Νέος κόφτης στα κοινωνικά επιδόματα

Αντιμέτωπη με τον κίνδυνο ανατροπής του σχεδιασμού της για έξοδο από το Μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018 θα βρεθεί σύντομα η κυβέρνηση. Το χρονοδιάγραμμα που έχει καταρτίσει για την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης αλλά και των επόμενων αξιολογήσεων της πορείας υλοποίησης του Μνημονίου ΙΙΙ, βρίσκεται, κυριολεκτικά, στον αέρα.

Αιτία είναι μια σειρά από αβεβαιότητες που συνδέονται με τις πολιτικές εξελίξεις στο εξωτερικό αλλά και τις κοινωνικές αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας για ορισμένα «μνημονιακά» μέτρα που προωθούνται.

Ταυτόχρονα, στην κυβέρνηση εκφράζονται ήδη φόβοι ότι οι εκπρόσωποι των δανειστών θα ζητήσουν την εφαρμογή της μείωσης του αφορολογήτου ορίου των μισθωτών, των συνταξιούχων και των κατ’ επάγγελμα αγροτών ένα χρόνο νωρίτερα, από την 1η-1-2019, αντί από την 1η-1-2020. Μια τέτοια εξέλιξη θα ξεσηκώσει σφοδρή θύελλα πολιτικών και κοινωνικών αντιδράσεων προσθέτοντας ένα ακόμη εμπόδιο στον δρόμο για την έξοδο από το Μνημόνιο.

Εμπόδια, θα αποτελέσουν, κατ’ αρχήν, η καθυστέρηση της τρίτης αξιολόγησης την οποία θα προκαλέσουν οι γερμανικές εκλογές καθώς και οι πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις στην απόπειρα υλοποίησης της αξιολόγησης στον δημόσιο τομέα και των επαχθών για εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες πολίτες «μεταρρυθμίσεων» στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής.

Προαπαιτούμενα

Παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα που φαίνονται να προβάλλουν στον χρονικό ορίζοντα των επομένων μηνών, η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα καταφέρει να φέρει σε πέρας με επιτυχία όχι μόνο μία, την 3η, αλλά τρεις συνολικά αξιολογήσεις – 3η, 4η και 5η – έως τον Αύγουστο του 2018! Εχει θέσει μάλιστα ως στόχο να έχει υλοποιήσει έως το τέλος του 2017 τα 90 από τα 113 προαπαιτούμενα που εκκρεμούν. Αμφίβολο όμως είναι εάν τελικά θα καταστεί δυνατό όχι μόνο να ξεκινήσει εντός του Οκτωβρίου 2017 η 3η αξιολόγηση, αλλά και εάν η ίδια η κυβέρνηση θα έχει καταφέρει να υλοποιήσει έστω και τα μισά από τα 90 προαπαιτούμενα.

Ηδη η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών φέρεται να συναντά μεγάλες δυσκολίες στην προσπάθειά της να πείσει τα υπόλοιπα εμπλεκόμενα στην υλοποίηση των προαπαιτουμένων υπουργεία να είναι συνεπή με τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί μέσω του Μνημονίου ΙΙΙ. Εκφράζονται δε από πολλές πλευρές πλέον φόβοι ότι η ασυνέπεια πολλών υπουργείων στην υλοποίηση των προαπαιτουμένων θα προκαλέσει σημαντικές καθυστερήσεις στην εφαρμογή του Μνημονίου.

Εμπόδιο στην υλοποίηση πολλών προαπαιτουμένων αποτελούν και οι ιδεοληψίες του κυβερνώντος κόμματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων στην οποία αντιτίθενται και την οποία «τορπιλίζουν» με όλα τα διαθέσιμα μέσα συνδικαλιστικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που λυμαίνονται τον δημόσιο τομέα.

Περικοπές

Ενα ακόμη αγκάθι είναι οι «μεταρρυθμίσεις» στα κοινωνικά επιδόματα. Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί στους δανειστές να περιορίσει σημαντικά τους δικαιούχους πολλών επιδομάτων ώστε να εξοικονομήσει πόρους και να τους ανακατανείμει με ακόμη πιο αυστηρά εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια σε πολύ λιγότερους δικαιούχους. Η προσπάθεια «ανακατανομής» αναμένεται να εγείρει αντιδράσεις εντός του κυβερνώντος κόμματος αλλά ακόμη και μέσα στην ίδια την κυβέρνηση. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η όποια προσπάθεια υλοποίησης των μέτρων αυτών θα προσκρούσει σε αντιδράσεις ευρείας έκτασης από την ελληνική κοινωνία γενικότερα, διότι εάν τελικά ευοδωθεί, θα οδηγήσει στην περαιτέρω εξαθλίωση εκατοντάδων χιλιάδων ήδη οικονομικά αδύναμων Ελλήνων πολιτών.

