Πώς ένας άνθρωπος σαν τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, χωρίς τη γνώση ή την εμπειρία στις χρηματοπιστωτικές αγορές, διορίζεται επικεφαλής της ομάδας των υπουργών οικονομικών της ευρωζώνης, μιας από τις πλέον σημαντικές και ευαίσθητες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη;

Ο Ντάισελμπλουμ μπορεί να είναι υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας, αλλά το υπόβαθρό του είναι στην αγροτική οικονομία καθώς και στο ότι ήταν δεξί χέρι του επικεφαλής του ολλανδικού Εργατικού Κόμματος. Ούτε η εκπαίδευση του, ούτε η εμπειρία του τον κάνουν γνώστη της λειτουργίας των νομισμάτων ή των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών, σχολιάζει ο Melyvn Krauss, καθηγητής οικονομικών στο New York University.

Σημειώστε τον τρόπο που γίνονται οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη. Είναι μια σημαντική πηγή για τα στραβοπατήματα που έχει κάνει η ευρωζώνη στην προσπάθειά της για την επίλυση της κρίσης χρέους. Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ του Λουξεμβούργου άφησε τη θέση του τον Ιανουάριο. Οι Γερμανοί δεν ήθελαν ένα Γάλλο να τον αντικαταστήσει και οι Γάλλοι δεν ήθελαν έναν Γερμανό. Τίποτα νέο σ’ αυτό. Έτσι, οι δύο μεγαλύτερες χώρες της ευρωζώνης συμβιβάστηκαν. Επέλεξαν ένα Ολλανδό, επειδή η Ολλανδία είναι μια μικρή χώρα (το Λουξεμβούργο είναι ακόμη μικρότερο) και δεν είχε έναν ανώτερο αξιωματούχο στην Ευρωπαϊκή Ένωση για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα προσόντα δεν υπολογίστηκαν στην εξίσωση.


Αμφιβολίες
Οι συνεισφορές του Ντάισελμπλουμ στις επίμαχες διαπραγματεύσεις διάσωσης της Κύπρου την περασμένη εβδομάδα επιβεβαιώνουν την έλλειψη εμπειρίας του και μπορεί να κάνει ακόμη πραγματική ζημιά στην ευρωζώνη από την σπορά όλο και περισσότερων αμφιβολιών στο μυαλό των επενδυτών και των καταθετών σχετικά με τις προθέσεις των κορυφαίων φορέων χάραξης πολιτικής της ζώνης του νομίσματος.
Αυτό είναι ένα ενδημικό πρόβλημα για την ΕΕ, όπου τα πολιτικά παζαρέματα μπορεί να αφήσουν δευτεροκλασάτους και χωρίς επαρκή προσόντα υποψήφιους σε κορυφαίες θέσεις, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως τον Ύπατο Εκπρόσωπο για την κοινή εξωτερική πολιτική της Ένωσης. Ίσως οι μεγάλες χώρες, όπως η Γερμανία, να το προτιμούν αυτό, για να κρατήσουν την εξουσία επικεντρωμένη στις εθνικές πρωτεύουσές τους – αλλά αυτό έχει και ένα σοβαρό κόστος.

Φανταστείτε για μια στιγμή σε τι κατάσταση θα ήταν η οικονομία των ΗΠΑ αν επέλεγαν τους υπουργούς στο Υπουργείο Οικονομικών με τον ίδιο τρόπο – με βάση το από ποιο τμήμα της χώρας προέρχονται και ποια πολιτεία είχε σειρά για να αναλάβει.

Μπορεί να μην αρέσουν οι πολιτικές ή οι διασυνδέσεις τους στη Wall Street, αλλά ο Τίμοθι Γκάιτνερ και ο Χένρι Πόλσον είναι έμπειροι επαγγελματίες. Ο Ντάισελμπλουμ είναι συγκριτικά ένας άπειρος ερασιτέχνης στον τομέα των οικονομικών, που μιλά ωμά και έχει μια ισχυρή γραμμή ολλανδικής ηθικής. Κάποιοι κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, οι οποίοι ξέρουν τι κάνουν, ήταν γεμάτοι οργή αφότου είπε σε δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα ότι η τελευταία συμφωνία της Κύπρου, η οποία περιλαμβάνει το κλείσιμο μιας τράπεζας και το κούρεμα των καταθέσεων, θα πρέπει να χρησιμεύσει ως πρότυπο για ολόκληρη την ευρωζώνη.

Σκέφτηκε ο Ντάισελμπλουμ έστω και για μια στιγμή τι επιπτώσεις θα είχε στις αγορές η αποκαλούμενη πρότυπη έκπληξή του; Μήπως σκέφτηκε, για παράδειγμα, ότι οι μικρές τράπεζες στην Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία θα αντιμετωπίσουν αυξημένες πιέσεις λόγω της φυγής των κεφαλαίων που τώρα ψάχνουν για ασφαλέστερα λιμάνια; Ή ότι οι μεγάλοι καταθέτες σε όλη τη ζώνη του ευρώ θα έχουν τώρα ένα ισχυρό κίνητρο για να αποσυρθούν από τις ευρωπαϊκές τράπεζες και το ευρώ, προκαλώντας ζημιά και στα δύο;
Οι τράπεζες της Ευρώπης είναι ήδη εύθραυστες. Το τελευταίο πράγμα που χρειαζόταν ήταν ένας ολλανδός ηθικολόγος να πλασάρει τις προσωπικές του απόψεις ως πολιτική διάσωσης της ευρωζώνης.

