Πιστεύετε στις προφητείες του Γέροντα Παϊσιου ή άλλων προφητών; Κάποιοι από εσάς, ναι. Άλλοι τις θεωρείτε γελοίες αλλά πιστεύετε ότι κάποια στιγμή στο πλανήτη θα επικρατήσει ο σοσιαλισμός. Άλλοι πιστεύετε ότι αναπόφευκτα θα επικρατήσει η ελεύθερη αγορά και θα πάμε σε μια παγκόσμια διακυβέρνηση. Στη πραγματικότητα ότι και αν πιστεύετε στο βάθος έχετε όλοι κάτι κοινό, αντιμετωπίζετε τη ζωή τελεολογικά. Και δεν είστε οι μόνοι. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι αυθόρμητα πιστεύουν ότι τα πάντα στη ζωή τους γίνονται για κάποιο λόγο και σχεδόν όλοι πιστεύουν ότι το τέλος για την ανθρωπότητα είναι σχετικά κοντά. Είτε γιατί σύντομα θα γίνει πυρηνικός πόλεμος είτε γιατί μια ασθένεια θα μας εξαφανίσει είτε για οτιδήποτε άλλο. Φυσικά και πριν από 100 χρόνια αλλά και πριν από 1000 χρόνια ή ακόμα και 3000 χρόνια κάπως έτσι σκέφτονταν οι άνθρωποι. Δεν είναι ο Αριστοτέλης που εισήγαγε την τελεολογία στη φιλοσοφία για τον απλό λόγο ότι το μυαλό μας οδηγεί προς τα εκεί είτε ατομικά είτε ως συλλογική συνείδηση.

Πολύ πριν το «Τέλος της Ιστορίας» του Φουκουγιάμα είχε προηγηθεί το ομώνυμο έργο του Alexander Kojeve, ενός εκ των θεμελιωτών της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης ο οποίος πίστευε περίπου ότι μετά τον Μάρξ και τον Ναπολέοντα είχαμε φτάσει στη πολιτική ολότητα, δηλαδή ότι ξεκαθαρίστηκαν οι πολιτικές τάσεις. Η προβολή του παρόντος προς το μέλλον είναι αναπόφευκτη όσο η ζωή μας είναι πεπερασμένη. Ο καθένας σκεπτόμενος τον κύκλο της ζωής του είναι λογικό να βλέπει ένα τέλος κάπου στο μέλλον είτε αφορά τη πολιτική είτε το σύμπαν, το οτιδήποτε. Το ερώτημα συνεπώς είναι αν μπροστά μας υπάρχουν αδιέξοδα ή νέοι δρόμοι. Θα διαλυθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση; Θα επικρατήσει ένα νόμισμα και μια κυβέρνηση; Θα γενικευτεί ο πόλεμος των θρησκειών;

Η τεχνολογία υποτίθεται ότι θα έσπρωχνε την ανθρωπότητα μπροστά, θα διέλυε τους μύθους της θρησκείας, θα προωθούσε την αθεΐα και τον υλισμό με κάποιο τρόπο που θα είναι αενάως επεκτεινόμενος. Είναι σαφές ως ένα βαθμό ότι η τεχνολογία παίζει και θα εξακολουθεί να παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι η αντίδραση των ανθρώπων στη πίστη. Ο φόβος του θανάτου αλλά και η προσπάθεια εξήγησής του είναι η γενεσιουργός αιτία των θρησκειών ανά τους αιώνες. Όμως, όπως όλα δείχνουν, στο μέλλον, κοντινό ή λίγο πιο μακρινό, αυτό θα αλλάξει. Η ιατρική έχει ήδη επιδείξει τις ικανότητές της να επαναφέρει στη ζωή ανθρώπους που βίωσαν το θάνατο και έχουν να διηγηθούν ιστορίες από την εμπειρία τους.

Το άρθρο της Robin Marantz Henig στο National Geographic [1] περιγράφει το που βρισκόμαστε σήμερα δίνοντας παραδείγματα ανθρώπων που πέρασαν αυτή τη λεπτή γραμμή. Σε πιο επιστημονικό επίπεδο το άρθρο του καθηγητή Sam Parnia “AWARE – AWAreness during REscusitation – A prospective study” [2] καταγράφει τις εμπειρίες ανθρώπων που βίωσαν το θάνατο και επανήλθαν στη ζωή. Πρόκειται για ένα πολύ μικρό δείγμα γιατί πολύ απλά αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι πολλοί. Σκεφτείτε όμως ότι με τη πρόοδο της τεχνολογίας όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα αποκτούν παρόμοιες εμπειρίες. Φτάνοντας μια εποχή που σχεδόν κάθε άνθρωπος θα έχει στο κύκλο του τουλάχιστον έναν άνθρωπο που θα έχει βιώσει κάτι ανάλογο αλλά πιθανόν κάποιοι να το έχουν βιώσει περισσότερες από μια φορά, το ερώτημα είναι πως αυτό θα επηρεάσει κοινωνιολογικά τον άνθρωπο. Θα είναι οι μεταθανάτιες εμπειρίες ίδιες για τους ανθρώπους ανεξαρτήτως της θρησκείας τους; Ή όπως λένε κάποιοι επιστήμονες αυτές οι εμπειρίες δεν έχουν στη πραγματικότητα καμία σχέση με το θάνατο, οπότε θα αντιμετωπίζονται ως παρενέργεια της διαδικασίας επαναφοράς στη ζωή; Κι αν τελικά φτάσουμε κοντά στο να αποδειχθεί επιστημονικά ακόμα και η ύπαρξη της ψυχής ή ακόμα και αν δεν υπάρξει απτή επιστημονική απόδειξη, λειτουργήσει ως πειστήριο για τους ανθρώπους;

