Όταν πρωτάρχισαν οι επιχειρήσεις διάσωσης, οι κυβερνήσεις και η τρόικα, προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι η γενναιοδωρία τους έναντι στις τράπεζες και στην προσπάθεια διάσωσης τους, όχι μόνο δεν θα  κόστιζε, αλλά θα βοηθούσε την εθνική οικονομία. Ότι οι πολίτες θα έπρεπε να είναι ευχαριστημένοι γιατί τελικά θα έβγαιναν κερδισμένοι. Αυτή η απροκάλυπτη θέση υπέρ των τραπεζών ενίσχυσε το κοινό αίσθημα πως κάτι δεν πήγαινε καλά.

Οι τραπεζίτες ισχυρίζονταν ότι το δημόσιο θα αποκόμιζε τελικά μεγάλες αποδώσεις για την επένδυση του. Από την άλλη είχαν απορρίψει το ίδιο επιχείρημα όταν αυτό προτάθηκε για τις επενδύσεις σε άλλους τομείς, για παράδειγμα τον τουρισμό. Δημιουργεί απορίες πόσο περισσότερο μπορεί να αποδώσει ένα πακέτο διάσωσης σε κάποιο ιδιωτικό τραπεζικό ίδρυμα, σε σχέση με τις υποδομές στον κλάδο του τουρισμού για παράδειγμα.

Αν δινόντουσαν τα ίδια χρήματα για κατασκευή σύγχρονων μαρίνων θα προσέλκυαν  ανώτερης οικονομικής στάθμης τουρισμό. Αν δημιουργούσαν μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες σε επιλεγμένα νησιά, είναι βέβαιο πως θα έδιναν ένα επιπλέον κίνητρο στους τουρίστες της τρίτης ηλικίας, μια που θα νιώθανε την ασφάλεια της περίθαλψης τους σε περίπτωση ανάγκης

Τα παράδοξα που ακόμα και ο πιο αφελής πολίτης αναρωτιέται γιατί γίνονται, συνεχίστηκαν. Όταν το δημόσιο αποκτά, έστω και μερικώς την ιδιοκτησία μιας ιδιωτικής επιχείρησης, οφείλει να διασφαλίσει τους λόγους για τους οποίους δαπανήθηκαν τα χρήματα των φορολογούμενων. Αντίθετα δεν τέθηκαν καν όροι προς τις τράπεζες για να εξασφαλίσουν την αύξηση του δανεισμού προς τις επιχειρήσεις. Τον βασικό λόγο που έγινε η διάσωση από την αρχή : να χρηματοδοτηθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα.
Το ερώτημα που πλανιέται είναι αν οι πολιτικοί αποδείχτηκαν αφελείς και ξεγελάστηκαν από τους παράγοντες του χρηματοοικονομικού κλάδου ή να «ήθελαν» να ξεγελαστούν.

Οι τράπεζες αρνούνται να ανακουφίσουν συμπολίτες μας με αποδεδειγμένο πρόβλημα αποπληρωμής δανείων που έλαβαν στο παρελθόν σε εντελώς διαφορετικές οικονομικές συνθήκες, στο όνομα του ηθικού κινδύνου. Θεωρούν πως δεν πρέπει να δίνουν το κακό παράδειγμα για τους υπόλοιπους. Το επιχείρημα αναμφισβήτητα έχει λογική βάση, όμως ακούγεται πολύ υποκριτικό όταν λέγεται από την πλευρά των τραπεζών. Οι επιχειρήσεις τους  έπρεπε να σωθούν από το κράτος παραμερίζοντας κάθε έννοια ηθικού κινδύνου για τις ίδιες.

Οι μεγάλες τράπεζες είναι ουσιαστικά σφαλισμένες από το κράτος. Τίποτα δεν εμποδίζει τις διοικήσεις να λειτουργούν με πολιτικές υψηλού ρίσκου. Ενθαρρύνεται η υπέρμετρη ανάληψη κινδύνων εναντίων των φορολογούμενων, γιατί δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Η εμπειρία μας έχει δείξει πως όταν οι επιχειρήσεις κινδυνεύουν με κατάρρευση επιδίδονται σε παράτολμες αποφάσεις που γεννούν τον κίνδυνο ακόμα μεγαλύτερης ζημιάς.
Αν αποτύχουν είναι πολύ μεγάλοι για να κλείσουν και σίγουρα πολύ μεγάλοι για να πάνε φυλακή. Αν πετύχουν θα καρπωθούν τα μπόνους. Τα κίνητρα των ανώτατων τραπεζικών στελεχών είναι ασύμβατα με τους αντικειμενικούς στόχους της κοινωνίας.

