Η ιστορία των σύγχρονων δημοκρατιών είναι βασισμένη στην ισορροπία και τις στιγμές που αυτές χάθηκαν. Ποιός δεν θυμάται, πως είτε το σχολικό εγχειρίδιο της Ιστορίας μιλούσε για το Βυζάντιο είτε για τους αρχαίους πολιτισμούς, είτε για τον Βενιζέλο, οι “sos” προτάσεις για διαγώνισμα και τα αξιόλογα σημεία προς απομνημόνευση ήταν οι μάχες οι συγκρούσεις και οι κρίσεις.

Ο Pierre de Coubertin αναφέρει πως ο αθλητισμός είναι παιδαγωγικά η καλύτερη μέθοδος ως θεσμός για να μας προετοιμάσει προς αυτή την κατεύθυνση, προς την ζωή γεμάτη μάχες, ισορροπίες και κρίσεις.

Έμπνευση λοιπόν, για το παρόν άρθρο η πρόσφατη νίκη της Εθνικής μας. Τα κοινωνικά και ανθρωπιστικά θέματα των συνθηκών που διεξάγεται το αθλητικό γεγονός είναι μεγαλύτερης σημασίας, βεβαίως, αλλά λίγο-πολύ είναι γνωστά και επειδή ένα άρθρο δεν μπορεί να τα βάλει με τα διαφημιστικά και επιχειρηματικά συμφέροντα ενός παγκόσμιου γεγονότος, θα μιλήσω για την δύναμη του αθλήματος εν γένει, από άλλη σκοπιά. Όχι με λιγότερο κριτικό πνεύμα, αλλά πιο φιλικό για το στομάχι, σίγουρα. 

Το ποδόσφαιρο στον αιώνα που διανύουμε έχει χαρακτηριστεί ως το σημαντικότερο ασήμαντο πράγμα. Έχει εμπνεύσει και απογοητεύσει λαούς ολόκληρους. Έχει αποτελέσει καθρέφτη της κοινωνίας. Σαν κάτοπρο, αντανακλά το ό,τι γίνεται εκτός γηπέδου, και καταγράφει για πάντα το πολιτικό και κοινωνικό momentum.

Γενικότερα, ο αθλητισμός είναι μια δραστηριότητα, που ειδικά για τον δυτικό άνθρωπο, αντιπροσωπεύει το πλέον βασικό του ένστικτο.  Ενώ η Άπω Ανατολή έχει καλλιεργήσει μία αίσθηση ισορροπίας με το περιβάλλον, την φύση και τον χώρο, η Δύση έχει σφυρηλατηθεί με την επιβολή, τα πρότυπα Ηρώων και δύναμης, την ρώμη και τον θρίαμβο.

Πρωταγωνιστές της Δυτικής ιστορίας ήταν πάντα άνδρες επικεφαλής πολέμων, αυτοκρατοριών μαχών και ηρωϊκών πράξεων. Αυτή η δύναμη και η επιβολή εκφράζεται άριστα ως αρετή μέσα στον αθλητισμό και ειδικά από το ποδόσφαρο που τα καθεστώτα το εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο.

Παραδείγματα; Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1934 που διεξήχθη στην Ιταλία είχε έντονα φασιστικό χρώμα και η νίκη θα σήμαινε νίκη για το καθεστώς. Επειδή όμως μία ακόμα νίκη το 1938 πραγματικά θα εκτίνασε την φήμη του καθεστώτος, για να μην αφεθεί στην τύχη το σκορ της εθνικής Ιταλίας, ο Μουσολίνι ήταν ξεκάθαρος.

Έστειλε τηλεγράφημα σε κάθε έναν από τους παίκτες με το εξής μήνυμα: «Vincere or morire» ήτοι , «Νίκη ή θάνατος». Ο αθλητισμός όμως δεν ήταν μόνο παρόν στη ναζιστική Γερμανία και την προβολή της, ήταν και στην πρώτη νίκη της Γερμανίας μετά την λήξη του πολέμου και την εμφάνισή της περί το 1990 ως ενωμένη χώρα πλέον. Ο αθλητισμός ήταν πάντα εκεί να συμμαδέψει στιγμές, να εκτονώσει πλήθη και να εκφράσει.

Η κερκίδα είναι καταλύτης των ταξικών διαφορών καθώς δεν διαχωρίζεται η ιδιαιτερότητα του άλλου, το γήπεδο γίνεται αρένα διεκδικήσεων και οι ποδοσφαιριστές, εθνικές βεντέτες. Είναι μία δύναμη που δεν ανατρέπει την τάξη της κοινωνίας, γιατί δεν ενδιαφέρεται για αυτήν. Δεν φλερτάρει με την εξουσία προσπαθώντας να την αντικαταστήσει αλλά πολώνει το κλίμα το ίδιο με αυτήν.

Το «είμαι ΠΑΟΚ» δίνει μία ταυτότητα ανάλογη του να λέει κάποιος, «είμαι ΠΑΣΟΚ». Στο παράδειγμα της Ιταλίας πάλι θα βρούμε την Λάτσιο ως ομάδα με φιλοφασιστικού προσανατολισμού οπαδούς ενώ στην Ελλάδα είναι περισσότερο τοπικιστικό ζήτημα. Απαραίτητο ναρκωτικό, κοινωνικός αντιπερισπασμός ή εργαλείο των καθεστώτων που πέρασε στα χέρια πολυεθνικών; Πάλλει τις συναισθηματικές και συγκινησιακές μας χορδές και επιτρέπει την διοχεύτεση των επιθετικών μας ενστίκτων. Η βία είναι φυσική και αυθόρμητη, δεν καπιλεύεται ούτε χειραγωγείται και ελέγχεται.

Είναι μία μαζική ψυχανάλυση, αντιοικονομική αλλά λειτουργική. Αντιοικονομική μόνο αν δούμε τον φίλαθλο-οπαδό ως πελάτη. Μην στρέφουμε το βλέμμα αλλού, η βία υπήρχε ακόμα και στο Σαιξπηρικό θέατρο, όπου οι θεατές πετούσαν λαχανικά σε κάποιον κακό ηθοποιό. Ας σκεφτούμε πως το φαγητό μέσα στα γήπεδα δεν κατάγεται από αυτή την συνήθεια, αλλά από το ελληνικό δράμα που κρατούσε ολόκληρη ημέρα, συνεπώς έπρεπε ο θεατής να επιβιώσει.

Καταλύτης κοινωνικών συγκρούσεων, μαζική ψυχανάλυση, ψυχολογία του όχλου και προπαγάνδα, soft power diplomacy και καθρέφτης των ταραγμένων στιγμών της ιστορίας. Όπως και να το δει κάποιος, το ποδόσφαιρο ήταν εκεί σαν φακός που άνοιγε σε κάθε λάμψη της ιστορίας και αποτύπωνε στο φιλμ εικόνες. Είτε ήταν εργαλείο στα χέρια καθεστώτων είτε εθνική γιορτή, ήταν καθρέφτης μιας κοινωνίας και ενός στιγμιότυπου μοναδικού. Όπως και να έχει, κάποτε οι αθλητές αυτοί ίσως γίνουν οι πρεσβευτές καλής θελήσεως μεταξύ των κρατών και οι διαφορές μας λύνονται με έναν τρόπο πιο ιπποτικό. Σε έναν αγώνα. Η μονομαχία να αντικαταστήσει τις μάχες και το γήπεδο την αρένα των πολιτικών διεκδικήσεων.

Facebook Comments