Η καταδικαστική για την Ελλάδα έκθεση αξιολόγησης για την εφαρμογή της συνθήκης της Σένγκεν που υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 2 Φεβρουαρίου και η συμφωνία για την εμπλοκή νατοϊκών ναυτικών δυνάμεων στο Αιγαίο στις 11 Φεβρουαρίου, αποτελούν δύο σημαντικές εξελίξεις που θα επηρεάσουν άμεσα την κατάληξη ενός από τα πλέον πολύπλοκα και επικίνδυνα γεωπολιτικά “παίγνια” που διεξάγεται εδώ και ένα περίπου χρόνο στα ταραχώδη νερά του Αιγαίου.

Η καθημερινή τραγωδία που καταγράφεται απογυμνώνει τον κυνισμό ορισμένων κυρίως βορειοευρωπαϊκών κρατών και κοινωνιών που με περίσσευμα θρασύτητας επιχειρούν να διδάξουν μαθήματα ανθρωπισμού στην Ελλάδα. Πώς αλλιώς μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει την απόφαση του κοινοβουλίου της Δανίας, κατά τα άλλα διάπυρου προστάτιδος των ευρωπαϊκών αξιών, να κατάσχεται η κινητή περιουσία των προσφύγων που αναζητούν άσυλο στο έδαφος της εάν αυτή υπερβαίνει τα 1.500 ΕΥΡΩ ώστε να πληρώθουν έτσι τα έξοδα διαμονής τους; 

Ωστόσο, εκτός από την καθημερινή ανθρωπιστική τραγωδία υπάρχει και μια ακόμη παράμετρος πολύ σοβαρής επικινδυνότητας για την Ελλάδα που άπτεται όχι μόνο του ενδεχομένου αποκοπής των προσφυγικών ροών στα βόρεια σύνορα της χώρας, αλλά και του κινδύνου αξιοποίησης των προσφυγικών ροών που ενθαρρύνει η Άγκυρα για να αμφισβητηθεί η εθνική κυριαρχία είκοσι χρόνια μετα την κρίση των Ιμίων.

Έως και την ημέρα έγκρισης της καταδικαστικής έκθεσης της Ε.Ε για τη Σέγκεν, η κυβέρνηση Τσίπρα εξακολουθούσε να υποτιμά δραματικά την πτυχή εθνικής ασφαλείας που δημιουργούσε η δυναμική των προσφυγικών ροών για την Ελλάδα. Η μεταφορά της επιχειρησιακής ευθύνης και του συντονισμού αντιμετώπισης των προσφυγικών ροών στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης στις 2 Φεβρουαρίου, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής και λειτουργίας των περίφημων hot spots, αποτελεί δείγμα σοβαρότητας από την πλευρά του κ.Τσίπρα.

Αλυσμώνητης ελαφρότητας ήταν και παραμένουν οι δηλώσεις της τέως Αναπληρώτριας Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής (Αν.ΥΜΠ) της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα, κα.Τασίας Χριστοδουλοπούλου, η οποία αρνείτο να δεί την πραγματικότητα του κινδύνου που δημιουργούσε το Προσφυγικό, αναρωτούμενη (14/04/2015) που ήταν οι πρόσφυγες και τι πρόβλημα δημιουργούσαν “αφού λιάζονταν” στις διάφορες πλατείες των Αθηνών λες και επρόκειτο για τουριστική attraction.

Ο ανεκδιήγητος βαθμός αποκοπής της συγκεκριμένης βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ από την πραγματικότητα κορυφώθηκε μερικούς μήνες μετά, όταν οι ροές είχαν πλέον φτάσει στις εκατοντάδες χιλιάδες το μήνα, όταν δήλωσε (08/09/2015) ότι οι πρόσφυγες έκαναν και καλό στην εθνική οικονομία καθώς έχουν πλουτίσει πολλά νησιά από την παρουσία τους, υπογραμμίζοντας ότι υπήρξε τραγική σύμπτωση το γεγονός ότι μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Τσίπρα πέρασαν στα νησιά 51.000 πρόσφυγες ενώ έως τότε πέρναγαν το μήνα” μόνο 12.000 (συνέντευξη στο Ρ/Φ Παραπολιτικά 90,1 στις 08/09/2015). Σημειωτέον ότι αυτόν το μήνα διήλθαν του Αιγαίου 107.843 άτομα.

