Επί ξυρού ακμής οι σχέσεις ευρωπαϊκών θεσμών και ΔΝΤ

Διαπραγμάτευση σε διπλό ταμπλό με δεδομένες τις αξιώσεις που έχει εγείρει από χθες το ΔΝΤ και με αβέβαιο χρόνο και τρόπο ολοκλήρωσης είναι αυτή που ξεκίνησε χθες στην Αθήνα μεταξύ της ελληνικής διαπραγματευτικής ομάδας και θεσμών ως τρίτος γύρος επαφών για τη δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος.

Με τη χθεσινή τους ανάρτηση ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Μορίς Ομπσφελντ και ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ Πόουλ Τόμσεν κατάφεραν και εισήγαγαν άμεσα στη διαπραγμάτευση για τη δεύτερη αξιολόγηση την ατζέντα του Ταμείου (η οποία επισήμως θα υπήρχε μετά το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης), σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα θα πρέπει να πάρει νέα μέτρα ύψους 2,5% του ΑΕΠ (4,55 δισ. ευρώ) τα οποία ήταν γνωστό εκ των προτέρων ότι δεν θα είναι αποδεκτά από την ελληνική πλευρά.

Αναβολή

Το δεύτερο και πιο ουσιαστικό που έχουν «πετύχει» (οι εκπρόσωποι του Ταμείου) είναι να αναβάλουν επ’ αόριστον την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και τη συζήτηση για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, τα οποία επιτακτικά ζητούσε το Ταμείο για να καθορίσει τη στάση του απέναντι στο ελληνικό πρόγραμμα. Μάλιστα, στο 3.000 λέξεων κείμενο των δύο στελεχών του ΔΝΤ δεν αναφέρονται καθόλου στα μέτρα για το χρέος, τα οποία αφορούν το Eurogroup και κυρίως τη Γερμανία, και μένουν μόνο στις τεράστιες δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα πρέπει να αναλάβει η Ελλάδα.

Με αυτά τα δεδομένα η Αθήνα έχει αρχίσει από χθες να διαπραγματεύεται σε μια διπλή ατζέντα, έχοντας την υποστήριξη μεν των ευρωπαϊκών θεσμών, οι οποίοι δείχνουν να θέλουν να κλείσουν το συντομότερο δυνατό την αξιολόγηση, αλλά και κόντρα με το ΔΝΤ, που ουσιαστικά θέλει να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού πιέζοντας για μέτρα που δεν μπορούν να γίνουν ανεκτά.

Οπως ήταν αναμενόμενο, η χθεσινή πρώτη συνάντηση των θεσμών έγινε σε βαρύ κλίμα μετά και τις χθεσινές δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου στη βρετανική εφημερίδα «Guardian», με τις οποίες επέστρεφε τις ευθύνες στο ΔΝΤ τονίζοντας ότι το Ταμείο δεν ήταν τόσο επίμονο για τη μείωση των στόχων των πρωτογενών πλεονασμάτων. Ο υπουργός Οικονομικών επεσήμαινε ότι οι άνθρωποι του Ταμείου αδιαφόρησαν και για τη δική του συμβιβαστική πρόταση να μειωθούν οι μεσοπρόθεσμοι στο 2,5% του ΑΕΠ και η διαφορά του 1% του ΑΕΠ να διατεθεί για την αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας.

Πάντως χθες η συζήτηση ξεκίνησε με βάση την ατζέντα που ακολουθούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και η Ελλάδα με στόχο να κλείσουν τα ανοιχτά θέματα της πρώτης αξιολόγησης.

Διαρθρωτικά

«Θα προσπαθήσουμε μέσα στις επόμενες μέρες να κλείσουμε όσα περισσότερα από τα διαρθρωτικά θέματα μπορούμε και φυσικά τους Προϋπολογισμούς του 2017 και του 2018», έλεγε μετά τη συνάντηση με τους εκπροσώπους των δανειστών κορυφαίο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου.

Το δύσκολο θέμα της ευρωπαϊκής ατζέντας παραμένουν τα εργασιακά, αφού και η ομάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ζητά την αύξηση του ποσοστού των απολύσεων από το 5% στο 10% με αντάλλαγμα την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Σε ό,τι αφορά το δημοσιονομικό οι αποστάσεις που χωρίζουν τους Ευρωπαίους δανειστές από την Ελλάδα είναι μικρές, αφορούν το 2018 και δεν ξεπερνούν τα 150 εκατ. ευρώ.

