Οι πρόεδροι και oι πρωθυπουργοί της Ευρώπης συγκεντρώθηκαν αργά χθες το βράδυ στις Βρυξέλλες για να ξεκινήσουν τις ανεπίσημες συνομιλίες σχετικά με το ποιος θα πλοηγήσει την ένωση στη «μετασεισμική» Ευρώπη. Η μάχη για τη θέση ξεκίνησε πριν ακόμη διεξαχθούν οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και, τώρα που βγήκε το αποτέλεσμα, αρχίζει και ο κανονικός πόλεμος. Τι μπορούμε να περιμένουμε;

Ερώτηση: Ποιος αποφασίζει για τις κορυφαίες έδρες της Ε.Ε.;

Απάντηση: Η πιο υψηλόβαθμη θέση είναι του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ, η οποία όχι μόνο κάνει την αρχή για όλους τους νόμους αλλά επίσης, χάρη στην κρίση της ευρωζώνης, έχει συγκεντρώσει τεράστιες εξουσίες για την παρακολούθηση και διαμόρφωση της δημοσιονομικής πολιτικής των μελών της ευρωζώνης. Για αυτή την θέση, θα δοθούν και οι σοβαρότερες μάχες.

Είναι η πρώτη φορά που ο πρόεδρος της Κομισιόν θα εκλεγεί υπό την Συνθήκη της Λισσαβόνας, που τέθηκε σε ισχύ προ 4ετίας. Ορίζει ότι οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, οι οποίοι στο παρελθόν ήταν εκείνοι που επέλεγαν τον πρόεδρο, θα πρέπει τώρα να χρίσουν υποψήφιο μόνο εφόσον «λάβουν υπόψη το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών». Εν συνεχεία αυτός ο υποψήφιος θα «εκλεγεί» από το ίδιο το ευρωκοινοβούλιο και οι Ευρωβουλευτές θα έχουν πλέον πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στην επιλογή.

Ερώτηση: Τι γίνεται με τις υπόλοιπες θέσεις;

Απάντηση: Η επόμενη σοβαρότερη έδρα είναι του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο οποίος προεδρεύει σε όλες τις συνόδους της ΕΕ και εκπροσωπεί τους ηγέτες των κυβερνήσεων στο σύστημα της ΕΕ. Για αυτή όμως την θέση χρειάζεται η έγκριση μόνο των ίδιων των ηγετών, οπότε είναι λιγότερο «ακανθώδης».

Οι δύο άλλες θέσεις που προβλέπεται να προκύψουν μετά από έντονες διαπραγματεύσεις, είναι του υπευθύνου εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, γνωστού ως «υψηλού εκπροσώπου» και του νέου μόνιμου προέδρου του Eurogroup, της πανίσχυρης επιτροπής από τους 18 υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης, που διαπραγματεύονται όλα τα προγράμματα διάσωσης και τις συνοδευτικές στρατηγικές αντιμετώπισης κρίσεων.

Τεχνικώς, ο «υπουργός Εξωτερικών» επιλέγεται με την συναίνεση του προέδρου της Κομισιόν, αλλά οι πρωθυπουργοί έχουν μεγάλα περιθώρια να επιλέξουν όποιον θέλουν. Οσο για το eurogroup, αυτό δεν αποτελεί τεχνικώς επίσημο ευρωπαϊκό θεσμό, οπότε οι πρωθυπουργοί θα επιλέξουν όποιον θέλουν χωρίς καμία παρέμβαση.

Ερώτηση: Γιατί ορισμένοι αξιωματούχοι διεκδικούσαν ήδη το «στέμμα» της Κομισιόν, πριν ακόμη ξεκινήσει η σύνοδος κορυφής;

Απάντηση: Προκειμένου να ενσωματωθούν πιο στενά στην νέα διαδικασία της συνθήκης της Λισσαβόνας, οι κομματικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποφάσισαν να επιλέξουν τους δικούς τους υποψηφίους για την προεδρία της Κομισιόν, οι οποίοι έχουν ονομαστεί «ηγετικοί υποψήφιοι» ή “spitzenkandidaten” και που ουσιαστικά αποτέλεσαν το «πρόσωπο» του κόμματός τους κατά την προεκλογική περίοδο.

Αυτοί οι spitzenkandidaten δεν έχουν επίσημη θέση βάση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και είναι απίθανο να ήταν τα πρόσωπα που είχαν στο μυαλό τους οι ψηφοφόροι άλλων χωρών, όταν έριξαν την ψήφο τους. Πάντως οι Ευρωβουλευτές έχουν προειδοποιήσει ότι αν δεν εκλεγεί ένας από αυτούς τους υποψήφιους, θα μπλοκάρουν τις υποψηφιότητες των πρωθυπουργών.