Έως ότου αναλάβει ο σοβαρός κ.Μουζάλας ως υπηρεσιακός αρχικά Αν.ΥΜΠ τον Αύγουστο, η ζημιά είχε γίνει καθώς τα εγκληματικά δίκτυα των διακινητών που λειτουργούν με την απροκάλυπτη ανοχή και συνενοχή της τουρκικής κυβέρνησης είχαν λάβει το μύνημα ότι η Ελλάδα αποτελούσε “ξέφραγο αμπέλι”. Προς υπεράσπιση του κ.Τσίπρα οι δυναμικές των ροών ήταν δύσκολο να προβλεφθούν ως προς την σφοδρότητά τους, αλλά τα επιχειρήματα που έχουν επιστρατευθεί για να καλύψουν την ανικανότητα της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα να προετοιμασθεί κατάλληλα για την αντιμετώπιση αυτών των ροών, δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Η συριακή κρίση δεν ξεκίνησε το 2015 και δεν ήταν Σύριοι όλοι οι διακινούμενοι αλλά μονο το 57% των 851.319 που διήλθαν μέσω Ελλάδος στην Ευρώπη. Το υπόλοιπο 24% ήταν Αφγανοί, το 9% Ιρακινοί, ενώ υπήρξε και ένα 10% που ήρθε απο περιοχές που δεν έχουν καμία σχέση με τον Συριακό Πόλεμο ή το ISIS. Αυτές οι 485.000 των Σύριων δεν ήρθαν στις ακτές του Αιγαίου απευθείας από τη Συρία λόγω του εκεί διεξαγόμενου πολέμου που ξεκίνησε το 2011 όχι το 2015. Ήταν κατά πλειοψηφία άνθρωποι που παρέμεναν στην Τουρκία για χρόνια και αποφάσισαν μέσα στο 2015- ιδίως μετά τον Μάιο του 2015- να μετακινηθούν μαζικά προς τα ελληνοτουρκικά σύνορα στο Αιγαίο, δεδομένου ότι ο φράκτης που είχε κατασκευασθεί στον Έβρο είχε καταστήσει την χερσαία δίοδο προς την Ελλάδα σχεδόν αδιεπέραστη από την Τουρκία. Ανάλογο φράκτη κατασκευάζει ήδη στα σύνορά της με την Τουρκία και η Βουλγαρία.

Η σύγκρουση Ταλιμπάν-Αφγανικής κυβέρνησης που μαίνεται από το 2001 δεν κατέγραψε κάποια μεγάλη ένταση μέσα στο 2015 ώστε να δικαιολογήσει τη μαζική μετακίνηση προς την ελληνική ακτογραμή 204.317 ανθρώπων. Αυτοί οι άνθρωποι αποφάσισαν να κινηθούν προς την Ελλάδα επειδή κάποιος τους έδωσε το κίνητρο και την σοβαρή πιθανότητα ότι θα μπορούσαν να φτάσουν στην Ευρώπη διαπλέοντας το Αιγαίο. Αυτός ο κάποιος δεν αποτελεί ένα και μόνο πρόσωπο. Η ευθύνη του κ.Τσίπρα δεν ήταν κυρίως ότι ενθάρρυνε τις μεταναστευτικές ροές μέσω των δηλώσεων πρώην υπουργών του, αλλά ότι δεν προετοιμάστηκε κατάλληλα για να τις αντιμετωπίσει όταν αυτές άρχισαν να γιγαντώνονται ιδίως μετά τον Ιούλιο και κυρίως από τον Αύγουστο του 2015.

