Η αψυχολόγητη ενέργεια του κ.Ερντογάν να καταρρίψει το ρωσικό βομβαρδιστικό Su-24 επειδή ενδεχομένως να παραβίασε τον τουρκικό εναέριο χώρο για 17, έχει βυθίσει τις ρωσο-τουρκικές σχέσεις στη σοβαρότερη κρίση που αντιμετωπίζουν μεταψυχροπολεμικά. Είναι η πρώτη φορά από τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο που τουρκικά όπλα επιτίθενται κατά ρωσικών στόχων. Παρά την προσπάθεια του τούρκου προέδρου να βρεί διάφορα επιχειρήματα νομιμοποίησης της ενέργειας του καλώντας έκτακτη σύνοδο του ΝΑΤΟ για να παρουσιάσει τη δική του εκδοχή των γεγονότων, η  ίδια η εκδοχή της Άγκυρας αποκαλύπτει ότι η τουρκική ενέργεια ήταν μια προφανώς ύπουλη και προσχεδιασμένη πράξη.

Το ρωσικό βομβαρδιστικό παρακολουθείτο επι 5 λεπτά και είχε δεχθεί 10 προειδοποιήσεις ενώ κινείτο εντός συριακού εναερίου χώρου. Όταν πέρασε σε τουρκικό εναέριο χώρο αντί να δεχθεί την 11η προειδοποίηση εδέχθη πυρά, ενω είναι ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίον η Τουρκία θεωρεί τον Συριακό εναέριο χώρο ώς προέκταση του δικού της το γεγονός ότι προέβη σε 10 προειδοποιήσεις παραβιάσεων ενός εναέριου χώρου που δεν έχει ακόμη παραβιασθεί! Προκαλεί δε μεγαλύτερη έκπληξη το γεγονός ότι η Τουρκία προέβη σε αυτήν την ενέργεια δεδομένου ότι -σύμφωνα με τη μαρτυρία του ρώσου πιλότου που διεσώθη- το συγκεκριμένο βομβαρδιστικό είχε ακολουθήσει πολλές φορές την ίδια περίπου πορεία.

Η τουρκική κίνηση θα μπορούσε να είχε περιορισμένο αντίκτυπο εάν οι τουρκικές δυνάμεις είχαν προστρέξει να διασώσουν τους πιλότους, όπως ακριβώς έχει συμβεί πλείστες φορές μετά από την πτώση τουρκικών μαχητικών στο Αιγαίο από ελληνικής πλευράς. Η διεθνής πρακτική ακόμη και μετά απο ενδεχόμενη κατάρριψη απαιτεί να διασωθούν οι πιλότοι είτε για να διωχθούν ποινικά για την πράξη τους από το κράτος του οποίου τον ενάεριο χώρο παραβίασαν είτε για να επιστραφούν στη χώρα τους ως ένδειξη καλής θέλησης ή ως αντικείμενο ανταλλαγής. Η τύχη των ρώσων πιλότων, o ένας εκ των οποίων δολοφονήθηκε από τουρκομάνους πολιτοφύλακες και τούρκους “εθελοντές” των Γκρίζων Λύκων, πολλαπλασίασε την προσβλητικότητα της τουρκικής ενέργειας.

Ο προπαγανδιστικός εξευτελισμός του νεκρού ρώσου πιλότου από τους τουρκομάνους συμμάχους της Άγκυρας, το πτώμα του οποίου τελικά παρεδόθη στις τουρκικές αρχές, αναδεικνύει τον συντονισμό των τουρκομανικών ενεργειών με το τουρκικό κράτος και την συνενοχή του για τις ενέργειες δολοφονίας και διαπόμπευσης του ρώσου χειριστή. Οπότε το ερώτημα που γεννάται είναι το γιατί ο κ.Ερντογάν επέλεξε να προβεί σε μια τόσο ριψοκίνδυνη ενέργεια για να προστατεύσει τους τουρκομάνους της Συρίας? Οι κατηγορίες του κ.Πούτιν ότι μέλη της οικογένειας του κ.Ερντογάν εμπλέκονται στο λαθρεμπόριο πετρελαίου του ISIS μένουν να αποδειχθούν αλλά αυτό που είναι ήδη σαφές είναι ότι ο τούρκος πρόεδρος έπνεε τα μένεα κατά της Μόσχας μετά την έναρξη των ρωσικών βομβαρδισμών στη Συρία.

