΗΠΑ, μάλιστα, η δημοσιοποίηση της επισήμανσης ότι το 95% της ανάκαμψης που έχει επιτευχθεί την τελευταία τριετία το έχει καρπωθεί μόλις το 1% των πλουσιότερων, προκαλεί κυριολεκτικά δέος.

Η εξήγηση για την όξυνση των ανισοτήτων επικεντρώνει συνήθως στη χρηματοοικονομική κρίση, αποτέλεσμα της γνωστής υπερτροφίας του κλάδου,  που συντελέστηκε ιδιαίτερα μετά το τέλος της δεκαετίας του 90 και μετεξελίχθηκε σε ευρύτερη οικονομική κρίση.

Βασική όμως αιτία της υπερτροφίας του χρηματοπιστωτικού κλάδου είναι η  ραγδαία τεχνολογική αλλαγή που από κοινού με τη θεσμική απελευθέρωση και την παγκοσμιοποίηση άλλαξαν δραστικά το οικονομικό περιβάλλον.

Ας εστιάσουμε λοιπόν λίγο περισσότερο στα της τεχνολογίας που σε ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία έχει παίξει καταλυτικό ρόλο.

1. Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ, ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ-ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΠΑ.

Ο RobertGordonαναφερόμενος στις βιομηχανικές επαναστάσεις των τελευταίων αιώνων (Μήπως φτάσαμε στο τέλος του «αμερικανικού ονείρου» ;  – 2012 ), διακρίνει τρεις περιόδους με κριτήριο τις βασικές τεχνολογικές αλλαγές και τις  αντίστοιχες εφευρέσεις  της καθεμιάς: η πρώτη στο διάστημα μεταξύ 1750-1830 (εφεύρεση ατμομηχανής, ατμόπλοια-σιδηρόδρομοι) που πήρε 150 χρόνια μέχρι να κάνει εμφανές το πλήρες εύρος των αποτελεσμάτων της.

Η δεύτερη μεταξύ 1870-1900 (εφεύρεση ηλεκτρικού φωτός-μηχανής εσωτερικής καύσης με πλήθος επικουρικών εφευρέσεων) που χρειάστηκε να περάσουν 100 χρόνια για να έχουμε ολοκληρωμένη την κύρια επίδρασή τους. Ήδη δε διανύουμε την τρίτη περίοδο  με την εφεύρεση του διαδικτύου (1995 περίπου) και όσα έχουν ακολουθήσει.

Σε όλες αυτές τις περιόδους σημειώθηκαν περίοδοι όξυνσης των ανισοτήτων με πιο γνωστή ίσως εκείνη του 1929, αποτέλεσμα του χρηματιστηριακού κραχ της Ν. Υόρκης που οδήγησε στη μεγάλη οικονομική κρίση με μαζικό κλείσιμο επιχειρήσεων  και έκρηξη της ανεργίας στις ΗΠΑ και σε όλο το Δυτικό κόσμο. Η συνέχεια στην Ευρώπη είναι γνωστή:  άνοδος του  ναζισμού στη Γερμανία με κατάρρευση της δημοκρατίας της Βαϊμάρης και στη συνέχεια έκρηξη του εθνικισμού και του μιλιταρισμού που οδήγησαν στο  2ο Παγκόσμιο πόλεμο.

Στην παρούσα φάση, η τεχνολογική πρόοδος χρεώνεται πάλι  στη σκέψη πολλών με το εντεινόμενο χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και πτωχούς.

Μάλιστα, ο οικονομολόγος TylerCowenδιατυπώνει την πρόβλεψη ότι σύντομα ο πληθυσμός θα περιλαμβάνει δύο κατηγορίες, εκείνους που θα μπορούν να χειρισθούν τις «έξυπνες μηχανές» και εκείνους που θα μπορούν να αντικατασταθούν από τους πρώτους ! Οι πρώτοι θα ευημερούν ενώ οι δεύτεροι θα παίζουν ατελείωτες ώρες videogames.Φυσικά, οι ευθύνες οφείλουν να καταλογισθούν οπουδήποτε αλλού εκτός από τα προϊόντα της τεχνολογικής προόδου, αν δεν θέλουμε να αναβιώσουμε τη λογική  των  βιομηχανικών εργατών που πέταγαν τα ξύλινα sabotτους στα μηχανήματα που τους έστελναν στην ανεργία κατά την πρώτη βιομηχανική επανάσταση, διαδικασία που γέννησε τον όρο sabotage.