Η απόφαση της Μέρκελ τον Αύγουστο του 2015 να κρατήσει την πόρτα ασύλου της Γερμανίας ανοικτή, ίσως να μέτρησε περισσότερο στην απόφαση των προσφύγων να κινηθούν προς το Αιγαίο από την ελαφρότητα με την οποία η πρώτη κυβέρνηση Τσίπρα αντιμετώπισε το “προσφυγικό”. Η ελαφρότητα όμως αυτή, και τα μεγάλα κενά συντονισμού που παρατηρήθηκαν και παρατηρούνται μέχρι σήμερα διευκόλυναν -λόγω ανικανότητας αντιμετώπισης τους- το έργο των λαθρεμπόρων και ανατροφοδότησαν τα προσφυγικά κύμματα. Είναι ενδεικτικό ότι τον Ιανουάριο του 2016 πέρασαν μέσα από το Αιγαίο 76.000 άνθρωποι, αριθμός δηλαδή σχεδόν 50% μεγαλύτερος από τους περίπου 55.000 ανθρώπους που διακινήθηκαν πέρσι τον Ιούλιο! Εως την 1η Φεβρουαρίου η κατάσταση είχε πλέον καταστεί οριακή μετά από τη συνειδητοποίηση της Γερμανίας ότι η ανοικτή πολιτική ασύλου που ακολουθούσε είχε φτάσει στα ανθρωπιστικά της όρια μετά τα επεισόδια μαζικών σεξουαλικών παρενοχλήσεων που σημειώθηκαν στην Κολωνία τον περασμένο Δεκέμβριο.

Το πολιτικό όφελος που απέσπασε η κα.Μέρκελ τον Αύγουστο έχει αρχίσει να μετατρέπεται σε πολιτικό δηλητήριο που απειλεί αποτελεσματικότερα από κάθε αντιπολίτευση την πολιτική της πρωτοκαθεδρία από το εσωτερικό του κόμματός της και το εσωτερικό του κυβερνητικού της συνανσπισμού μετά τις αντιδράσεις των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυβαρίας. Το πολιτικό πρόβλημα της κα. Μέρκελ έχει δυστυχώς μεταφερθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο συνδεόμενο άμεσα με το ζήτημα των Ευρω-Τουρκικών διαπραγματεύσεων και κατεπέκταση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων και του Κυπριακού. Το πρόβλημα αυτό εντοπίζεται όχι μόνο σε ότι αφορά την απαίτηση της Τουρκίας να γίνουν εκπτώσεις και διευκολύνσεις στην ενταξιακή της πορεία για να σταματήσει τις προσφυγικές ροές χρεώνοντας την Ε.Ε έως σήμερα περί τα €3 δις, αλλά κυρίως στην προσπάθεια της να υπονομεύσει την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο.

Η πρώτη, ευρωπαϊκή, παράμετρος της τουρκικής στοχοθεσίας είναι πασιφανής. Ο κ.Ερντογάν απειλεί ανοικτά την Ευρώπη ότι θα βάλει τους πρόσφυγες στα λεοφωρεία και θα τους στείλει στα ευρωτουρκικά σύνορα απο τα οποία δεν θα μπορέσουν να περάσουν. Αξιώνει €3 δις το χρόνο αντί των €1,5 δις που αποφάσισε η σύνοδος κορυφής του Νοεμβρίου 2015 και θεωρεί ότι η Ευρώπη του χρωστάει το άνοιγμα όλων των κεφαλαίων που έχουν μπλοκαρισθεί. Εαν δε πιστεύσουμε τον αποκαλυπτικό διάλογο που είχε πρίν από 3,5 μήνες με τους κ.κ.Γιούνκερ και Τούσκ στις Βρυξέλλες όπως δημοσιεύθηκε στο Euro2day και το Reuters (08/02/2016), ο Τούρκος Πρόεδρος θεωρεί ότι όσα απέσπασε από τους Ευρωπαίους τον Νοέμβριο είναι ανεπαρκή για να τον υποχρεώσουν να αλλάξει την πολιτική της συνένοχης αδιαφορίας του.

Ο κ.Ερντογάν δεν έχει καμία απολύτως διάθεση να πράξει αυτά που υπόσχεθηκε στους Ευρωπαίους τον Νοέμβριο και αυτό δεν φαίνεται να τον ενοχλεί ιδιαίτερα όσο η Ελλάδα δεν έχει καλύψει τις δικές τις αδυναμίες. Θεωρεί ότι μπορεί κάλλιστα να κρύψει τις δικές του ευθύνες πίσω από την ελλαδική διοικητική ανικανότητα που ακόμη δεν έχει παραδώσει ούτε ένα πλήρως λειτουργικό hot spot καταγραφής από τα πέντε που υποσχέθηκε τον περασμένο Νοέμβριο. Είναι τραγικό μετά από οκτώ μήνες που εξελίσσεται η προσφυγική πλημμυρίδα να μην έχει ακόμη συσταθεί στην Αθήνα η Διαχειριστική Αρχή που θα απορροφήσει την οικονομική βοήθεια της Ε.Ε. με αποτέλεσμα να κάθονται στην Τράπεζα της Ελλάδος €34 εκατομμύρια.