Στο μικροσκόπιο

Ωστόσο, το αγκάθι που προστέθηκε τις τελευταίες ημέρες στο διάλογο είναι η παροχή των 617 εκατ. ευρώ που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός την περασμένη Πέμπτη και η οποία αιφνιδίασε όχι τόσο ως κίνηση αλλά ως χρόνος, αφού το πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 1,1% του ΑΕΠ που προβλέπει ο Προϋπολογισμός για φέτος δεν έχει πιστοποιηθεί ακόμη από τη Eurostat. Σε ό,τι αφορά την αναστολή της αύξησης των συντελεστών του ΦΠΑ στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου οι Ευρωπαίοι δεν έχουν αντίρρηση αφού αποδέχονται το οικονομικό και κοινωνικό βάρος που έχουν επωμιστεί από την προσφυγική κρίση.

Αξιωματούχος του ΥΠΟΙΚ παραδέχθηκε ότι το θέμα συζητήθηκε κατά τη σημερινή συνάντηση αλλά δεν έκανε κάποιο σχόλιο για τη στάση που κράτησαν οι δανειστές.

Ο τρίτος εταίρος της διαπραγμάτευσης, το ΔΝΤ, μετά το χθεσινό άρθρο των Μορίς Ομπσφελντ και Πόουλ Τόμσεν, ήταν σήμερα σαφώς πιο συγκρατημένο. Η ελληνική πλευρά επεσήμανε ότι η διαπραγμάτευση δεν μπορεί να γίνεται με αναρτήσεις σε blog, με τους εκπροσώπους του Ταμείου να δικαιολογούνται ότι η ανακοίνωση δεν έγινε για να δυσκολέψουν τη διαπραγμάτευση αλλά για να ξεκαθαρίσουν τις θέσεις του Ταμείου.

Κάτι τέτοιο είναι ελάχιστα πιστευτό λόγω του χρόνου της ανακοίνωσής του. Θα έπρεπε δηλαδή το Ταμείο να είχε παρουσιάσει τις θέσεις του και στο τελευταίο Eurogroup, όταν οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης επιβεβαίωναν ότι η Ελλάδα υποχρεούται να επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ σε μεσοπρόθεσμη βάση και όχι μία μέρα πριν από την έναρξη των διαπραγματεύσεων.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου MNI, ο κ. Τσίπρας δέχθηκε φιλική προειδοποίηση να μην απειλήσει με πρόωρες εκλογές για να κερδίσει καλύτερη συμφωνία.

 Επί ξυρού ακμής οι σχέσεις ευρωπαϊκών θεσμών και ΔΝΤ

Στα όρια της ρήξης κινούνται οι σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών και του ΔΝΤ σε επίπεδο υψηλών αξιωματούχων με αφορμή το άρθρο των δύο αξιωματούχων του διεθνούς οργανισμού. Οι δύο βασικοί εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών στο πρόγραμμα, η Κομισιόν και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ), αντέδρασαν χθες έντονα στο άρθρο των δύο αξιωματούχων, όχι μόνο παίρνοντας αποστάσεις, αλλά μη κρύβοντας και τη δυσφορία τους για τη χρονική στιγμή που επιλέχθηκε να γίνει η ανάρτηση.

Οι πολιτικές του ελληνικού προγράμματος είναι ορθές και στη σωστή κατεύθυνση, απάντησε χθες η Κομισιόν, ενώ λίγη ώρα αργότερα και ο ΕΜΣ, αφού συμφώνησε δημόσια με την Επιτροπή, κάλεσε με δηκτικό τρόπο το ΔΝΤ να επιστρέψει και να διαπραγματευθεί εντός της αίθουσας και όχι εκτός (μέσω αναρτήσεων).

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά από το 2010 (οπότε άρχισαν να εφαρμόζονται τα ελληνικά Μνημόνια) που η διαφωνία μεταξύ των θεσμών παίρνει τόσο μεγάλες διαστάσεις και μάλιστα δημόσια, ενώ στις Βρυξέλλες επιρρίπτουν καθαρά την ευθύνη στο ΔΝΤ.

«Διαβάσαμε με προσοχή την ανάρτηση στο blog των αξιωματούχων του ΔΝΤ, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θεωρούν πως οι πολιτικές του ελληνικού προγράμματος είναι ορθές και με την πλήρη εφαρμογή τους η Ελλάδα μπορεί να επιστρέψει στη βιώσιμη ανάπτυξη και να ανακτήσει πρόσβαση στις αγορές», ανέφερε η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Ανικα Μπράιντχαρντ, απαντώντας σε σχετική ερώτηση.