Πριν τις εκλογές, επικρατούσε η εκτίμηση ότι η κομματική ομάδα που θα αποκτούσε την μεγαλύτερη δύναμη στο νέο κοινοβούλιο, θα όριζε τον δικό της spitzenkandidat για υποψήφιο. Η κεντροδεξιά ομάδα των Χριστιανοδημοκρατικών κομμάτων, το ΕΛΚ, έχει κατακτήσει τις περισσότερες έδρες και ο υποψήφιός της είναι ο Jean-Claude Juncker, πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και τέως επικεφαλής του Εurogroup.

Ο κ. Juncker έχει ήδη δώσει δύο συνεντεύξεις τύπου στις Βρυξέλλες, δηλώνοντας ότι η θέση είναι δική του, αλλά οι κεντροαριστεροί Σοσιαλιστές, που επέλεξαν τον Γερμανό Martin Schulz, τον απερχόμενο πρόεδρο της Ευρωβουλής, αρνούνται να παραδώσουν τα ηνία, μπερδεύοντας τα πράγματα.

Ερώτηση: Είναι έτοιμοι οι πρωθυπουργοί να εγκρίνουν τον spitzenkandidat;

Απάντηση: Καθόλου. Ο Βρετανός πρωθυπουργός David Cameron προσπαθεί πιο ενεργά από όλους να μπλοκάρει τόσο τον κ. Juncker όσο και τον κ. Schulz, αλλά είναι σαν να παραβιάζει ανοιχτές θύρες. Πολλοί ηγέτες κυβερνήσεων της ΕΕ δεν θέλουν να παραδώσουν την εξουσία επιλογής του προέδρου της Κομισιόν στο κοινοβούλιο ούτε και θέλουν να δημιουργήσουν δεδικασμένο συντασσόμενοι με τον spitzenkandidat.

Ανάμεσα σε εκείνους που έχουν δημόσια εκφράσει την αντίθεσή τους στην επισφράγιση του spitzenkandidat είναι ο Herman Van Rompuy, ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που θα παίξει καίριο ρόλο στις διαπραγματεύσεις. Επιπλέον η Γερμανίδα καγκελάριος και (ως συνήθως) η πιο σημαντική μορφή των διαπραγματεύσεων, Angela Merkel αν και δημοσίως εμφανίζεται εξαιρετικά προσεκτική, αντιμετωπίζει χλιαρά την ιδέα και δεν είναι ξεκάθαρο αν θα στηρίξει τον κ. Juncker.

Ερώτηση: Τι συμβαίνει με όλους τους νέους αντιευρωπαϊστές ευρωβουλευτές; Θα επηρεάσουν τις αποφάσεις;

Απάντηση: Μόνο περιφερειακά. Ένα πρόβλημα είναι ότι αυτοί οι νεοεισερχόμενοι δεν αποτελούν συμπαγή ομάδα και, ως εκ τούτου, δεν θα είναι σε θέση να προβληθούν μαζικά για να επηρεάσουν τις αποφάσεις.

Στην δεξιά πτέρυγα του πολιτικού φάσματος και μόνο, υπάρχουν τέσσερις «γεύσεις» ευρωσκεπτικιστών. Πρώτον οι παραδοσιακοί ευρωσκεπτικιστές, όπως οι Συντηρητικοί της Βρετανίας και το κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» της Πολωνίας. Ακολουθούν οι πιο εκρηκτικές, πιο μεμονωμένες μορφές, όπως το κόμμα της βρετανικής ανεξαρτησίας Ukip και οι «Αληθινοί Φιλανδοί», που πρόσφατα άλλαξαν το όνομά τους σε σκέτοι «Φινλανδοί».

Λίγο πιο πέρα ακόμη, υπάρχουν οι ακροδεξιές ομάδες που έχουν τις ρίζες τους στην εναντίωση της μετανάστευσης και σε ορισμένες περιπτώσεις, νεοφασιστικά κόμματα όπως το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας και το ολλανδικό κόμμα της Ελευθερίας. Τέλος υπάρχουν και οι ανερυθρίαστοι ακραίοι εθνικιστές και νεοναζιστές, όπως η ελληνική Χρυσή Αυγή, το ουγγρικό Jobbik και το γερμανικό Εθνικό Δημοκρατικό κόμμα. Καμία από αυτές τις υποομάδες δεν θα συνεργαστεί με άλλη, αν και ορισμένα λιγότερο σκληροπυρηνικά κόμματα όπως το δανέζικο Λαϊκό Κόμμα, προσπαθούν να τους προσελκύσουν να αλλάξουν ομάδα.