Εάν κατασκευασθούν φράκτες στα βόρεια σύνορα της Ελλάδος με Σκόπια και Βουλγαρία, ο κ.Ερντογάν θεωρεί ότι θα βελτιωθεί ακόμη περισσότερο η διαπραγματευτική του θέση έναντι της Ελλάδας, καθώς θα αυξάνει το κόστος διαχείρισης του προβλήματος για την Αθήνα, θα εγκλωβίσει τους πρόσφυγες στη χώρα μας πολλαπλασιάζοντας τους αριθμούς τους και θα επιφέρει δομική ρήξη της σχέσεις Ελλάδος-Ε.Ε., βελτιώνοντας τις πιθανότητες του να προκαλέσει και να κερδίσει ένα νέο “θερμό επεισόδιο” τύπου Ιμίων.

Δεν πρέπει να επιτραπεί να συμβεί κάτι τέτοιο δίνοντας την παραμικρή πρόφαση στους Ευρωπαίους -ιδίως εκείνους της Κεντρικής Ευρώπης- που θέλουν να χρηματοδοτήσουν μάλιστα την ανέγερση φρακτών στην σκοπιανική και βουλγαρική πλευρά των συνόρων για να θέσουν de facto την Ελλάδα εκτός Σένγκεν. Το ενδεχόμενο να τεθεί τυπικά εκτός Σένγκεν η Ελλάδα είναι μικρό, καθώς κάτι τέτοιο θα έχει καταστρεπτικές συνέπειες στην ελεύθερη μετακίνηση Ελλήνων εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας και μπορεί να οδηγήσει στην ολιστική κατάρρευση της συνθήκης.

Ούτε υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να επαναπροωθηθούν στην Ελλάδα όσοι πρόσφυγες αποτύχουν να εξασφαλίσουν άσυλο σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα καθώς η εν λόγω επαναπροώθηση έχει απαγορευθεί ήδη από το 2011 με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι ο εγκλωβισμός υφιστάμενων και επερχόμενων των μεταναστευτικών ροών στην Ελλάδα, η κατάργηση της εν πολλοίς διακηρυκτικής απόφασης του Σεπτεμβρίου 2015 να μετεγκατασταθούν έως το 2017 στην Ε.Ε. 50.398 πρόσφυγες που φιλοξενούνται τώρα στην Ελλάδα και να μειωθούν τα ευρωπαϊκά κονδύλια που επιτρέπουν την επαναπροώθηση στη χώρα προέλευσής τους, εκείνων που μεταναστεύουν παράνομα και εκείνων των οποίων η αίτηση ασύλου δεν γίνεται αποδεκτή. 

Η δεύτερη διάσταση της τουρκικής στοχοθεσίας είναι λιγότερο εμφανής αλλά ακόμη πιο επικίνδυνη και σχετίζεται με την παγιωμένη θεωρία επιβολή γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο που η Άγκυρα επιχειρεί ανεπιτυχώς να επιβάλλει μετά την κρίση των Ιμίων το 1996. Η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε ενδεχομένως να θεωρηθεί από κάποιους υπερβολική ή “τουρκοφοβική” εάν δεν είχε ήδη λάβει χώρα το έως σήμερα άγνωστο επεισόδιο τουρκικής απόβασης στην Ανατολική Ίμια στις 14 Αυγούστου 2015. Το επεισόδιο αυτό, που αποκαλύφθηκε μόλις στις 7 Φεβρουαρίου 2016 από την Καθημερινή, αναφέρεται στην παραμονή επί της ανατολικής βραχονησίδος των Ιμίων δεκάδων προσφύγων τους οποίους και προσέτρεξαν να περισυλλέξουν Έλληνες και Τούρκοι ένοπλοι λιμενικοί. Για περίπου έξι ώρες άνδρες του τουρκικού λιμενικού παρέμεναν ένοπλοι επί ελληνικού εδάφους.

Η κρίση επιλύθηκε μετά από την απαίτηση της κυβέρνησης να αποχωρήσουν οι τούρκοι λιμενικοί οι οποίοι πήραν μαζί τους με το ζόρι μικρό αριθμό προσφύγων έτσι ώστε να εμφανισθεί η όλη επιχείρηση ως διάσωση του τουρκικού λιμενικού σε μια γεωγραφική ζώνη ευθύνης του για τη διενέργεια αποστολών έρευνας και διάσωσης (Search & Rescue/S&R). Οι τουρκικές ενέργειες και προθέσεις δεν απαιτούν περαιτέρω σχολιασμό ακόμη και για τον πλέον αδαή. Είναι προφανές το γιατί η κυβέρνηση Τσίπρα αρνήθηκε εξυπαρχής να συζητήσει κάν το ενδεχόμενο κοινών περιπολιών με το τουρκικό ναυτικό στο Αιγαίο υπό την οποιαδήποτε διμερή ή πολυμερή αιγίδα καθώς είναι προφανές ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει ότι υπάρχει ελληνικό FIR και συνακόλουθα ζώνη S&R πέραν των 6 αεροναυτικών μιλίων (α.μ.).

Είναι επίσης προφανές για όσους ασυνάρτητους καλούν την Αθήνα να μην σώσει ή να βουλιάξει τις βάρκες των μετακινούμενων το τι κίνδυνοι θα δημιουργούνταν εάν η Ελλάδα είχε αγνοήσει το κάλεσμα των προσφύγων που αποβιβάστηκαν στα Ίμια να διασωθούν ή εάν κάνει κάτι τέτοιο σε περίπτωση που οι πρόσφυγες βγούν σε κάποια από τις εκατοντάδες βραχονησίδες και νησίδες που παρεμβάλλονται μεταξύ των ελληνοτουρκικών συνόρων στο Αιγαίο. Η Frontex λειτουργεί συστηματικά υποβοηθώντας ανεπαρκώς το Ελληνικό Λιμενικό επειδή ακριβώς αναγνωρίζει και επιβεβαιώνει τα 10 α.μ. της ελληνικής ζώνης FIR. Η εμπλοκή του ΝΑΤΟ στη διαδικασία ελέγχου των ελληνοτουρκικών θαλασσίων συνόρων κατά τρόπο υποστηρικτικό και συμπληρωματικό των δυνάμεων της FRONTEX μπορεί να αποτελέσει θετική εξέλιξη υπό τις εξής δύο προϋποθέσεις:

(α) η επιχειρησιακή ευθύνη της λειτουργίας πρέπει να περιορισθεί σε επίπεδο συγκέντρωσης επιχειρησιακών πληροφοριών που θα εντοπίζει τα δίκτυα των διακινητών πριν ξεκινήσουν από τα μικρασιατικά παράλια ή εν πλώ και θα ειδοποιεί -και παράλληλα εκθέτει- τις τουρκικές αρχές για να συλλάβουν τους διακινητές και να διασώσουν τους πρόσφυγες μεταφέροντας τους στην Τουρκία. Σε περίπτωση που αγνοηθεί αυτή η προειδοποίηση από την Άγκυρα θα καταστεί σαφές αυτό που ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ.Παυλόπουλος τόνισε και κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στη Γερμανία (18/01/2016), ότι η Τουρκία δηλαδή είναι κράτος-διακινητής.

(β) η επιχειρησιακή ηγεσία της αποστολής για προφανείς λόγους δεν μπορεί να ανατεθεί σε τούρκο ή έλληνα διοικητή ασχέτως εάν τα πλοία που θα συμμετάσχουν στη δύναμη θα προέλθουν από τις τουρκικές και ελληνικές ένοπλες δυνάμεις. Η μοίρα των 4 πλοίων του Standing Maritime Group 2 που περιπολούν ανοικτά της Κύπρου πρέπει να παραμείνει από τον υφιστάμενο γερμανό διοικητή χωρίς να επιτραπεί η εκ περιδρομής μεταφορά της διοίκησης στους άλλους τρείς διοικητές (τούρκο, έλληνα, καναδό).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Facebook Comments