Το ηθικό θέμα που τίθεται είναι τεράστιο. Η οικονομία σχεδόν ξαναχτίζεται από την αρχή. Με τις σαθρές αρχές που ήταν η αιτία που γκρεμίστηκε θα χτιστεί και πάλι ;
Η πρακτική που θεωρεί τα κέρδη ιδιωτικά και τις ζημιές δημόσιες ενθαρρύνει την ανευθυνότητα. Συνεχίζεται η ίδια πολιτική που εκτόξευσε τις κρατικές δαπάνες στα ύψη και δημιούργησε την κρίση χρέους που μας οδήγησε στην οικονομική καταστροφή.

Το κράτος πρέπει να εμποδίζει την δημιουργία ιδρυμάτων που η τυχόν πτώχευση τους θα παρασύρει ολόκληρη την εθνική οικονομία σε διάλυση. Αν κάποιος θεωρεί πως κάτι τέτοιο αντιβαίνει τους κανόνες της αγοράς κάνει λάθος. Η φιλοσοφία της ελεύθερης αγοράς είναι αντίθετη με την σημερινή πρακτική. Δεν πρέπει με τις πλάτες του κράτους να εμποδίζεται ο υγιής ανταγωνισμός. Το κράτος πρέπει να σε βοηθάει να γίνεις πλούσιος, όχι όμως τόσο πλούσιος που να εμποδίζεις τους άλλους να πλουτίζουν.

Υπάρχει μια αυτονόητη λύση στο πρόβλημα των μεγάλων τραπεζών ότι είναι πολύ μεγάλες για να πτωχεύσουν : να διαλυθούν σε μικρότερες

Αν είναι πολύ μεγάλες για να πτωχεύσουν, σημαίνει πως είναι πολύ μεγάλες για να υπάρχουν. Δεν πρέπει να τις φτιάξουμε μεγαλύτερες μέσω απορρόφησης άλλων ή κάνοντας το περιβάλλον ανταγωνισμού απαγορευτικό για την βιωσιμότητα των υπολοίπων.
Η πολιτική που επιτρέπει σε μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα να συνεχίζουν να υπάρχουν άλλα και να μεγεθύνουν το μερίδιο στην εσωτερική αγορά, θα είχε έννοια αν δημιουργούσαν σημαντικές οικονομίες κλίμακας. Όμως δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο.

Όταν γνωρίζουν ότι αντιπροσωπεύουν σημαντική απειλή για την οικονομία ή διαθέτουν σημαντική πολιτική επιρροή, το κράτος θα επωμιστεί τον κίνδυνο της κατάρρευσης τους. Αυτή ήταν εξάλλου η δικαιολογία της τρόικας που άσκησε βέτο  στην συγχώνευση Εθνικής και Eurobank. Η πράξη μας έχει δείξει πως το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προκύπτει από την ολιγοπωλιακή τους ισχύ και την σιωπηλή εγγύηση του κράτους. Με ποια λογική  επιδοτεί το κράτος τις επιχειρήσεις εκείνες που επιβαρύνουν την κοινωνία με μεγαλύτερους κινδύνους ;

Βέβαια η υποκρισία περισσεύει από πλευράς τρόικας. Από την μία εμποδίζουν την συγχώνευση γιατί η νέα Εθνική τράπεζα θα ήταν πολύ μεγάλη για να πτωχεύσει, αλλά από την άλλη δημιουργούν τις συνθήκες στυγνού ολιγοπωλίου διαχωρίζοντας τις τράπεζες σε συστημικές και μη συστημικές. Οι πρώτες απολαμβάνουν την θαλπωρή της δημόσια φροντίδας και της ατέρμονης χρηματοδότησης, ενώ στις  υπόλοιπες απομένει να διαλέξουν μεταξύ του αθέμιτου ανταγωνισμού ή της απορρόφησης από κάποιο ανταγωνιστή τους. Οι πολίτες έχουν κάθε λόγο να είναι απαισιόδοξοι. Ποτέ στην παγκόσμια οικονομική ιστορία δεν έχει υπάρξει παράδειγμα ολιγοπωλίου που να ευνοεί τους καταναλωτές.

Facebook Comments