Ιταλικές τράπεζες: η επόμενη εστία κρίσης

Μετά το σοκ του Brexit ήρθε να προστεθεί στη λίστα των κρίσεων που ταλανίζουν την Ευρώπη ένα ακόμη ζήτημα: τα προβλήματα του τραπεζικού τομέα στην Ιταλία. Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA) εκτιμά το ύψος των κόκκινων τραπεζικών δανείων σε 200 δις ευρώ. Άλλες εκτιμήσεις κάνουν μάλιστα λόγο για 360 δις. Ο ακριβής όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ιταλία είναι ασαφής. Σαφές είναι πάντως ότι αν αυτή η «φούσκα» σκάσει, το ιταλικό κράτος δεν θα είναι σε θέση να επωμιστεί το βάρος των απωλειών, οι οποίες θα έφερναν μάλιστα σε δύσκολη θέση και το σύνολο των χωρών της ευρωζώνης.

Το βασικό πρόβλημα της Ιταλίας είναι πάντως η αναιμική ανάπτυξη. Όπως επισημαίνει στην DW ο Μάρτιν Φάουστ, καθηγητής του ιδιωτικού Πανεπιστημίου Frankfurt School of Finance, «η ιταλική οικονομία δεν αναπτύχθηκε σχεδόν καθόλου το τελευταίο διάστημα, μερικώς ήταν βυθισμένη σε ύφεση. Οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά στην Ιταλία δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Εν μέρει δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος των τόκων και των δόσεων εξόφλησης των δανείων τους».

Τα τραπεζικά βάρη στις πλάτες των φορολογουμένων;

Το πρόβλημα των ιταλικών τραπεζών δεν είναι πάντως καινούργιο. Εξάλλου το φθινόπωρο του 2014 εννιά ιταλικές τράπεζες είχαν αποτύχει στα πανευρωπαϊκά τεστ αντοχής που διενεργήθηκαν. Από τις αρχές του 2015, μια ευρωπαϊκή οδηγία ορίζει ότι οι τράπεζες δεν θα πρέπει πλέον να διασώζονται απλά με χρήματα φορολογουμένων, όπως έχει συμβεί επανειλημμένα στο παρελθόν. Πριν επέμβει το κράτος, την ευθύνη φέρουν οι ιδιοκτήτες και οι πιστωτές των τραπεζών. Αυτή η διάταξη αποτρέπει πολλούς επιχειρηματίες να επενδύσουν στις τράπεζες, φοβούμενοι ότι θα κληθούν να σηκώσουν το βάρος πιθανών απωλειών, επισημαίνει ο Μάρτιν Φάουστ και εκτιμά: «Μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι οι απώλειες των τραπεζών θα αυξηθούν αισθητά τα επόμενα χρόνια. Το πρόβλημα είναι ότι τα δάνεια που δεν εξοφλούνται περιορίζουν τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών. Και χωρίς ίδια κεφάλαια οι τράπεζες αδυνατούν να επιβιώσουν».

Το σχέδιο του ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι είναι να στηρίξει εκ νέου με χρήματα φορολογουμένων τις εγχώριες τράπεζες, διαθέτοντας έως και 40 δις ευρώ. Επιχείρημα του Ρέντσι είναι ότι το σοκ του Brexit επιτρέπει τη λήψη έκτακτων μέτρων. Ωστόσο, αυτό συνιστά πρόφαση κατά τον Τόμας Χάρτμαν-Βέντελς, οικονομολόγο του Πανεπιστημίου της Κολωνίας. «Σε τελευταία ανάλυση δεν υπάρχει καμία σχέση ανάμεσα στο Brexit και τα προβλήματα των ιταλικών τραπεζών», επισημαίνει στη DW ο γερμανός οικονομολόγος, εκτιμώντας ότι αργά ή γρήγορα οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι θα κληθούν να επωμιστούν και πάλι τα βάρη των τραπεζών.