Ωστόσο, ούτε αυτό επαρκεί για να περιγραφτεί η ποικιλότητα των αντικαθεστωτικών κομμάτων που προσέρχονται στις Βρυξέλλες. Υπάρχει η ριζοσπαστική αριστερά, όπως ο Σύριζα στην Ελλάδα και οι Podemos στην Ισπανία. Υπάρχουν κόμματα που είναι υπέρ της ΕΕ αλλά κατά της ευρωζώνης, όπως το γερμανικό Alternative für Deutschland. Μετά υπάρχει και ο Beppe Grillo, ο Ιταλός κωμικός που το κίνημά του των Πέντε Αστέρων θα λάβει περίπου 17 έδρες. Είναι οπωσδήποτε αντικαθεστωτικός και λαϊκιστής, αλλά δεν έχει εκφράσει ανοιχτά κάποια θέση όσον αφορά το ευρώ ή την συμμετοχή στην ΕΕ.

Σε κάθε περίπτωση, στο χθεσινοβραδινό δείπνο, πολλοί ηγέτες βρέθηκαν υπό την σκιά της δραματικής ήττας των κομμάτων τους, μεταξύ των οποίων ο κ. Cameron και ο Γάλλος πρόεδρος François Hollande. Κι αυτό θα τους δυσκολέψει να στηρίξουν έναν υποψήφιο τόσο στενά δεμένο με τις παρασκηνιακές αποφάσεις των Βρυξελλών, όπως ο κ. Juncker, που ενορχήστρωνε το Eurogroup όσο σοβούσε η κρίση της ευρωζώνης.

Ερώτηση: Αν όχι ο κ. Juncker, τότε ποιος; Και τι θα γίνει με τις άλλες έδρες;

Απάντηση: Επικρατεί η γενική άποψη ότι, επειδή το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα αναδείχθηκε πρώτο σε έδρες, ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν πρέπει να προέρχεται από την κεντροδεξιά. Αν ισχύσει αυτό, η θέση θα δοθεί σε κάποιο από τα πρόσωπα που κάθισαν στο χθεσινοβραδινό τραπέζι. Ο Φινλανδός πρωθυπουργός Jyrki Katainen έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα παραιτηθεί για να διεκδικήσει θέση στην ΕΕ, οπότε ίσως εκείνος συναντήσει τις μικρότερες αντιστάσεις –αν και εμπνέει αρκετές αντιδράσεις στον ευρωπαϊκό Νότο, όπου οι Φιλανδοί θεωρούνται αρχιτέκτονες της λιτότητας. Οι ακτιβιστές του ΕΛΚ προωθούν τον Ιρλανδό πρωθυπουργό Enda Kenny, γιατί κατάφερε να επαναφέρει στα πόδια της την χώρα του μετά από τρία χρόνια σε μνημόνιο. Ο Πολωνός πρωθυπουργός Donald Tusk, έχει επίσης αρκετές πιθανότητες, καθώς πολλοί πιστεύουν ότι την έδρα θα πρέπει να αναλάβει κάποιο «νέο μέλος» από την κεντρική ή ανατολική Ευρώπη.

Υπάρχει ακόμη η πιθανότητα να αξιοποιηθεί κάποιος κεντροδεξιός πολιτικός που δεν περιλαμβάνεται στην υπάρχουσα ομάδα πρωθυπουργός και ειδικά η Christine Lagarde, πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας και επικεφαλής σήμερα του ΔΝΤ. Όμως, μολονότι μοιάζει η «ονειρεμένη» υποψήφια όλων, πολλοί φοβούνται να χάσουν την ευρωπαϊκή προεδρία του ΔΝΤ και κάποιοι στην Γαλλία δεν θέλουν να επιλέξει ο κ. Hollande κάποιον υποψήφιο της αντιπολίτευσης.

Για τις υπόλοιπες θέσεις, τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Αν μπλοκαριστεί ο κ. Juncker από την θέση του προέδρου της Κομισιόν, πολλοί πιστεύουν ότι θα του προσφερθεί η θέση του κ. Van Rompuy στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για παρηγοριά. Για την θέση του «υψηλού εκπροσώπου» έχουν αναφερθεί τρεις υπουργοί Εξωτερικών εν ενεργεία: Ο Πολωνός Radoslaw Sikorski, ο Σουηδός Carl Bildt και ο Ολλανδός Frans Timmermans.

Δυνατή υποστήριξη φαίνεται ότι δημιουργείται για τον υπουργό Οικονομικών της Ισπανίας Luis de Guindos στην θέση του νέου επικεφαλής του Eurogroup, ειδικά εφόσον ο νυν επικεφαλής, ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών Jeroen Dijsselbloem, αναλάβει νέος Επίτροπος εκ μέρους της Ολλανδίας. Πολλές ελπίδες έχει όμως και ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Pierre Moscovici.

ΠΗΓΗ: FT.com

Facebook Comments