Ο μαθηταράς ή ο κωλόφαρδος;

Είναι άραγε θέμα ουσίας η ακύρωση μιας παράδοσης να φέρει τη σημαία ο καλύτερος μαθητής και η αλλαγή στο να την φέρει ο πιο τυχερός μαθητής;

Έχω υπάρξει σημαιοφόρος στην ΣΤ’ του Δημοτικού μου Σχολείου στη Λάρισα το 1973. 44 χρόνια πριν, εν μέσω Χούντας και στην Ελληνική Επαρχία, ομολογώ ότι η ιδιότητα του σημαιοφόρου ήταν πραγματικά μεγάλη στιγμή. Καμάρωνε η οικογένεια όλη, καμάρωνα κι εγώ, όχι τόσο για τα 10 λεπτά της παρέλασης μπροστά από τους επισήμους και το λαό της πόλης μου. Κυρίως τη μια ώρα πριν, από την παραλαβή της σημαίας στο Σχολείο, την προσεκτική μεταφορά της στα χέρια μου μέχρι το χώρο της προ-συγκέντρωσης όλων των Σχολείων για την παρέλαση, όπου ναι ένοιωθα περήφανος να με βλέπουν όλα τα παιδιά και από τα άλλα Σχολεία. Και μετά στη διάρκεια της επιστροφής της στο Σχολείο που με συνόδευαν τα εγκωμιαστικά σχόλια των ανθρώπων που συναντούσα στο δρόμο. Μπράβο παιδί μου, συγχαρητήρια.

Ήταν κίνητρο αριστείας, ήταν επιβράβευση; Κίνητρο αριστείας δεν ήταν, με την έννοια ότι δεν έγινα άριστος μαθητής – κατά τα πρότυπα πάντα εκείνης της εποχής – για να φέρω τη σημαία. Ήταν όμως μια επιβράβευση, μια ηθική αναγνώριση που αντανακλούσε την προσπάθειά μου αλλά εκτεινόταν ως περηφάνεια και χαρά και στους γονείς μου, στους παππούδες μου και στους φίλους της οικογένειας. Δημιουργούσε ευγενή άμιλλα ανάμεσα στους συμμαθητές; Σε κάποιος ίσως ναι σε άλλους όχι. Ήταν όμως σίγουρα μια ιδιαίτερη στιγμή που ο φωτογραφικός φακός της εποχής την εγκατέστησε μόνιμα στο άλμπουμ της μητέρας μου. Όταν πια επιστρέφω σπάνια στις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, η φωτογραφία του σημαιοφόρου είναι εκεί και μάλλον συγκεντρώνει πιο πολλά σχόλια για τα χοντρά μπουτάκια που είχα στα 12 παρά για την επιτυχία της σημαίας.

Σήμερα όμως έχουμε 2017. Πολλές από τις παλιές αστικές συνήθειες του μακρινού παρελθόντος δεν υπάρχουν πια. Δεν το θεωρώ κακό αυτό, είναι απλά η εξέλιξη των πραγμάτων. Οφείλουμε να ζούμε στην εποχή μας και όχι στο παρελθόν, είτε μας αρέσει είτε όχι.

Για μένα, δεν είναι σκάνδαλο ούτε προσβολή της ηθικής και της αισθητικής μου η μη επιλογή του καλύτερου μαθητή ως σημαιοφόρου. Σκάνδαλο και μάλιστα μεγάλης έκτασης, είναι η επιλογή του σημαιοφόρου με κλήρωση.

Η επίκληση του παράγοντα «τύχη» είναι η ανέξοδη υπεκφυγή να πάρει κάποιος μια απόφαση. Έχω δύο εναλλακτικές λύσεις για ένα πρόβλημά μου, καταφεύγω στην τύχη για να επιλέξω ποια θα υιοθετήσω. Αρνούμαι δηλαδή να αξιολογήσω με ακρίβεια και παρρησία, τα ισχυρά και αδύνατα σημεία της καθεμιάς και το ρίχνω στο αμπεμπαμπλόν.

Έτσι και για τη σημαία. Το σκάνδαλο είναι ότι ένα ολόκληρο σύστημα εκπαίδευσης και διοίκησης σε ένα Σχολείο, στελεχωμένο υποτίθεται από ειδικούς της παιδαγωγικής επιστήμης, αρνείται να αξιολογήσει τους μαθητές μέσα σε ένα συνολικό πλαίσιο κριτηρίων επιδόσεων, συμπεριφορών, προσωπικότητας, συμμετοχής, κοινωνικότητας και να επιλέξει αυτόν που θα επιβραβεύσει με τη σημαία. Και καταφεύγει στην εύκολη λύση της κληρωτίδας.

Το μήνυμα της απόφασης του Υπουργείου Παιδείας είναι απλά καταστροφικό για τα παιδιά. Μαθαίνουν και γίνονται μάρτυρες – αφού φαντάζομαι ότι για να τηρηθούν οι κανόνες διαφάνειας της κλήρωσης αυτή θα γίνεται ενώπιον όλων των συμμετεχόντων σε αυτή – μιας στρεβλής φαντασίωσης που είναι απολύτως ασύμβατη με την πραγματική ζωή για την οποία υποτίθεται ότι τα προετοιμάζουμε. Μαθαίνουν ότι η διάκριση – γιατί μη μου πείτε ότι ο σημαιοφόρος ενός Σχολείου δεν διακρίνεται μόνο και μόνο από τη θέση στον σχηματισμό της παρέλασης – δεν είναι αποτέλεσμα προσπάθειας (όχι μόνο στις επιδόσεις στα μαθήματα) αλλά απλά θέμα τύχης. Μένουν με αυτή τη ψευδαίσθηση, ακριβώς στην ηλικία που αρχίζουν να σχηματίζουν χαρακτήρα και προσωπικότητα. Γίνονται άθελά τους, φορείς μια άποψης που απαξιώνει την αξία και την προσφέρει βορά στον τζόγο.

Προσωπικά θεωρώ αυτή την απόφαση σκανδαλώδη και για ένα ακόμα λόγο. Γιατί ευτελίζει τον εκπαιδευτικό. Αυτόν δηλαδή που κρίνουμε κατάλληλο να παιδεύσει τα παιδιά μας, δεν τον θεωρούμε κατάλληλο να χειριστεί ως εργαλείο ένα σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων για να επιλέξει τον μαθητή που θα επιβραβευτεί με τη σημαία. Τον μαθητή, που ακριβώς γιατί θα έχει επιλεγεί από μετρήσιμα κριτήρια συνολικής μαθητικής στάσης, θα αποτελεί παράδειγμα για πολλά άλλα παιδιά. Αυτή η επιμονή της εξίσωσης στα πάντα που υποτάσσει τη διάκριση στην κενότητα του «όλοι ίδιοι είμαστε», είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα διαμορφώσει πολίτες που θα αρνούνται να διεκδικούν το καλύτερο για τον εαυτό τους. Με καταστροφικές συνέπειες για το μέλλον ολόκληρης της Κοινωνίας και της Χώρας.

Όταν φίλοι παλιοί συμμαθητές βρισκόμαστε και ανατρέχουμε στα μαθητικά μας χρόνια, θέλουμε δεν θέλουμε μιλάμε για πρόσωπα. Θυμάσαι το Γιάννη το σημαιοφόρο; Μαθηταράς! Στο μέλλον τι θα λένε τα σημερινά παιδιά; Θυμάσαι το Γιάννη; Ο κωλόφαρδος κέρδισε τη σημαία!