Η ανησυχία εντείνεται για τις συνεχιζόμενες αποπληθωριστικές τάσεις, την αυξανόμενη ανεργία και την οικονομική ατονία στην ευρωζώνη. Όλοι οι αναλυτές συμφωνούν πως το μοναδικό ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο που δρα για την αναχαίτιση αυτής της κατάστασης είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Την περασμένη Πέμπτη δόθηκε το εναρκτήριο λάκτισμα στο νέο μέσον που η ΕΚΤ εφηύρε για την τόνωση της ρευστότητας προς όφελος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ): τα T-LTROs, δηλαδή οι «στοχευμένες μακροπρόθεσμες επιχειρήσεις αναχρηματοδότησης».

Πρόκειται για ένα νέο γύρο ιδιαίτερα χαμηλότοκων δανείων της ΕΚΤ προς τις τράπεζες της ευρωζώνης προκειμένου αυτές να αποκτήσουν άνετη πρόσβαση σε κεφάλαια και κατόπιν να αρχίσουν να δανείζουν περισσότερο στις χειμαζόμενες επιχειρήσεις.

Οι δύο πρώτοι γύροι το 2011 και το 2012, συνολικού ύψους 1 τρις ευρώ και διάρκειας έως τριών ετών, έκαναν την εμφάνισή τους κατά τον παροξυσμό της κρίσης της ευρωζώνης, όταν οι τράπεζες είχαν σχεδόν διακόψει το διατραπεζικό δανεισμό. Τότε είχε αποσοβηθεί μια πραγματική πιστωτική κρίση, η οποία θα έφερνε συστημική κατάρρευση.

Όμως το επίπεδο ρευστότητας στην πραγματική οικονομία είχε μόνο εν μέρει αποκατασταθεί, καθώς οι τράπεζες χρησιμοποίησαν τα χαμηλότοκα δάνεια πρωτίστως για να αγοράσουν ομόλογα του δημοσίου και να κερδίσουν από τα επιτοκιακά περιθώρια, και όχι για να αυξήσουν το δανεισμό.

Ο νέος γύρος αναχρηματοδότησης υποτίθεται ότι θα είναι στοχευμένος στην αύξηση του δανεισμού προς τις ΜΜΕ με ένα μηχανισμό, σύμφωνα με τον οποίον όσο περισσότερο δανείζουν οι δικαιούχες τράπεζες προς τις ΜΜΕ, τόσο περισσότερα φθηνά κεφάλαια θα μπορούν να αποκτούν μέσω των νέων επιχειρήσεων T-LTROs που θα γίνονται μέχρι και το 2016. Αυτό, θεωρητικά, αποτελεί κίνητρο για τη συμμετοχή των τραπεζών.

Όμως αντικίνητρο δεν υπάρχει: όσες τράπεζες δε χρησιμοποιήσουν αυτά τα κεφάλαια για να αυξήσουν το δανεισμό στις ΜΜΕ θα πρέπει απλώς να αποπληρώσουν την ΕΚΤ σε δύο αντί για τέσσερα χρόνια. Μία μόλις ημέρα μετά τα πρώτα T-LTROs, η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι αρκετές τράπεζες αποφάσισαν να αποπληρώσουν πριν από την προβλεπόμενη τριετία δάνεια ύψους 20 εκ. ευρώ από τις προηγούμενες επιχειρήσεις LTROs. Αυτό δείχνει πως οι τράπεζες χρησιμοποιούν το χρήμα της ΕΚΤ για να αναχρηματοδοτούν με ευνοϊκούς όρους παλαιότερα δάνειά τους και όχι για να χορηγούν φρέσκα δάνεια στις ΜΜΕ.

Ο λόγος για τον οποίον δε θα υπάρξουν κυρώσεις κατά των τραπεζών που θα χρησιμοποιήσουν τα κεφάλαια της ΕΚΤ για την αγορά π.χ. ομολόγων του δημοσίου είναι ότι οι τράπεζες θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή ρευστότητα σε μια περίοδο όπου κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την επανεμφάνιση μια κρίσης πανικού στις κεφαλαιαγορές.

Ο απώτερος δεδηλωμένος στόχος της ΕΚΤ είναι η αύξηση του ισολογισμού της κατά 1 τρις ευρώ προκειμένου αυτός ο ποταμός χρημάτων να μειώσει τη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ, υποβοηθώντας έτσι τις εξαγωγές, και να αναχαιτίσει αντικυκλικά τις αποπληθωριστικές τάσεις στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Μπορεί οι γερμανικές αρχές να θεωρούν ότι «υπάρχει υπερβολική ρευστότητα παγκοσμίως» και ότι «πρέπει να σταματήσει η χρηματοδότηση της οικονομίας με δανεικά», πρόκειται όμως για μη αναστρέψιμη απόφαση του Προέδρου της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι και της πλειοψηφίας των κεντρικών τραπεζιτών της ευρωζώνης.

Όμως θα είναι αυτή αρκετή για να αυξήσει τη ρευστότητα στην πραγματική οικονομία; Η σύντομη απάντηση είναι «όχι», για δύο κυρίως λόγους: Πρώτον, γιατί η διαδικασία της απομόχλευσης (δηλαδή της σταδιακής μείωσης των ανοιγμάτων των τραπεζών με την αναχρηματοδότηση παλαιότερων δανείων χωρίς την παροχή νέων δανείων) συνεχίζεται στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Και δεύτερον, γιατί τα βιβλία παραγγελιών των επιχειρήσεων δε γεμίζουν επαρκώς, άρα οι προοπτικές αποπληρωμής νέων δανείων είναι πολύ ισχνές λόγω της σημαντικά μειωμένης ζήτησης, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να παρακρατούν τα χορηγούμενα σ’ αυτές κεφάλαια και να μην τα ρίχνουν στην αγορά λόγω του ρίσκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Μόνο όταν η ίδια η ΕΕ αποφασίσει χωρίς δισταγμούς να προωθήσει δυναμικά ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο κεφαλαιουχικών επενδύσεων ως αντιστάθμισμα της μειωμένης εγχώριας κατανάλωσης θα αρχίσει η αντίστροφη πορεία της εξόδου από την κρίση. Μόνο τότε θα αρχίσουν οι τράπεζες να βγάζουν τα χρήματα απ’ τα σεντούκια τους για να δανείσουν στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά.

Facebook Comments