Ωστόσο, ο TylerCowenσυνεχίζει να είναι χαρακτηριστικά προκλητικός στο τελευταίο του βιβλίο  με τίτλο Averageisover: μια ελίτ το πολύ μέχρι 15% Αμερικανών θα έχουν τις αμέσως επόμενες δεκαετίες τις δεξιότητες (brainandself-discipline) να διαχειρισθούν την αυριανή τεχνολογία και να αποκομίσουν τα ανάλογα οφέλη.

Οι δραματικές συνέπειες της αυτοματοποίησης και της ολοένα και φθηνότερης δύναμης των υπολογιστών,  μόλις τώρα ξεκινούννα διαχέουν τις επιδράσεις τους στις κοινωνίες… Και οι γιγαντιαίες μετατοπίσεις που ήδη προκαλούν είναι μάλλον αδύνατο να σταματήσουν, συνοψίζει (Economist 21/9/13).Μας λέει δηλαδή, ότι το 85% του πληθυσμού θα έχει την τύχη που είχαν τη δεκαετία του 50 και του 60 τα τότε μειονεκτικά κοινωνικά στρώματα στην οικονομία (π.χ. οι μαύροι ή οι γυναίκες) !

2. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΕΡΓΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ.

Αν αυτή η ζοφερή πρόβλεψη έχει βάση για τις ΗΠΑ όπου η χαλαρή νομισματική πολιτική έχει επιστρατευθεί στην επίτευξη του στόχου της μείωσης της ανεργίας μέχρι το 6,5%, τί μπορεί να πει κανείς για την ελληνική οικονομία που κατέχει τώρα το ρεκόρ της ανεργίας στο σύνολο των χωρών της Δύσης με 27,6%; 

Αν στις ΗΠΑ κρίνεται ότι η δαπάνη για τη δημόσια παιδεία , ιδιαίτερα την πρωτοβάθμια, οφείλει να αυξηθεί ώστε να βελτιωθούν οι δεξιότητες για τους νέους από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, τί πρέπει να κάνει η χώρα μας; Είναι φανερό ότι η οξύτητα του προβλήματος της ανεργίας και επομένως των ανισοτήτων στη χώρα μας, αποτέλεσμα  μεταξύ άλλων της παρατεταμένης ύφεσης και της υπερφορολόγησης  των μεσαίων στρωμάτων κυρίως, απαιτεί πολύ περισσότερες δράσεις από όσες μέχρι τώρα γίνονται.

Αν λάβει κάποιος υπόψιν ότι το 2004, έτος με υψηλό ρυθμό ανάπτυξης λόγω και της διενέργειας των έργων για τους Ο.Α. (+4,2%), οι νέες θέσεις εργασίας ήταν λιγότερες από 120 χιλ. , γίνεται αντιληπτό ότι ακόμη και η είσοδος της ελληνικής οικονομίας σε παρατεταμένη περίοδο ανάπτυξης θα απαιτήσει πάνω από μια 10ετία για να απορροφηθεί ο μισός πληθυσμός των 1,4 εκ. ανέργων που υφίσταται σήμερα.

Επομένως,για να υπάρξει μια βάσιμη προσδοκία άμβλυνσης του προβλήματος της μεγάλης ανεργίας, θα απαιτηθεί σοβαρή, συντονισμένη και μακρόπνοη προσπάθεια στο πλαίσιο μιας εθνικής πολιτικής για την απασχόληση. Η πολιτική αυτή θα πρέπει να επιδιώξει:

– Την αποτελεσματική αξιοποίηση των υφιστάμενων πόρων (εγχώριων – ευρωπαϊκών)  για κάθε μορφής επενδύσεις και τη συστηματική προσπάθεια αύξησής τους. Παράλληλα,  τα γνωστά προγράμματα κατάρτισης /επανειδίκευσης πρέπει να αναβαθμισθούν και να επεκταθούν και ενδεχομένως, να επανέλθει ο θεσμός των stagiers σε επιλεγμένες κατευθύνσεις (π.χ. πτυχιούχοι θεωρητικών σχολών ως αρχαιοφύλακες). Και βεβαίως να αναβαθμισθεί η εκπαίδευση ιδιαίτερα στο τριτοβάθμιο σκέλος της.

