Το Αμχερστ είναι μια ιδιαίτερα συμπαθητική κωμόπολη δίπλα στη Βοστώνη όπου η ζωή έχει υψηλή  ποιότητα που αποτυπώνεται στην καθημερινότητα των κατοίκων της, πολλοί από τους οποίους είναι φοιτητές ενός ξεχωριστού πανεπιστημίου.

Είχα την τύχη να ζήσω εκεί μερικές εβδομάδες της ζωής μου φιλοξενούμενος φίλου που τότε ολοκλήρωνε τη διδακτορική του διατριβή. Αφιέρωσα δε πολλές ώρες στο πανεπιστημιακό campus και ιδιαίτερα στο πολυόροφο κτίριο της βιβλιοθήκης στο οποίο μπορούσε κανείς να μείνει ολόκληρες ημέρες βυθισμένος στα βιβλία που  διαρκώς ανακάλυπτε στο γνωστικό αντικείμενο που τον ενδιέφερε.

Ήταν βέβαια στα χρόνια που ακόμη το internet δεν είχε ακόμη εισβάλει στη ζωή μας (τέλος δεκαετίας 80) και  μια καλαίσθητη έγχαρτη έκδοση ασκούσε ειδική έλξη στον εγκέφαλό μας. Πάντως, όσοι πέρασαν από ένα τέτοιο πανεπιστημιακό περιβάλλον ξεχώρισαν σε όποιο στίβο επέλεξαν στη συνέχεια της ζωής τους.

Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι τρεις «άγνωστοι» ερευνητές του Πανεπιστημίου του Αμχερστ, οι ThomasHerndon, MichaelAshκαι RobertPollin αποφάσισαν να διερευνήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι διάσημοι καθηγητές του HarvardReinhartκαι Rogoff συνήγαγαν ότι οι χώρες που έχουν δημόσιο χρέος πάνω από το 90% του ΑΕΠ αδυνατούν να συνεχίσουν την ανάπτυξή τους. Και τί πρέπει να κάνουν για να επανέλθουν στη αναπτυξιακή διαδικασία;

Μα να υιοθετήσουν τη συνταγή της δημοσιονομικής λιτότητας εφαρμόζοντας προϋπολογισμούς με πρωτογενή πλεονάσματα  για κάποιες ή με στόχους σταδιακής μείωσης των ελλειμμάτων τους για άλλες μέχρις ισοσκέλισής τους, ώστε το δημόσιο χρέος να υποληφθεί του μαγικού ποσοστού 90% ως προς το ΑΕΠ. Όμως, οι ερευνητές διέγνωσαν ότι κατά την επεξεργασία των στοιχείων είχαν συντελεστεί διάφορες επεμβάσεις (σφάλματα, παραλείψεις, αποκλεισμοί στοιχείων) με στόχο να προκύψει ουσιαστικά ένα προαποφασισμένο συμπέρασμα !

Επιδιώχθηκε δηλαδή να μορφοποιηθεί ένα συμπέρασμα που να επέχει θέση αδιαμφισβήτητης θεωρίας σε σχέση με το δέον γενέσθαι στην οικονομική πολιτική όποιας χώρας έφτασε σε κατάστασης υπερχρέωσης, ανεξαρτήτως των αιτίων που το προκάλεσαν (δημοσιονομικός εκτροχιασμός- ελληνική περίπτωση, στήριξη χρεωκοπημένων τραπεζών-ιρλανδική και ισπανική περίπτωση, χρόνιο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας-πορτογαλική περίπτωση, κοκ).

Η θεραπεία για όλους οφείλει να είναι η πολυετής δημοσιονομική λιτότητα  αντί της ειδικής κατά περίπτωση διάγνωσης ώστε να προκύπτει και η κατάλληλη «θεραπευτική συνταγή». Το αποτέλεσμα της εφαρμογής της είναι η καθολική ύφεση (περίπτωση ευρωζώνης) με συνέπεια να υπονομεύεται η επιδιωκόμενη μείωση των ελλειμμάτων αφού λόγω της ύφεσης υστερούν τα φορολογικά έσοδα. Έτσι, η επίτευξη του στόχου για το έλλειμμα επιτυγχάνεται μέσω της συγκράτησης των δαπανών, επιτείνοντας περαιτέρω την ύφεση.