Οι βομβαρδισμοί αυτοί κατέστρεψαν τους όποιους τουρκικούς σχεδιασμούς περί δημιουργίας αεροπορικής ζώνης αποκλεισμού ή χερσαίας στρατιωτικής παρέμβασης της Άγκυρας στη Συρία με πρόσχημα την ανάγκη επιστροφής μέρους των προσφύγων στις εστίες τους και την ανασύνταξη του αντι-ασαντικού Συριακού Απελευθερωτικού Στρατού (ΣΑΣ). Ως αποτέλεσμα αυτής της παρέμβασης ο κ.Ερντογάν δεν είδε απλά τις δυνάμεις του σιιτικού άξονα να ανασυντάσσονται κερδίζοντας έδαφος εναντίον του ΣΑΣ και της συνεργαζόμενης με αυτόν Συριακής Al-Qaeda, του λεγόμενου μετώπου Jabat al-Nusra (JBN).

Συνειδητοποίησε επίσης ότι οι πολιτοφύλακες των Κούρδων της Συρίας (YPG) που είναι αλληλέγγυοι με το ΡΚΚ μπόρεσαν με αμερικανική ως επι το πλείστον αεροπορική βοήθεια να κυριαρχήσουν επί εκείνων των περιοχών που ελέγχει στη Βόρεια Συρία το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος (α-ΙΚ), το μοναδικό δηλαδή παράγοντα ο οποίος δύναται να αποτρέψει το στρατηγικό εφιάλτη του κ.Ερντογάν στη Συρία. Ποιός είναι αυτός; Το να τεθεί όλη η τουρκο-συριακή μεθόριος υπό τον έλεγχο του YPG μέσα από την εδαφική ενοποίηση των τριών διάσπαρτων κουρδικών θυλάκων του λεγόμενου Συριακού ή Δυτικού Κουρδιστάν (Rojavayê Kurdistanê) όπως αυτοί εμφανίζονται στον Χάρτη 1 που ακολουθεί. Ο θεμελιώδης λόγος για τη στρατηγική επιλογή της Τουρκίας να στηρίξει το α-ΙΚ, όπως τεκμαίρεται μεταξύ άλλων και από την έκθεση Turkey: An increasingly unreliable ally που επιμελήθηκαν τον Απρίλιο του 2015 οι δύο πρώην αμερικανοί πρέσβεις στην Άγκυρα κ.κ. Abramowitz & Edelman, σχετιζόταν με την ανάγκη να χρησιμοποιηθεί το ISIS έστι ώστε να ανασχεθεί και εν συνεχεία να συντριβεί η κουρδική επέκταση ή παρουσία σε όλη τη βόρεια Συρία.

 
   

 

 

 

 

 

 

 

 

Πηγή Χάρτη 1: https://en.wikipedia.org/wiki/Rojava#/media/File:Rojava_february2014_2.png

Από τον Φεβρουάριο έως τον Νοέμβριο του 2014 το ISIS συνεχώς επεκτεινόταν προς το στρατηγικό συμφέρον της Τουρκίας απειλόντας τη Rojava. Οι τζιχαντιστικές ταξιαρχίες αποτελούσαν τον de facto πολεμικό εταίρο της Άγκυρας στην προσπάθειά της να συντρίψει το Συριακό Κουρδιστάν για τον επιπρόσθετο λόγο ότι δεν δύναται να το ελέγξει πολιτικά όπως συμβαίνει με το Κουρδικό Ιράκ και τη στρατηγική συμμαχία που εκεί διατηρεί με την οικογένεια Barzani. Ο Χάρτης 2 που ακολουθεί καταγράφει ακριβώς την επέκταση του α-ΙΚ προς τους κουρδικούς θύλακες με αντικειμενικό στόχο αφενός να διασπάσει τον απώτατο ανατολικό θύλακα του Cizire και αφετέρου να αποκλήσει το Kobane προκειμένου να το χτυπήσει απόλες τις πλευρές συντρίβοντας τον κεντρικό κουρδικό θύλακα. Η απρονοησία με την οποία ο κ.Ερντογάν αντιμετώπισε την πρόκληση του Kobane τον Νοέμβριο του 2014 είναι ενδεικτική της στρατηγικής του μυωπίας στο Συριακό.       