Ο Ντάισελμπλουμ έδειξε ήδη μια τάση να αφήνει τους επενδυτές σε προβληματικές τράπεζες να πληρώνουν, όταν μόλις πριν από λίγες εβδομάδες είχε κρατικοποιήσει  την SNS Reaal (SR), αφανίζοντας τους μετόχους με τη διαδικασία. Αλλά οι  αξιωματούχοι της ΕΕ έμεινα έκπληκτοι όταν ο αρχάριος χρησιμοποίησε την κρίση στην Κύπρο για να κάνει δημόσια εκστρατεία για την άτεγκτη προσέγγισή του στο σύνολο της ευρωζώνης, σε μια εποχή που οι αξιωματούχοι της ΕΕ προσπαθούν να πείσουν τους επενδυτές ότι η Κύπρος ήταν μια ειδική περίπτωση, ακριβώς έτσι ώστε να μην τραπούν σε φυγή. Αυτό το «ψάρι» πρέπει να τιμωρηθεί.


Οι αντιλήψεις μετρούν
Ο έλεγχος των ζημιών βρίσκεται σε εξέλιξη, αρχής γενομένης με την παλινωδία του Ντάισελμπλουμ ως προς τα πρώτα  σχόλιά του. Ωστόσο, το κακό έγινε – οι μεγάλοι καταθέτες στις τράπεζες της ευρωζώνης θα προσαρμοστούν σε αυτό που τώρα βλέπουν ως την επερχόμενη πολιτική στην Ευρώπη. Σε περιπτώσεις όπως αυτή, οι αντιλήψεις έχουν σημασία. Το μήνυμα του Ντάισελμπλουμ – ότι οι επενδυτές πρέπει να πληρώσουν περισσότερα και οι φορολογούμενοι λιγότερα στην διάσωση των προβληματικών τραπεζών – έχει απήχηση στην  Καλβινιστική Ολλανδία. Αλλά διορίστηκε επικεφαλής της ομάδας του Eurogroup για να αντιπροσωπεύει τις συλλογικές απόψεις των 17 χωρών-μελών και όχι για να είναι άβαταρ της ολλανδικής ηθικής.

Η έκπληξη- πρότυπο του Ντάισελμπλουμ ήταν η δεύτερη μεγάλη γκάφα του κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη διάσωση της Κύπρου. Η πρώτη ήταν η προθυμία του να σταματήσει την πρόταση του Κύπριου Πρόεδρου Νίκου Αναστασιάδη, να επιβάλει ένα φόρο στις ασφαλισμένες καταθέσεις της κυβέρνησης που ήταν λιγότερο από 100.000 ευρώ.
Αντιμέτωπος με την ανάγκη να συγκεντρώσει  σχεδόν 6 δις ευρώ για να πάρει 10 δις ευρώ βοήθεια για τη διάσωση των δύο μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας, ο πρόεδρος της Κύπρου επέμεινε ότι ασφαλισμένοι μικροί καταθέτες θα πρέπει να φορολογούνται, έτσι ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση για τους ανασφάλιστους μεγάλους καταθέτες, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι Ρώσοι. Υπάρχει λόγος που οι Γερμανοί αποκαλούν την Κύπρο μία «οικονομία γκάνγκστερ». Ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί την αποκάλεσε μια «οικονομία καζίνο».

Ο Αναστασιάδης υποστήριξε ότι το κυπριακό κοινοβούλιο θα σφράγιζε τη συμφωνία και ο Ντάισελμπλουμ το προσυπέγραψε, μαζί με εκπροσώπους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, οι οποίοι πρέπει να επωμιστούν επίσης μέρος της ευθύνης.

Τι γκάφα. Με την υπογραφή μιας συμφωνίας που θα επέτρεπε στον Αναστασιάδη να συνεχίσει να κάνει δουλειές με τους Ρώσους καταθέτες, ο  Ντάισελμπλουμ και ο ομόλογός του στην ΕΚΤ ρίσκαραν σοβαρά bank runs σε όλη την ευρωζώνη. Αυτά είναι ασυγχώρητα λάθη που εγείρουν ερωτήματα σχετικά με το αν η ευρωπαϊκή ηγεσία ξέρει τι κάνει.

Το ευρώ έχει τα ελαττώματά του, είναι αλήθεια, αλλά είναι επιλύσιμα. Αυτό που κάνει τόσο δύσκολη για την Ευρώπη την έξοδο από την κρίση είναι η κακή ποιότητα της πολιτικής ηγεσίας της. Η Ευρώπη έψαχνε μπελάδες όταν έθεσε επικεφαλής έναν άβγαλτο όπως ο Ντάισελμπλουμ σε ένα τόσο υψηλό και ευαίσθητο οικονομικό πόστο, χωρίς να το ξανασκεφθεί -και ανέδειξε αυτό το πρόβλημα με την Κύπρο.

Η τελική συμφωνία που επετεύχθη με την κυπριακή κυβέρνηση κατέληξε να είναι εποικοδομητική, αλλά η διαδρομή προς τα εκεί έγινε με πλάγιο τρόπο και με ακριβό τίμημα, από αξιωματούχους που δεν καταλαβαίνουν πώς λειτουργούν οι αγορές.

Facebook Comments