«Η Ελλάδα έχει ήδη εφαρμόσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις και βρίσκεται εντός πορείας για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων», συνέχισε η εκπρόσωπος χαρακτηρίζοντας ουσιώδες όλοι οι θεσμοί να αναγνωρίσουν τα επιτεύγματα της Ελλάδας στο πρόγραμμα. Η εκπρόσωπος υπενθύμισε ότι επικεφαλής των θεσμών βρίσκονται στην Αθήνα, έτσι ώστε να επιτύχουν μια συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο για τη δεύτερη αξιολόγηση. «Δεδομένης της προόδου που έχει γίνει, μια συμφωνία θα μπορούσε να επιτευχθεί σύντομα αν όλες οι πλευρές παραμείνουν δεσμευμένες», κατέληξε η εκπρόσωπος.

«Στηρίζουμε τη θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις απόψεις που εξέφρασαν χθες αξιωματούχοι του ΔΝΤ τη στιγμή που νέες συνομιλίες ξεκινούν στην Αθήνα με σκοπό την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης», ανέφερε εκπρόσωπος του ΕΜΣ, προσθέτοντας ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί «εξεπλάγησαν» με τη δημοσίευση αξιωματούχων του ΔΝΤ για τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις. «Eλπίζουμε να επιστρέψουμε στην πρακτική διεξαγωγής διαπραγματεύσεων με την ελληνική κυβέρνηση για το πρόγραμμα κεκλεισμένων των θυρών», κατέληξε ο εκπρόσωπος.

Ευρωπαϊκή πηγή απαντούσε χθες σε ορισμένα από τα επιχειρήματα των δύο αξιωματούχων του ΔΝΤ, υπογραμμίζοντας τα εξής:

1. Σε σχέση με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης που ζητάει το ΔΝΤ, η απάντηση των Ευρωπαίων είναι ότι έχει διευρυνθεί μέσω της μείωσης του αφορολογήτου κατά 10%, ποσοστό που ευθυγραμμίζει την Ελλάδα με τα άλλα κράτη-μέλη.

2. Στο επιχείρημα του ΔΝΤ ότι το 50% των Ελλήνων δεν πληρώνει φόρους, η απάντηση είναι ότι αυτό αφορά μόνο το φόρο εισοδήματος, ενώ η συνολική φορολογική επιβάρυνση είναι ανάλογη του μέσου όρου της Ε.Ε.

3. Σε σχέση με τη θέση του ΔΝΤ ότι δεν γίνεται οι Ελληνες να λαμβάνουν συντάξεις Γερμανίας, οι Ευρωπαίοι απαντούν ότι δεν είναι αλήθεια γιατί η μέση σύνταξη στη Γερμανία είναι 1.233 ευρώ και στην Ελλάδα 846.

4. Στο επιχείρημα ότι η εισπραξιμότητα των φόρων έχει μειωθεί από το 75% στο 50%, τονίζουν ότι ούτε αυτό είναι αληθές γιατί τους πρώτους 9 μήνες του 2016 η εισπραξιμότητα των τεσσάρων βασικών φόρων στην Ελλάδα έφτασε το 81% από 77% το 2015.

Οπως ανέφερε κοινοτική πηγή χθες στις Βρυξέλλες, το άρθρο «εξέπληξε» και «ενόχλησε» τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, όχι τόσο για τις θέσεις του ΔΝΤ, που είναι γνωστές, αλλά κυρίως για τη χρονική στιγμή που επέλεξαν οι δύο αξιωματούχοι να το δημοσιεύσουν, δηλαδή λίγες ώρες πριν από την επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης. Η ενέργεια αυτή εκλήφθηκε στη βελγική πρωτεύουσα ως απόπειρα «τορπιλισμού» των προσπαθειών εξεύρεσης λύσης.

Αναφορικά με την ουσία της νέας φάσης της διαπραγμάτευσης που ξεκίνησε χθες στην Αθήνα, στις Βρυξέλλες υποστηρίζουν ότι μπορεί να οδηγήσει στο κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης με την επίτευξη συμφωνίας στα εργασιακά (συλλογικές συμβάσεις), στο δημοσιονομικό κενό του 2018 και σε κάποια άλλα μικρότερα θέματα, όπως η αγορά ενέργειας.

Ειδικότερα, για το δημοσιονομικό κενό το 2018, πηγή της Κομισιόν υπογράμμιζε ότι η διαφορά που χωρίζει τους δανειστές με την κυβέρνηση ανέρχεται σε 200 εκατ. ευρώ.