– Την απομάκρυνση των ποικιλόμορφων εμποδίων που δεν επιτρέπουν την κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού  ανά τη χώρα. Αλλά και την αντιμετώπιση των λόγων που οδηγούν στην απροθυμία  μετακίνησης προς άλλες περιοχές με στόχο την άρση τους  (π.χ. απροθυμία εργασίας γιατρών  σε πολλά νησιά).

– Την ενθάρρυνση της υλοποίησης έργων υποδομής ή δράσεων άλλου τύπου (π.χ. έργων αστικής ανάπλασης)  με κριτήριο τη μεγιστοποίηση της απασχόλησης ανά μονάδα προϊόντος. Επίσης, την πρόταξη των κριτηρίων απασχόλησης για ένταξη επενδυτικών σχεδίων στον ισχύοντα νόμο και εξέταση της δυνατότητας επιδότησης του υψηλού κόστους ασφάλισης των εργαζομένων.

– Την υποβοήθηση της ανάληψης επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, ιδιαίτερα εκείνων που οδηγούν σε νέες θέσεις απασχόλησης. Είναι φανερό ότι στον τομέα αυτό πρέπει να επικεντρωθεί η μεγαλύτερη προσπάθεια. Για το σκοπό αυτό πρέπει να ξεκινήσει η προσπάθεια μείωσης ή κατάργησης της πανσπερμίας των εμποδίων που παρεμποδίζουν ή αποθαρρύνουν την επιχειρηματική δράση. Από την απέραντη γραφειοκρατία μέχρι την υπερφορολόγηση και τη διαφθορά που υπάρχει στη δημόσια διοίκηση. Ιδιαίτερη προσπάθεια οφείλει να γίνει για τη νεανική επιχειρηματικότητα ώστε να εδραιωθεί η πεποίθηση στους ευρισκόμενους  μεταξύ 25-35 ετών ότι η ανάληψη μιας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας πρέπει να είναι στις άμεσες προτεραιότητές τους, έστω και με αυτό το εχθρικό περιβάλλον, αφού η  προσδοκία απασχόλησής τους στο δημόσιο είναι μηδενική και ο ιδιωτικός τομέας ακόμη  απολύει περισσότερους από όσους προσλαμβάνει.

– Τέλος, κάθε φορέας δημοσίου ενδιαφέροντος (κράτος-ΔΕΚΟ-ΟΤΑ) αλλά και οποιοσδήποτε φορέας κατέχει ακίνητα περιουσιακά στοιχεία (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ, Συνεταιρισμοί, Εκκλησία) είναι σκόπιμο να επιδιώξει  την πώληση ή την πολυετή παραχώρηση ακινήτων του εφόσον γίνονται δέκτες προτάσεων αξιοποίησής τους με την παράλληλη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Σε αυτό θα βοηθούσε η κατάργηση καταστατικών διατάξεων που σήμερα αποτελούν τροχοπέδη για τέτοιες πρωτοβουλίες (π.χ. κατάργηση  ελάχιστης απόδοσης βάση της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου). Και βεβαίως να προχωρήσουν οι αποκρατικοποιήσεις που συνδέονται με την υλοποίηση συγκεκριμένων επενδυτικών προγραμμάτων αξιοποίησης περιουσιακών στοιχείων των προς πώληση εταιρειών.

Είναι προφανές ότι οι μεταρρυθμίσεις που μπορούν να υλοποιηθούν με στόχο επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης είναι ανεξάντλητες δεδομένου ότι η μορφή της ανεργίας στη χώρα μας είναι διαρθρωτικού κυρίως χαρακτήρα.Ας επισπεύσουμε λοιπόν άμεσα την εφαρμογή τους, διαδικασία αναγκαία για να ξεφύγει η ελληνική οικονομία από το φαύλο κύκλο της ύφεσης και να δρομολογηθεί η ανάκαμψη το γρηγορότερο.

Facebook Comments