 
   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πηγή Χάρτη 2: http://www.geocurrents.info/geopolitics/state-failure/isis-advances-kurds-retreat-northern-syria

Η εμπλοκή των τουρκικών δυνάμεων ως οπισθοφυλακή του ISIS κατά το μεγαλύτερο μέρος της πολιορκίας του Kobane, προκάλεσε τη μαζική κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας και της κουρδικής κοινής γνώμης στο εσωτερικό της Τουρκίας κοστίζοντας στον τούρκο πρόεδρο την είσοδο του φιλοκουρδικού HDP στην τουρκική εθνοσυνέλευση και στις δυο εκλογικές αναμετρήσεις του 2015. Είναι προφανές ότι η είσοδος του HDP στη Βουλή στέρησε από τον κ.Ερντογάν την υπερ-πλειοψηφία των 331 βουλευτών που θα του έδινε τη δυνατότητα να προχωρήσει μονομερώς στην πολυπόθητη συνταγματική αναθεώρηση στόχος της οποίας είναι να συγκεντρώσει όλες τις εκτελεστικές εξουσίες στα χέρια του.

            Σε γεωπολιτικό επίπεδο οι συνέπειες του Kobane ήταν ακόμη πιο επιβλαβείς για την Άγκυρα. Η πολιορκία του κουρδικού θύλακα “ξύπνησε” τις ΗΠΑ οι οποίες όχι μόνο κράτησαν ζωντανή την κουρδική αντίσταση στην πόλη του Kobane αλλά ενίσχυσαν έκτοτε την επέκταση του YPG εναντίον του α-ΙΚ σε σημείο που έως τον Νοέμβριο του 2015 οι τζιχαντιστές είχαν εξαφανισθεί από όλη την τουρκο-συριακή μεθόριο που παρεμβαλόταν μεταξύ του Cizire και του Kobane. Όπως φαίνεται και από τον Χάρτη 3, την ώρα που ο κ.Ερντογάν έδινε την εντολή κατάρριψης του ρωσικού Su-24 ο γεωστρατηγικός εφιάλτης του είχε ήδη ολοκληρωθεί κατά το ήμισυ.  Η ρωσική απόφαση να στοχεύσει το μικρό τουρκομανικό θύλακα που παρεμβάλλεται μεταξύ του δυτικού άκρου του τμήματος της τουρκοσυριακής μεθορίου που ελέγχει το ISIS και του δυτικού κουρδικού θύλακα στο Efrin αποτελούσε την αρχή της κατάρρευσης του τελευταίου τουρκικού συμμάχου σε αυτήν την κρίσιμη γεωστρατηγικά περιοχή.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πηγή Χάρτη 3: http://www.understandingwar.org/backgrounder/russias-false-narrative-syria-december-1-2015

Εαν η ενέργεια του κ.Ερντογάν επεδίωκε να προφυλάξει τους τουρκομάνους συμμάχους της Άγκυρας μάλλον επέτυχε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα καθώς οι θέσεις τους σφυροκοπούνται συστηματικά τις τελευταίες εβδομάδες από τη ρωσική αεροπορία. Εάν η πρόθεση του τούρκου προέδρου ήταν να φοβήσει τον κ.Πούτιν υποχρεώνοντας τον να φύγει από τη Συρία ή να μην πλήττει τους συμμάχους της Τουρκίας μάλλον πέτυχε το ακριβώς αντίθετο καθώς και έχει καταστήσει (α) πολύ πιθανό τον συντονισμό των ρωσικών αεροπορικών πληγμάτων με την προέλαση του YPG, κάτι που οι Κούρδοι ζητούν εδώ και δύο μήνες και (β) πολύ απίθανο το ενδεχόμενο επανάληψης της τουρκικής συμπεριφοράς σε περίπτωση που Άγκυρα επιχειρήσει να προστατεύσει αεροπορικά τους τουρκομάνους ή να στηρίξει τον ΣΑΣ.