Μια αλλαγή στη συλλογική συνείδηση των ανθρώπων είναι αδύνατο να αφήσει ανεπηρέαστη τόσο την παγκόσμια πολιτική όσο και την οικονομία. Είναι επίσης αδύνατο, ότι και αν ανακαλύψουν οι επιστήμονες, η ανθρωπότητα να αποδεχτεί εξηγήσεις απολύτως υλιστικές. Αν σκεφτεί κανείς ότι ο «χυδαίος υλισμός» [3] ως φιλοσοφικό ρεύμα εισήχθη το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όντας πολύ πολύ μπροστά για την εποχή του αλλά απέτυχε να γίνει ευρέως αποδεκτός καταλαβαίνει κανείς ότι η τελεολογική αντιμετώπιση της ζωής θα συνεχίσει να υπάρχει, ότι αλλαγές και αν πραγματοποιηθούν στις ζωές των ανθρώπων. Όμως επειδή η στάση ζωής ποικίλει ανά θρησκεία και γεωγραφική περιοχή δεν θα ήταν παράλογο να περιμένουμε στο μέλλον μια παρέμβαση στις θρησκείες με τη μορφή ενός ελάχιστα αποδεκτού συνόλου κανόνων δηλαδή κάτι παρόμοιο με τη «χάρτα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Φυσικά ΔΕΝ θα υπάρχει καμία απαγόρευση προς καμία θρησκεία. Αλλά θα υποχρεώνεται ο καθένας να συμφωνεί με ένα ελάχιστο πλαίσιο αρχών, αν θέλει να έρχεται σε κοινωνία με άλλους ανθρώπους.

Κατά καιρούς εμφανίζονται αναλύσεις από τις μεγάλες τράπεζες που προσπαθούν να μαντέψουν ποιοι θα είναι εκείνοι οι παράγοντες που θα επηρεάσουν τη ζωή μας στο μέλλον [4]. Όσο κι αν η εξέλιξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για παράδειγμα μπορεί να φέρει κοσμογονικές αλλαγές στη καθημερινότητα μας, οι αλλαγές στη πίστη θα είναι η αρχή βαθύτερων αλλαγών. Πιθανότατα λοιπόν η εποχή που ζούμε να μην είναι καν η αρχή μιας νέας εποχής αλλά να σηματοδοτεί το τέλος του παλιού. Γιατί μπροστά μας έχουμε αχαρτογράφητα νερά. Διότι το στίγμα της νέας εποχής δεν θα το δώσουν οι φιλόσοφοι, ούτε οι τωρινοί ούτε οι μελλοντικοί. Ούτε βέβαια οι γιατροί, βιολόγοι και μηχανικοί που θα αναπτύξουν τη τεχνολογία που θα επαναφέρει με ευκολία τους ανθρώπους στη ζωή. Το στίγμα θα το δώσει η νέα ομάδα ανθρώπων που θα βιώσουν το θάνατο και θα καταστήσουν κοινή σε όλους την εμπειρία τους.

Θα είναι τα παιδιά μας αυτά που θα ζήσουν σε ενδιαφέροντες καιρούς; Τα εγγόνια μας ή τα δισέγγονα μας; Άγνωστο. Το τέλος της ιστορίας ίσως και να πλησιάζει, θα πρόκειται για το τέλος της «Ανθρωπότητας 1.0» και έχουμε τη τιμή να είμαστε μέρος του επιλόγου της.

 

Βιβλιογραφία

[1] http://www.nationalgeographic.com/

[2] Parnia S, et al. AWARE — AWAreness during REsuscitation —A prospective study. Resuscitation (2014), 

[3] «Χυδαίος υλισμός : Φιλοσοφική τάση που πρωτοφάνηκε στη Γερμανία στα 1850-1860 ανάμεσα στους γιατρούς και στους φυσιοδίφες. Τους κυριότερους εκπροσώπους αυτής της τάσης (Μπύχνερ, Φόχτ, Μόλεσχοτ) ο Ένγκελς τους ονόμαζε πλανόδιους εμπόρους του «φτηνού υλισμού» και «περιπλανόμενους κήρυκες» του χυδαίου υλισμού. Αναγνωρίζοντας την ύλη για μοναδική πραγματικότητα και υπερασπίζοντας τον αθεϊσμό, οι χυδαίοι υλιστές έφτασαν στο συμπέρασμα πως δήθεν το μυαλό εκκρίνει τη σκέψη όπως το σηκότι εκκρίνει τη χολή.» (Φιλοσοφικό λεξικό, Ροζενταλ – Γιουντιν, Εκδόσεις Γιάννης Οικονόμου, Αθήνα, 1956)

[4] ir.citi.com

Facebook Comments