Το τρίτο κύμα της εκδημοκρατικοποίησης ξεκίνησε με την επανάσταση των γαρυφάλλων στη Πορτογαλία το 1974 και ολοκληρώθηκε με την κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου και τη μετάβαση στη δημοκρατία των χώρων της τέως ανατολικής Ευρώπης το 1989. Μέρος του αποτέλεσε, φυσικά, και η Ελληνική μετάβαση στη δημοκρατία.  

Από τις χώρες που ολοκλήρωσαν τη μετάβαση, η πλέον παραδειγματική περίπτωση, η οποία μάλιστα χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα για την εξαγωγή συμπερασμάτων ήταν η Ισπανία το 1977. Τα πρώτα χρόνια μετά το 1989, ήταν πολύ συχνό το φαινόμενο, ανατολικοευρωπαίοι πολιτικοί να επισκέπτονται την Ισπανία για να δουν ιδίοις όμμασι τα επιτεύγματα της δημοκρατίας και να «αντιγράψουν» τακτικές και μεθόδους δημοκρατικού διαλόγου. Το ισπανικό μοντέλο της “reforma pactada”, δηλαδή της μετάβασης στη δημοκρατία έπειτα από εκτεταμένο διάλογο και μέσω της δημιουργίας ευρύτερων συναινέσεων και συμφωνιών κατέληξε να είναι και το μοντέλο που υιοθετήθηκε στην ανατολική Ευρώπη μέσα από το θεσμό των συναντήσεων τύπου «στρογγυλής τραπέζης» όπου εκπρόσωποι όλων των πλευρών έλυναν τις διαφωνίες τους.

Δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό γιατί συνέβη αυτό. Η Ισπανική μετάβαση, πολύ περισσότερο από την Πορτογαλική, την Ελληνική ή ακόμα και των ανατολικών χωρών είχε όλα τα εχέγγυα για να καταλήξει σε λουτρό αίματος. Δεν ήταν μόνο το ομιχλώδες πεδίο που δημιουργούσαν οι ανταγωνιστικοί εθνικισμοί, ήταν επίσης και οι ισχυρά αντικρουόμενες ιδεολογικές πεποιθήσεις, η μακρά διάρκεια ζωής του Φρανκίκου καθεστώτος και η ιστορική κληρονομιά του Ισπανικού εμφυλίου. Ελάχιστοι διεθνείς παρατηρητές προέβλεπαν το 1977 ότι η δημοκρατία θα παγιωνόταν τόσο εύκολα στην Ισπανία και ακόμα λιγότεροι ότι η χώρα θα μεταμορφωνόταν σε υπόδειγμα πολυκοινοτικής, αποκεντρωμένης δημοκρατίας.

Για αυτό και προκαλούν διπλή θλίψη οι εικόνες που είδαμε να εξελίσσονται στη Καταλονία την προηγούμενη Κυριακή. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, είναι προφανές ότι και η κεντρική Ισπανική κυβέρνηση αλλά και η κυβέρνηση της αυτόνομης κοινότητας της Καταλονίας λησμόνησαν το μάθημα των τελευταίων δεκαετιών. Αντί να διαλέξουν το δρόμο της συνεννόησης, της σύνθεσης και του συμβιβασμού όπως είναι η παράδοση στην εσωτερική πολιτική σκηνή της χώρας τους, από τη δεκαετία του ’70 και έπειτα, κατέληξαν να υποστηρίζουν μαξιμαλιστικές θέσεις στις οποίες αυτοπαγιδεύθηκαν.  

Η βίαιη αντιμετώπιση των πολιτών είναι αποτέλεσμα των επιλογών του κ. Ραχόι, και σίγουρα δεν αρμόζουν σε μία σύγχρονη Ευρωπαϊκή χώρα. Φυσικά και η κεντρική κυβέρνηση είχε δικαίωμα να παρεμποδίσει τη διεξαγωγή ενός ψευδεπίγραφου δημοψηφίσματος υλοποιώντας την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της χώρας. Οι πολίτες της Καταλονίας όμως εξακολουθούσαν να έχουν το δικαίωμα στην ειρηνική δημόσια συνάθροιση και η αστυνομία δεν έπρεπε να τους εμποδίσει όταν επέλεξαν να το ασκήσουν την προηγούμενη Κυριακή. Δυστυχώς, η αλήθεια είναι ότι, εδώ και καιρό, η κυβέρνηση του κ. Ραχόι έχει συνειδητά επιλέξει να υιοθετήσει μια αδιάλλακτη στάση ελπίζοντας να γίνει περισσότερο αρεστή στη συντηρητική εκλογική της βάση. Με αυτό τον τρόπο όμως παίζει με τη φωτιά: οι μετριοπαθείς Καταλανοί απομακρύνονται και οι αδιάλλακτοι συνασπίζονται. Από την άλλη πλευρά και η κυβέρνηση της αυτόνομης κοινότητας της Καταλονίας φέρθηκε ανεύθυνα. Αρχικά, επέλεξε να προκηρύξει ένα διχαστικό δημοψήφισμα το οποίο παραβίαζε όχι μόνο το ισπανικό σύνταγμα αλλά ακόμα και τους τοπικούς νόμους. Στη συνέχεια αποφάσισε να προχωρήσει στη διεξαγωγή του χωρίς κανένα εχέγγυο για το αδιάβλητο της διαδικασίας και τώρα προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα βασιζόμενη στο αποτέλεσμα του.

Η Ισπανία είναι μια ώριμη, φιλελεύθερη και πλουραλιστική δημοκρατία με ένα σύνταγμα που είναι από τα πλέον αποκεντρωμένα σε επίπεδο εξουσιών του πλανήτη. Δεν της αξίζει να λοιδορείται στο διεθνή τύπου όπως έγινε τις τελευταίες μέρες. Η τήρηση του Συντάγματος είναι απαραίτητο συστατικό της δημοκρατικής τάξης. Όμως η Δημοκρατία προϋποθέτει το διάλογο και την ειρηνική συμβίωση, η βίαιη καταστολή δεν μπορεί να είναι η λύση.  Και οι δυο πλευρές πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω και να αναλογιστούν εάν όλα όσα οικοδομήθηκαν με τόσο κόπο τα τελευταία 40 χρόνια αξίζει να ακυρωθούν μέσα σε λίγες μέρες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε μια τέτοια εξέλιξη οι μόνοι χαμένοι θα είναι οι απλοί κάτοικοι της Καταλονίας και της Ισπανίας.

Facebook Comments