Η τουρκική επίθεση άλλαξε την επιχειρησιακή τακτική της ρωσικής αεροπορίας στη Συρία σε καταλυτικό βαθμό και έδωσε στη Μόσχα ένα αναπάντεχο στρατηγικό δώρο: την πρόφαση να εγκαταστήσει στην περιοχή το υποστρατηγικό αντιβαλλιστικό/αντιαεροπορικό σύστημα S-400 Triumph η εμβέλεια των ραντάρ του οποίου φτάνουν τα 600χλμ. Εφεξής όπως κατέστησε σαφές ο ρώσος πρόεδρος κάθε αεροπορική επιδρομή των ρωσικών βομβαρδιστικών θα συνοδεύεται από ανάλογο αριθμό μαχητικών αεροσκαφών που θα καθιστούν αδιανόητη μια νέα εμπλοκή, ενώ η όλη επιχείρηση θα προστατεύεται σε επίπεδο αεράμυνας από το S-400 Triumph που μπορεί να καταστρέψει τον οποιοδήποτε εχθρικό στόχο σε απόσταση 400χλμ.

Η Τουρκία με τη συνδρομή των ΗΠΑ, της Βρετανίας και του Ισραήλ, έφτασε σε σημείο να απειλεί την Κύπρο και την Ελλάδα με πόλεμο όταν το 1998 επεχείρησαν να αναπτύξουν στην Κύπρο το σαφώς κατώτερων επιχειρησιακών ικανοτήτων σύστημα S-300 που μπορούσε να χτυπήσει στόχους μόνο έως 200χλμ με το επιχείρημα ότι θα μπορούσε να μπλοκάρει ή να παρενοχλήσει τις δικές τους ικανότητες μεταβάλλοντας δραματικά τη στρατιωτική ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Το σύστημα αυτό που μπορεί να σκοπεύσει ταυτόχρονα έως και 80 στόχους συμπεριλαμβάνει τρείς διαφορετικές κατηγορίες βλημμάτων και καθιστά ουσιαστικά αδύνατη την επιχειρησιακή δράση άλλων αεροπορικών δυνάμεων στην περιοχή χωρίς την ανοχή της Ρωσίας που πλέον έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να αμυνθεί σε περίπτωση που η Άγκυρα διανοηθεί να επαναλάβει τους λεονταρισμούς της.

Είναι σημαντικό εν προκειμένω να καταλάβουμε ότι σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο η Αλταντική Συμμαχία ως ακραιφνώς αμυντική συμμαχία δεν έχει καμια υποχρέωση να υπερασπισθεί τις ενέργειες κάποιου απο τα μέλη της εάν αυτό επιτεθεί ιδίως εάν επιτεθεί εκτός των γεωγραφικών ορίων της Συμμαχίας. Σε περίπτωση που η συμμαχία ανελάμβανε δράση εκτός των γεωγραφικών της ορίων όπως έγινε στο Αφγανιστάν και εδέχετο επίθεση στο Αφγανιστάν και πάλι ήταν αμφίβολο εάν κάποιο από τα μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσε με αποτελεσματικότητα να επικαλεσθεί το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ που προβλέπει τη στρατιωτική συνδρομή των υπολοίπων κρατών-μελών σε περίπτωση που απειλείται η άμυνα και η εδαφική ακεραιότητα ενός από τα μέλη της Συμμαχίας.

