Ένα μικρό νησί στην άκρη της Ευρώπης παραπαίει κάτω από το βάρος της αποτυχίας των τραπεζών του. Σας θυμίζει κάτι;

Οι τράπεζες της Ισλανδίας χρεοκόπησαν μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, οι ιρλανδικές όταν έσκασε η τεράστια φούσκα της αγοράς ακινήτων το 2008 και 2009 και οι κυπριακές τράπεζες βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού με βασική αιτία την ελληνική κρίση και το PSI.

Οι εμπειρίες της Ισλανδίας και της Ιρλανδίας

Όπως και η Ισλανδία και η Ιρλανδία πριν, η Κύπρος και αυτή τώρα μάχεται για να αποφευχθεί το να σύρει ο υπερμεγέθης τραπεζικός της τομέας, τη χώρα στο γκρεμό. Οι εμπειρίες της Ισλανδίας και της Ιρλανδίας, ωστόσο, δείχνουν πως ο «πόνος» είναι δεδομένος, σύμφωνα με ανάλυση του Reuters.

Ενώ το Ρέικιαβικ άφησε τις τράπεζες να αποτύχουν και εισήγαγε ελέγχους κεφαλαίων, καθιστώντας τη χρηματοδότηση της οικονομίας της χώρας εξαιρετικά δύσκολη, το Δουβλίνο εθνικοποίησε το μεγαλύτερο μέρος του χρηματοπιστωτικού του τομέα, «βοηθώντας» έτσι να τετραπλασιάσει το χρέος της Ιρλανδίας και εξασφάλισε χρόνια λιτότητας.
Και οι δύο χώρες έχουν μπει και πάλι στον δρόμο της ανάπτυξης, αλλά πολλά υποκείμενα προβλήματα παραμένουν, με τα νοικοκυριά και στις δύο χώρες να εξακολουθούν να κατακλύζονται από ανεξόφλτητα στεγαστικά δάνεια, με την η ιρλανδική ανεργία να έχει κολλήσει στο 14% και με την Ισλανδία να φοβάται να άρει τους ελέγχους κεφαλαίων της λόγω ανησυχιών για μια επιζήμια εκροή ξένων κεφαλαίων.

Δύσκολος ο δρόμος για την Κύπρο

Τίποτα από αυτά δεν προτείνει ότι ο δρόμος για την Κύπρο θα είναι εύκολος, με τις τράπεζές της «θανάσιμα» τραυματισμένες λόγω της συμμετοχής τους στην Ελλάδα και τον χρηματοπιστωτικό τομέα της σε μεγάλο βαθμό εκτεθειμένα στη Ρωσία.
Τα προβλήματα της Κύπρου προέρχονται από την έκθεσή της στην Ελλάδα και τις τεράστιες απώλειες από τις οποίες χτυπήθηκαν οι δύο μεγαλύτερες τραπεζές της, η Τράπεζα Κύπρου και η Marfin Popular, όταν οι ηγέτες της ζώνης του ευρώ συμφώνησαν στα τέλη του 2011 να κουρέψουν τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου που κατείχε ο ιδιωτικός τομέας.

Συνολικά, η Κύπρος χρειάζεται 17 δισεκατομμύρια ευρώ, σχεδόν ισοδύναμο ποσό με την ετήσια παραγωγή της οικονομίας της, για να σώσει τις τράπεζές της και να επιληφθεί των οικονομικών και δημοσιονομικών της κυβέρνησής της.
Αν και σχετικά μικρό εάν συγκριθεί με την ελληνική και την ιρλανδική διάσωση από την τρόικα, 240 δισ. ευρώ και 67,5 δισ. ευρώ αντίσοιχα, για ένα νησί μόλις 1 εκατομμυρίου κατοίκων , είναι ένα τεράστιο βάρος και λέει πολλά για το πόσο μεγάλος και δυσκίνητος έχει γίνει ο τραπεζικός της τομέας.

Υπερμέγεθες τραπεζικό σύστημα


Μαζί με την επιθετική επέκταση στην Ελλάδα, η οποία βοήθησε τις τράπεζες της Κύπρου να διπλασιάσουν το μέγεθος του δανειακού τους χαρτοφυλακίου σε περίπου 72 δισ. ευρώ τα τελευταία έξι χρόνια, ο τραπεζικός τομεάς της Κύπρου έχει διογκωθεί με την βοήθεια των εισροών ρωσικού χρήματος, οι οποίες άρχισαν να φτάσει στο νησί μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
Ο τραπεζικός τομέας είναι τώρα περίπου οκτώ φορές το μέγεθος της οικονομίας της χώρας, σε σύγκριση με δέκα φορές για την Ισλανδία, και πάνω από τέσσερις φορές για την Ιρλανδία πριν από τις κρίσεις τους. Οι τράπεζες και στις δύο τελευταίες χώρες χρησιμοποίησαν φθηνή χρηματοδότηση για πληθώρα κερδοσκοπικών επενδύσεων.

Τα υψηλά επιτόκια, οι χαμηλοί φόροι – ιδίως η συμφωνία διπλής φορολογίας με τη Ρωσία – και μια κοινή Ορθόδοξη πίστη, ήταν όλοι οι παράγοντες πίσω από την εισροή του ρωσικού χρήματος και των ανθρώπων, την οποία έχει δει η πόλη της Λεμεσού, το οικονομικό κέντρο του νησιού, γνωστό ως «Lima grad».

Εκτιμάται ότι από το σύνολο των (περίπου) 70 δισ. ευρώ των καταθέσεων στην Κύπρο, το ένα τρίτο ανήκουν σε μη κατοίκους και οι περισσότεροι από αυτούς είναι Ρώσοι. Συνολικά, οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά σχεδόν δύο τρίτα κατά τη διάρκεια έξι ετών μέχρι το τέλος του 2012, σύμφωνα με τα στοιχεία από την κεντρική τράπεζα της Κύπρου.
Οι χρηματοδοτημένοι από τις καταθέσεις ισολογισμοί των κυπριακών τραπεζών, με τον λόγο των δανείων προς τις καταθέσεις να αγγίζει σχεδόν το 100%, μπορεί και να είναι ένα πρότυπο για άλλα συστήματα. Η εξάρτηση των τραπεζών της Ιρλανδίας και της Ισλανδία στις αγορές για κεφάλαια, αποδείχθηκε ότι είναι «θανατική ποινή», όταν ξέσπασε η πιστωτική κρίση.

Ρωσικά κεφάλαια

Αλλά το μέγεθος των εισροών έχει εγείρει ανησυχίες στη Γερμανία, ειδικότερα, ότι το νησί είναι ένας παράδεισος για ξέπλυμα χρήματος και φοροδιαφυγή.

Μια ρωσική τράπεζα, η Alfa Bank, εκτιμά ότι 70 δισ. δολάρια παράνομης φυγής κεφαλαίων από τη Ρωσία κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μπορεί να έχουν βρει τον δρόμο τους προς την Κύπρο.

Η Κύπρος ήταν ο μεγαλύτερος αποδέκτης των ρωσικής άμεσων επενδύσεων το 2011, συνολικού ύψους 121,6 δισ. δολαρίων από 362 δισ. δολάρια συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας.
Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s είπε την περασμένη εβδομάδα ότι οι ρωσικές τράπεζες είχαν περίπου 12 δισ, δολάρια τοποθετημένα στις κυπριακές τράπεζες στο τέλος του 2012 και εκτιμάται ότι οι ρωσικές εταιρικές καταθέσεις σε κυπριακές τράπεζες είναι περίπου 19 δισ. δολάρια.

Οι ανησυχίες αυτές ήταν πίσω από την πολιτικά φορτισμένη απόφαση του να σπάσει η προηγούμενη πρακτική της ΕΕ και να επιβάλει εισφορά επί των τραπεζικών λογαριασμών, ως μέρος της διάσωσης μιας χώρας. Αυτό προκάλεσε την οργή μεταξύ των Κυπρίων, και φόβο στις χρηματοπιστωτικές αγορές ότι ένα επικίνδυνο προηγούμενο έχει πλέον δημιουργηθεί.

Ο Αλέξανδρος Αποστολίδης, ένας ιστορικός της οικονομίας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Κύπρου, σημειώνει πως το να μπει η ταμπέλα στην Κύπρο ως ένα φυτώριο μαύρης τραπεζικής, είναι άδικο. «Πρόκειται για μια πρόχειρη υπεραπλούστευση», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά. «Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν μερικοί πολύ περίεργοι λογαριασμοί, αλλά θα ήμουν σοκαρισμένος αν αντιπροσώπευαν πάνω από το 1 δισ. ευρώ».

Όπως επεσήμανε, υπάρχουν πολλοί Ρώσοι στην Κύπρο αλλά υπάρχουν και πολλοί Ρώσοι στο Λονδίνο επίσης. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς ότι το Λονδίνο έχει μια υπερβολική εξάρτηση από το ρωσικό κεφάλαιο;

 

Ελευθερία Κούρταλη

Facebook Comments