Αρουραίοι και καρύδες

Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από την εποχή που η αρθογραφία στη χώρα μας περιοριζόταν στις εφημερίδες και σε κάποια περιοδικά.

Κάθε πρωί το αναγνωστικό κοινό με αγωνία προσέτρεχε στα περίπτερα για να πληροφορηθεί τα γεγονότα της προηγούμενης ημέρας, αλλά για να διαβάσει πως τοποθετούνται οι αρθογράφοι απέναντι στα τεκταινόμενα. Αυτό δε, ήταν και το βασικό θέμα συζήτησης στα γραφεία, στα καφενεία και στις παρέες. Πολλές συζητήσεις ξεκινούσαν με την ερώτηση: Διάβασες το κεντρικό άρθρο της Μεσημβρινής σήμερα;

Η εξάπλωση της χρήσης του διαδικτύου τα τελευταία χρόνια έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς να εκφραστούν δημόσια, αρχικά μέσα από blogs, μετά από ιστοσελίδες που φιλοξενούν άρθρα γνώμης ή/και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η εξέλιξη ήταν σίγουρα θετική καθώς άνθρωποι διαφορετικών υποβάθρων, που ως τότε δεν είχαν πρόσβαση στα ΜΜΕ εισήλθαν στο διαδικτυακό διάλογο που άρχισε να αναπτύσσεται μέσα από άρθρα και ποστς.

Πολύ φοβάμαι, όμως, ότι έχουμε φτάσει σε μία κρίσιμη καμπή, σε ένα σημείο, που ο πλουραλισμός της προέλευσης, αντικαθίσταται από τον συνωστισμό της θεματολογίας. Όταν πέφτει κάπου το φως της δημοσιότητας, ακολουθεί λίγο μετά ένας ορυμαγδός αρθογραφίας.

Πριν καλά καλά μάθουμε το ίδιο το γεγονός μαθαίνουμε όλες τις πιθανές αναγνώσεις του, καθώς οι αρθογράφοι (συχνά χωρίς τις απαραίτητες γνώσεις για το θέμα) θυμίζουν το μεθυσμένο που έχασε το πορτοφόλι του αλλού, αλλά ψάχνει κάτι από τη λάμπα γιατί εκεί είναι το φως.

Σε κάθε θέμα επικαιρότητας, ξεκινά ένας αγώνας δρόμου ανάμεσα στους αρθογράφους για το ποιος θα προλάβει να γράψει πρώτος, να συμπεριλάβει το πιο έξυπνο λογοπαίγνιο, ή να προβλέψει πρώτος τις εξελίξεις για να ακολουθήσει πιθανώς ένα «τα-λεγα-εγώ-άρθρο».

Παρατηρείται ένας συνωστισμός, πολλές φορές δεκάδων άρθρων για το ίδιο θέμα, που πολλά εξ αυτών έχουν την ίδια βασική ιδέα. Και στο χορό μπαίνουν όλοι: δημοσιογράφοι, εκδότες, διανοούμενοι, συγγραφείς, πανεπιστημιακοί, πρόεδροι μεταρρυθμιστικών κομμάτων, πρώην σελέμπριτις κ.α.

Στην τελευταία ταινία του Πράκτορα 007, “Skyfall”, o Χαβιέ Μπαρδέμ, στο ρόλο του κακού, διηγείται μια ιστορία από την παιδική του ηλικία, στην οποία αρουραίοι ρημάζουν τις καρύδες στο ιδιωτικό νησί της γιαγιάς του. Τότε, εκείνη, με καρύδες ως δόλωμα, παγιδεύει όλους τους αρουραίους σε ένα βαρέλι. Στην περίπτωσή μας, οι αρθογράφοι μπαίνουν σε αυτό το βαρέλι με δόλωμα την ευκολία να γράφεις για ένα θέμα που γνωρίζουν σχεδόν όλοι και την ακόμη μεγαλύτερη ευκολία προβολής του άρθρου.

Ο Μπαρδέμ συνεχίζοντας την ιστορία του διηγείται πως μέσα στο βαρέλι οι αρουραίοι αρχίζουν και τρώνε ο ένας τον άλλον, ώσπου στο τέλος μένουν οι δύο πιο ισχυροί. Στον κόσμο του Skyfall είναι ο ίδιος  και ο James Bond, στον κόσμο της ελληνικής δημόσιας συζήτησης μένουν στο βαρέλι οι δύο ισχυρότερες απόψεις ή πιο αιρετικές, αφού έχουν κατασπαράξει τις μετριοπαθέστερες και συναινετικές.

Αλλά το σπουδαιότερο είναι ότι, όπως αναφέρει ο κακός της ταινίας, αυτοί οι δύο αρουραίοι, μέσα στο βαρέλι, υπέστησαν αλλαγή της φύσης τους. Πλέον δεν έτρωγαν καρύδες, αλλά αρουραίους. Αυτό δηλαδή που συμβαίνει και με τους Έλληνες αρθογράφους που σταδιακά από την κριτική στους ασκούντες την πολιτική, περνούν στην κριτική σε άλλους αρθογράφους. Ίσως αυτό να είναι πιο εύκολο και να εγγυάται περισσότερα κλικ, ίσως ξέρεις ότι αν σου απαντήσει ο «αντίπαλος» αρθογράφος αυτό τροφοδοτεί το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού.

Ίσως, τέλος, είναι η ώρα που οι αρθογράφοι επιχειρούν να γίνουν πρωταγωνιστές ή να εξελιχθούν στον ισχυρότερο αρουραίο και να επιβιώσουν με αντίπαλο τον έτερο ισχυρότερο.

Και έτσι όλο και λιγότεροι κοιτούν μέσα στο βαρέλι, ενώ οι καρύδες της γιαγιάς του Μπαρδέμ μένουν άθικτες, ακόμη και αν η πτώση τους μπορεί να είναι επικίνδυνη για όποιον περνά από κάτω. Δεν χρειάζεται να είσαι και ο James Bond για να το καταλάβεις.