Αυτό ακριβώς επικαλέστηκε η Άγκυρα το 2013 όταν και μέλη του ΝΑΤΟ ανέπτυξαν μετά την κατάρριψη τουρκικού μαχητικού από τη Συριακή αεράμυνα συστοιχίες πυραύλων Patriot στη Ν.Α. Τουρκία. Αυτό που πρέπει ωστόσο να γίνει κατανοητό είναι ότι εαν το S-400 χτυπήσει τουρκικά αεροπλάνα πάνω από το συριακό έδαφος τότε το ΝΑΤΟ δεν μπορεί και δεν υποχρεούται να κάνει το παραμικρό για να προστατεύσει την Τουρκία. Το τραγικό για την Τουρκία είναι ότι ο λεονταρισμός του κ.Ερντογάν κατέστησε αυτό το ενδεχόμενο πολύ πιο πιθανό ακόμη και στην περίπτωση που ένα τουρκικό αεροπλάνο παραβιάσει τον συριακό εναέριο χώρο κατά λάθος για λιγότερο από 17΄΄.

Σε ενεργειακό επίπεδο αν και δεν αναμένεται προς το παρόν να επηρεασθεί η προοπτική κατασκευής του αξίας $22 δις πυρηνικού σταθμού στο Akkuyu, το άλλο μεγάλο ενεργειακό σχέδιο της Ρωσίας, η κατασκευή του αγωγού Turkish Stream έχει πλέον παραπεμφθεί στις καλένδες μολονότι η Gazprom έχει ξοδεύσει ήδη πάνω από $2 δις για την αγορά αγωγών που είχαν παραδοθεί στα ρωσικά και βουλγαρικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας από το 2014. Το ρωσοτουρκικό σχέδιο θα υποκαθιστούσε σε μεγάλο βαθμό τον South Stream προστατεύοντας πλήρως την Τουρκία από το ενδεχόμενο διακοπής των ρωσικών εξαγωγών. Οι εξαγωγές αυτές που σήμερα διέρχονται μέσω της Ουκρανίας αναλογούν περίπου στο 25% της τουρκικής κατανάλωσης φυσικού αερίου.

Σε εμπορικό επίπεδο η Μόσχα έχει ήδη καταστήσει αδύνατο για τις ρωσικές εταιρίες να προσλαμβάνουν τούρκους υπηκόους, ενώ επέβαλε μια σειρά από κυρώσεις σε εισαγωγές αγροτικών προϊόντων που είχαν αυξηθεί σημαντικά το περασμένο χρόνο ως αποτέλεσμα του ρωσικού μποϋκοτάζ που επεβλήθηκε τον Αύγουστο του 2014 σε ευρωπαίους εξαγωγείς διαφόρων τροφίμων και λαχανικών. Η Μόσχα επέβαλλε το συγκεκριμένο μποϋκοτάζ ως αντίποινα για τον ΄γ γύρο κυρώσεων τις οποίες επέβαλλε η Ε.Ε στη Ρωσία για το Ουκρανικό ζήτημα στις 31 Ιουλίου 2014. Οι περιορισμοί αυτοί είναι ωστόσο το λιγότερο επιβλαβές απο όσα περιλαμβάνονται στο διάταγμα επιβολής των κυρώσεων που υπέγραψε ο κ.Πούτιν την 1η Δεκεμβρίου.

Με το διάταγμα αυτό επαναφέρεται επίσης η υποχρεώση έκδοσης visa για τις επισκέψεις τούρκων πολιτών στη Ρωσία ενώ ακυρώνονται οι πτήσεις charter προς την Τουρκία κάτι που αναμένεται να περιορίσει δραστικά τις επισκέψεις των περίπου 4 εκατομμυρίων ρώσων τουριστών δυσκολεύοντας και τη ζωή των περίπου 200.000 τούρκων πολιτών που μένουν στη Ρωσία. Σύμφωνα με το σύνδεσμο ξενοδόχων της Τουρκίας TUROFED οι απώλειες στην τουρκική οικονομία λόγω της αναμενόμενης μείωσης του ρωσικού τουριστικού ρεύματος αναμένεται να φτάσουν τα $4,5 δις το επόμενο έτος. Είναι αξιοσημείωτο δε ότι βουλευτές του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος υπολογίζουν τη ζημιά να φτάσει τα $20 δις σωρρευτικά μέσα στα επόμενα χρόνια, την ώρα που το διμερές ρωσο-τουρκικό εμπόριο αναμενόταν να ξεπεράσει τα $30 δις έως τα τέλη του τρέχοντος έτους.   

Facebook Comments