Η Τζάνετ Γέλεν οδηγεί την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) στην πρώτη αύξηση των επιτοκίων μετά την πάροδο μιας δεκαετίας, καλά εφοδιασμένη με παραδοσιακά οικονομικά μοντέλα.

Ορισμένοι οικονομολόγοι, ωστόσο, θεωρούν πως τα «εργαλεία» αυτά δεν θα ανταποκριθούν στις προσδοκίες της, ιδιαίτερα σε έναν κόσμο με τεράστια ρευστότητα και μηδενικά επιτόκια. Η κ. Γέλεν θεωρεί πως έχει φθάσει η ιδανική στιγμή για αύξηση των επιτοκίων, παρά το γεγονός ότι δεν έχει παρουσιαστεί καμία αύξηση στον πληθωρισμό.

Ενστερνίζεται την παραδοσιακή αντίληψη πως μια ακμαία αγορά εργασίας πυροδοτεί πληθωριστικές πιέσεις. Αυτό είναι ριψοκίνδυνο στοίχημα, διότι ο πληθωρισμός, παγκοσμίως, κινείται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και αρκετές κεντρικές τράπεζες εφαρμόζουν επεκτατική νομισματική πολιτική, ακολουθώντας αντίθετη κατεύθυνση από τη Fed, προκειμένου να βοηθήσουν τις οικονομίες τους.

Εάν κερδίσει το στοίχημα η κ. Γέλεν, η οποία έχει ήδη τερματίσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που ξεκίνησε η Fed για τη στήριξη της οικονομίας μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-09, θα επιβεβαιώσει πως εξακολουθεί να υπάρχει η «παραδοσιακή» σχέση ανάμεσα στις θέσεις εργασίας, τους μισθούς και τις τιμές.

Εάν δεν έχει το δίκιο με το μέρος της, η Fed θα καταλήξει σαν την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τις κεντρικές τράπεζες της Σουηδίας, του Ισραήλ και του Καναδά, που δεν μπορούν να ξεφύγουν από τον φαύλο κύκλο των μηδενικών επιτοκίων.

Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να αμφισβητήσει κανείς την παραδοσιακή οικονομική θεωρία. Πολλοί οικονομολόγοι προέβλεψαν ένα σπιράλ πτωτικών τιμών, όταν η ανεργία στις ΗΠΑ εκτοξεύθηκε στα ύψη. Επειτα νόμισαν πως θα αυξανόταν ο πληθωρισμός με την πτώση της ανεργίας. Κανένας από όλους αυτούς τους φόβους δεν υλοποιήθηκε. Η κ. Γέλεν έχει επιμένει φέτος πως η Fed ναι μεν βρίσκεται σε τροχιά για αύξηση των επιτοκίων αλλά χωρίς προκαθορισμένη πορεία και με προσεκτικά βήματα. Αυτή η τοποθέτηση δείχνει πως η κ. Γέλεν «είναι αφοσιωμένη στα παραδοσιακά οικονομικά μοντέλα αλλά έχει, παράλληλα, συνειδητοποιήσει πως υπάρχει αβεβαιότητα», δηλώνει ο Ράνταλ Κρόσνερ, ο οποίος έχει υπηρετήσει με την Αμερικανίδα κεντρική τραπεζίτη ως ένας ακόμα κυβερνήτης της Fed από το 2006 έως το 2009. «Είναι πιθανό τα μοντέλα αυτά να είναι εξ ολοκλήρου λανθασμένα και να ζούμε σε εντελώς καινούργιο κόσμο. Αλλά δεν πρόκειται να αιφνιδιαστεί από μια τέτοια εξέλιξη», συμπληρώνει ο κ. Κρόσνερ.

Η κ. Γέλεν δίνει την εικόνα ρεαλίστριας οικονομολόγου που είναι προετοιμασμένη να αλλάξει πορεία εάν καταστεί αναγκαίο, αλλά στηρίζεται στα δεδομένα και την οικονομική θεωρία και όχι σε υποθέσεις και ένστικτα. Κάτι τέτοιο μπορεί να σημαίνει πως ίσως να παραβλεφθούν ορισμένες πρωτόγνωρες ενδείξεις, ή να είναι δύσκολο να ενταχθούν σε παραδοσιακά μοντέλα, αν και θα εμπίπτουν στα όρια της νομισματικής πολιτικής. Οι αξιωματούχοι της Fed προέβλεψαν άνοδο του πληθωρισμού το 2013 και το 2014, που τελικά δεν υλοποιήθηκε. Η κ. Γέλεν υποστήριξε τότε πως προσωρινοί παράμετροι, όπως οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου και το ισχυρό δολάριο, θα έφθιναν, ενώ η βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας θα πυροδοτούσε πληθωριστικές πιέσεις. Αυτό το σενάριο δεν υλοποιήθηκε.

Σήμερα ορισμένοι αξιωματούχοι, όπως ο Λάελ Μπρέιναρντ, ένας από τους κυβερνήτες της Fed, υποστηρίζουν πως η σχέση ανεργίας και πληθωρισμού δεν είναι τόσο απλή όσο ήταν κάποτε. Ο ίδιος θεωρεί ότι η εξασθένιση της παγκόσμιας οικονομίας θα εκτοπίσει τις ΗΠΑ από την πορεία τους. Στην άλλη πλευρά της διαμάχης, ο Τσαρλς Πλόσερ, επικεφαλής της Fed στη Φιλαδέλφεια από τις αρχές του 2006 έως τον Μάρτιο του 2016, δήλωσε πως ήταν υπέρ μιας αύξησης του βασικού επιτοκίου «προ ενός έτους», αλλά χαίρεται που η κ. Γέλεν ανέδειξε τη διχογνωμία αυτή. «Tο γεγονός και μόνον ότι διατύπωσε ανοικτά τα επιχειρήματά της είναι πολύ σημαντικό. Διότι έτσι μπορεί να αναπτυχθεί ένας εποικοδομητικός διάλογος».

Facebook Comments