Αντιθέτως, η λύση οφείλει να γίνει, μεταξύ άλλων,  με στοχευμένες πρωτοβουλίες των πλεονασματικών χωρών (Γερμανίας για την Ευρώπη, Κίνας και ορισμένων ακόμη πετρελαιοπαραγωγικών χωρών με υψηλά συναλλαγματικά διαθέσιμα και υψηλή πιστοληπτική ικανότητα). Πρωτοβουλίες για στοχευμένες επενδυτικές δράσεις μέσω της έκδοσης ειδικών ομολόγων, πολιτικές που να ενθαρρύνουν την ιδιωτική κατανάλωση, πολιτικές που να ενθαρρύνουν τη διάθεση αποθησαυρισμένων κεφαλαίων στα ταμεία μεγάλων πολυεθνικών. 

Εν παρόδω, αξίζει να υπενθυμισθεί η έκπληξη του Μ. Αλεξάνδρου όταν είδε τον αμύθητο πλούτο των Περσών βασιλέων που υπήρχε στα βασιλικά θησαυροφυλάκια. Δίνοντας εντολή να μοιραστεί στους Μακεδόνες επιτελείς του, δημιούργησε τις προϋποθέσεις να συντελεστεί μια πρωτοφανής διάχυση του πλούτου στην τότε οικουμένη (γύρω από τη Μεσόγειο) που οδήγησε στην γενικότερη άνθηση των ελληνιστικών χρόνων που ακολούθησαν.

Όμως, η Γερμανία δεν συνομολογεί σε τέτοιες πολιτικές θεωρώντας ότι η ισοσκέλιση του προϋπολογισμού συνιστά θέσφατο, καθώς επιδιώκει  πρωτοκαθεδρία της στην Ευρώπη δια της οικονομικής οδού. Το εντυπωσιακό δε είναι ότι αποκρούουν με ανοικτό τρόπο τις αμερικανικές υποδείξεις για έκδοση ευρωομολόγου, προσβάλλοντας μάλιστα και πάλι τον Υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ. Της χώρας που έζησε την ύφεση του μεσοπολέμου εντατικότερα από οποιαδήποτε άλλη και δικαιούται να έχει βαρύνουσα γνώμη, καθώς εφαρμόζοντας τοnewdealπροπολεμικά και τα σχέδια Marshallμεταπολεμικά δρομολόγησε πάλι την ανάπτυξη. Ενέργειες ωστόσο που σήμερα αδυνατούν να κάνουν πράξη λόγω των δυσμενών δημοσιονομικών τους δεδομένων.

Συμπεριφερόμενοι ωστόσο αλαζονικά οι Γερμανοί, ξεχνούν ότι το Αμερικανικό χέρι είναι ιδιαιτέρως βαρύ όταν εξαντληθεί η υπομονή του ή προκληθούν υπέρμετρα, όπως αποδείχθηκε δύο φορές στον 20ο αιώνα, καθώς η συμμετοχή τους στους δύο παγκοσμίους πολέμους (μετά το 1917 στον 1ο και μετά το 1941 στο 2ο) οδήγησε στη νίκη των συμμάχων κατά του Γερμανικού Άξονα που τους προκάλεσε.

Η ύπαρξη ενός ήπιου Προέδρου όπως είναι ο Obamaπου αντιτίθεται στους πολέμους, δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως ένδειξη αδυναμίας των ΗΠΑ που παραμένουν η ισχυρότερη χώρα στο σημερινό  εμφανώς πολύ-πολικό περιβάλλον όπου τα πάντα αναδιατάσσονται. Οι ΗΠΑ ακόμη μπορούν να αναπτύξουν τρόπους με τους οποίους να επιβάλλουν τις θέσεις τους αν εκτιμήσουν ότι εξαντλείται η πειθώ τους.

Το βέβαιο είναι ότι η υπέρβαση της ύφεσης θα απαιτήσει, μεταξύ άλλων, πολιτικές ανακύκλωσης των κεφαλαίων, όπως ήδη από το 1944 είχε υποδείξει ο Keynes,  με πρωτοβουλίες των πλεονασματικών χωρών και όχι εμμονής σε πολιτικές λιτότητας που διατηρούν σαν θεολογικό δόγμα τη δημοσιονομική πειθαρχία. Διαφορετικά, η όξυνση των ανισοτήτων θα οδηγήσει σε κοινωνικές εντάσεις με απρόβλεπτες συνέπειες για την κοινωνικοοικονομική σταθερότητα.
 

Facebook Comments