Στόχος των «μεταρρυθμίσεων» που έχει δεσμευτεί να προωθήσει η κυβέρνηση είναι, μεταξύ άλλων, η μείωση του συνολικού ύψους των δαπανών για τα κοινωνικά επιδόματα και η… καλύτερη στόχευση των επιδομάτων σε άτομα που τα έχουν πραγματικά ανάγκη. Στην ουσία, όμως, η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να περικόψει σημαντικά τα οικογενειακά επιδόματα του ΟΓΑ, μεταξύ των οποίων και αυτά που χορηγούνται σε τρίτεκνους και πολύτεκνους, τα επιδόματα αναπηρίας, τις επιδοτήσεις των εισιτηρίων των μέσων μαζικής μεταφοράς για οικονομικά ασθενείς ομάδες του πληθυσμού, το φοιτητικό στεγαστικό επίδομα των 1.000 ευρώ και τα επιδόματα που δίδονται σε οικονομικά ασθενείς ομάδες του πληθυσμού οι οποίες ζουν σε απομακρυσμένες και απομονωμένες περιοχές της χώρας για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Σε τρεις άξονες

Πιο αναλυτικά, το Μνημόνιο προβλέπει «προαπαιτούμενες δράσεις» σε τρεις μεγάλους άξονες:

* Την ανάπτυξη των μηχανισμών του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης, τη δημιουργία ενός Οργανισμού Παροχών ο οποίος θα λειτουργεί ως ενιαία αρχή πληρωμής για όλες τις παροχές κοινωνικής πρόνοιας και τη συγκρότηση τριών μητρώων δικαιούχων μέχρι το τέλος του 2017.

* Τη στοχευμένη μείωση ορισμένων επιδομάτων (οικογενειακών, θέρμανσης, φοροαπαλλαγών, εισόδου στην αγορά εργασίας) το 2017 και το 2018. Από τις μειώσεις αυτές πρέπει να εξοικονομηθούν 259 εκατ. ευρώ στη διετία.

* Τη θέσπιση πέντε μεταρρυθμίσεων σε αντίστοιχους τομείς επιδομάτων (οικογενειακά επιδόματα, επιδόματα αναπηρίας, εκπαιδευτικά επιδόματα, επιδόματα στέγασης, μεταφορικών επιδομάτων) μέχρι τέλος του 2017 και εφαρμογή τους από το 2018. Το Μνημόνιο δεν προβλέπει συγκεκριμένα ποσά τα οποία θα πρέπει να εξοικονομηθούν από τις μεταρρυθμίσεις αυτές.

Οι «παρεμβάσεις»

Ειδικότερα, για τις μεταρρυθμίσεις στα επιδόματα τέκνων, αναπηρίας, μεταφοράς, εκπαίδευσης, στέγασης η κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει:

1 Στη θέσπιση μίας μεγάλης μεταρρύθμισης του συστήματος οικογενειακών επιδομάτων μέχρι τον Νοέμβριο του 2017, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί η στόχευση και να αυξηθεί η ισότητα μεταξύ των παιδιών που υποστηρίζονται, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2018.

2 Στη νομοθέτηση και την εφαρμογή μίας μεταρρύθμισης στον χώρο των επιδομάτων αναπηρίας μέχρι τον Νοέμβριο 2017. Συγκεκριμένα θα πρέπει να υιοθετηθεί νέα νομοθεσία για ένα πιλοτικό πρόγραμμα μετακίνησης από τη σημερινή διαδικασία αξιολόγησης των αποζημιώσεων σε μία λειτουργική αξιολόγηση για τον προσδιορισμό της ικανότητας του ατόμου να ασκεί δραστηριότητες καθημερινής ζωής. Το πιλοτικό πρόγραμμα του συστήματος αξιολόγησης της λειτουργικής αναπηρίας θα εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο του 2018. Ο σχετικός νόμος θα περάσει τον Μάιο του 2018 και θα εναρμονίσει όλους τους κανόνες εισφορών αναπηρίας και κοινωνικής πρόνοιας, συμπεριλαμβανομένου του νόμου 4387/2016. Η εφαρμογή του σε πανεθνική κλίμακα θα ξεκινήσει μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2018 (δηλαδή από την 1η Ιουλίου 2018, τα επιδόματα αναπηρίας, για όλους τους δικαιούχους σε εθνικό επίπεδο, θα καθοριστούν σταδιακά και θα χορηγηθούν με βάση τη νέα λειτουργική εκτίμηση).

3 Στον σχεδιασμό μίας μεταρρύθμισης των επιδομάτων για τις μεταφορές μέχρι τον Νοέμβριο του 2017. Η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να τεθεί σε ισχύ το 2018 μετά την εφαρμογή της ηλεκτρονικής μεταρρύθμισης των εισιτηρίων από τις εταιρείες μεταφορών.

4 Στην ολοκλήρωση μίας μελέτης για τον εξορθολογισμό των εκπαιδευτικών επιδομάτων (στο πλαίσιο των αναθεωρήσεων δαπανών) μέχρι τον Ιούνιο του 2017 (σ.σ. ήδη η προθεσμία αυτή έχει παρέλθει) προκειμένου να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις έως τον Οκτώβριο του 2017.

5 Στη θέσπιση μιας νέας νομοθεσίας για τον προσδιορισμό του σχεδιασμού των επιδομάτων στέγασης μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2017 (με βάση συστάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας).