Οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες φάνηκε να πέφτουν στα μαλακά μετά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (κοινώς γνωστών ως stress tests) την περασμένη Παρασκευή 29 Ιουλίου το βράδυ. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών ανακοίνωσε ότι από τους 51 μεγάλους τραπεζικούς ομίλους που ελέγχθηκαν ελάχιστοι είναι αυτοί που αναδείχθηκαν προβληματικοί όσον αφορά την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Η Deutsche Bank, που ήταν το φόβητρο όλων, αποδείχθηκε ότι έχει κατορθώσει να χτίσει ξανά σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό το κεφάλαιό της στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν από το προηγούμενο stress test. Οι αγορές ηρέμησαν.

Όμως κάποιοι άνθρωποι στη Ρώμη και στη Σιένα δεν κοιμήθηκαν ήρεμοι την Παρασκευή το βράδυ. Η Monte dei Paschi di Siena (MPS), η αρχαιότερη τράπεζα στον κόσμο και ο τρίτος μεγαλύτερος τραπεζικός όμιλος της Ιταλίας, επέδειξε αρνητικά αποτελέσματα σε όλους τους κεφαλαιακούς δείκτες του λεγόμενου “Πυλώνα 1” (Core Equity Tier 1) με το δυσμενές σενάριο: Το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων της ιστορικής τράπεζας είναι τόσο υψηλό (λόγω τζόγου με τοξικά ομόλογα τις “παλιές καλές ημέρες”), που η τράπεζα ουσιαστικά δεν μπορεί να λειτουργήσει σύμφωνα με τους κανόνες της τραπεζικής πίστης, χορηγώντας δηλαδή δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, για να αποκομίζει κέρδος από τις προμήθειες. Η MPS είναι, όπως λένε οι Αμερικανοί, “ο ελέφαντας στο δωμάτιο”, δηλαδή η επαπειλούμενη καταστροφή, που είναι ήδη εδώ και το γνωρίζουν όλοι, όμως κανείς δεν τολμούσε να μιλήσει από φόβο των συνεπειών.

Πράγματι σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, που ετέθη σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2016, οι μη βιώσιμες συστημικές τράπεζες υπό την εποπτεία του Ενιαίου Μηχανισμού Εποπτείας οφείλουν πλέον να εξυγιαίνονται χωρίς την παρέμβαση δημόσιων κεφαλαίων, δηλαδή χωρίς δημόσιο δανεισμό και χρέωση των φορολογούμενων πολιτών αλλά με ίδια μόνο μέσα (bail in), ήτοι με συνεισφορά των επενδυτών της τράπεζας (μετόχων, ομολογιούχων και ανασφάλιστων καταθετών με πιστωτικό υπόλοιπο άνω των 100.000 €/κεφαλή). Είτε θα αυξηθεί το μετοχικό κεφάλαιο, όπου αυτό είναι δυνατόν, είτε θα γίνει αναγκαστικό κούρεμα των απαιτήσεων των επενδυτών τής υπό εκκαθάριση τράπεζας, ουσιαστικά δηλαδή πτώχευση. Η περίπτωση της MPS θα έπρεπε να είναι η πρώτη παραδειγματική (αν εξαιρέσουμε την περίπτωση των κυπριακών τραπεζών το Μάρτιο του 2013) εφαρμογή της νέας φιλοσοφίας του bail in, δηλαδή της “διάσωσης” με λεφτά των διακυβευματούχων της τράπεζας, στη θέση του προηγούμενου bail out, δηλαδή της διάσωσης με αύξηση δημοσίου χρέους. Όμως θα εφαρμοστεί η νέα φιλοσοφία της Τραπεζικής Ένωσης της Ε.Ε.;

Τίποτα δεν είναι λιγότερο βέβαιο. Διότι τόσο η κυβέρνηση Ρέντσι όσο και το τραπεζικό κατεστημένο της Ιταλίας δεν είναι καθόλου διατεθειμένοι να δουν να “καίγονται” κεφάλαια που είχαν τοποθετηθεί σε ένα τραπεζικό ίδρυμα το οποίο θεωρείτο μέχρι πρόσφατα “διαμάντι” του ιταλικού καπιταλισμού. Ο τραπεζικός εθνικισμός είναι ακόμη ενεργός: Αν αφήνονταν να βουλιάξουν, σύμφωνα με τους κανόνες, οι μέτοχοι, ομολογιούχοι και μεγαλοκαταθέτες ενός τραπεζικού ομίλου, που είναι σήμα κατατεθέν της ιταλικής οικονομίας, αυτό θα άνοιγε το δρόμο για την ευρύτατη αναδιάρθρωση των ίδιων των ιταλικών επιχειρήσεων, στο μέτρο που είχαν λάβει μη εξυπηρετούμενα πια λόγω ύφεσης δάνεια, και για την απόσπαση σημαντικού μεριδίου αγοράς από ξένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και funds. Κάτι τέτοιο δεν θα περνούσε εύκολα στην ιταλική κοινή γνώμη και θα έδινε το σήμα μιας γενικευμένης ανασφάλειας λόγω του κουρέματος των επενδυτών. Το bail in, που θεωρητικά είναι ορθό και δίκαιο, αποδεικνύεται πυρηνική βόμβα για τα εθνικά τραπεζικά και πολιτικά συστήματα.

Η κυβέρνηση Ρέντσι έχει ήδη ετοιμάσει το ταμείο Atlante (Άτλαντα) με τη συμμετοχή κεφαλαίων τόσο του στενού δημοσίου όσο και των ασφαλιστικών ταμείων, προκειμένου να φέρει εις πέρας ένα εναλλακτικό προς το bail in σχέδιο αναδιάρθρωσης του 40% των κόκκινων δανείων της MPS μέσω πώλησής τους σε τιμές χαμηλότερες μεν της ονομαστικής, υψηλότερες δε αυτών που θα ζητούσαν τα ιδιωτικά distress funds. Με άλλα λόγια η ιταλική κυβέρνηση ποντάρει στην παράκαμψη της Τραπεζικής Ένωσης μέσω μιας μορφής κρατικής ενίσχυσης.

Κανονικά, αν η νεότευκτη Τραπεζική Ένωση είχε τη φιλοδοξία να παγιωθεί, δεν θα έπρεπε να αποδέχεται “πολιτικές” εξαιρέσεις από τους κανόνες της. Όμως τόσο ο ίδιος ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι (κατά σύμπτωση Ιταλός) σε ομιλία του στις 21 Ιουλίου όσο και μία πρόσφατη απόφαση του δικαστηρίου της Ε.Ε. αφήνουν τη δυνατότητα στο δημόσιο να ενισχύσει “κατ’ εξαίρεση και κατόπιν εξατομικευμένης εκτίμησης” μία συστημική τράπεζα, προκειμένου να αποφευχθεί το bail in. Υπάρχει ένα ρητό στη Γαλλία, “Διώξε τη φύση απ’ την πόρτα και θα σου μπει απ’ το παράθυρο”. Διώξτε την πολιτική λειτουργία των τραπεζών από την πόρτα και θα σας μπει από το παράθυρο, όταν βεβαίως μιλάμε για μία χώρα “πολύ μεγάλη για να πτωχεύσει”, όπως η Ιταλία, και όχι για μια χώρα-φτωχό συγγενή, όπως η Ελλάδα.

Facebook Comments