Ο πυρετός είναι ένα από τα όπλα του οργανισμού μας έναντι των λοιμώξεων. Ο μόνος λόγος που ο πυρετός μπορεί να ανησυχεί τον ιατρό σας, είναι διότι σηματοδοτεί την ύπαρξη μίας λοίμωξης. Ο πυρετός όμως είναι ο σύμμαχός μας στην καταπολέμηση αυτής της λοίμωξης. 

Μήπως σας πιάνει πανικός κάθε φορά που το παιδάκι σας έχει πυρετό, παρά τους καθησυχασμούς του παιδιάτρου σας; Δεν ξέρετε τι να κάνετε, ανησυχείτε εάν είναι σοβαρό και εάν πρέπει να τρέξετε στο νοσοκομείο; O παρακάτω οδηγός θα σας βοηθήσει να ξεκαθαρίσετε τί είναι ο πυρετός και σε ποιές περιπτώσεις πρέπει πράγματι άμεσα να αναζητούμε ιατρική βοήθεια.

Τι είναι ο πυρετός;

Ο πυρετός είναι ένα πολύ συχνό, φυσιολογικό φαινόμενο που προκαλεί έντονο άγχος στους περισσότερους γονείς. Περίπου 30 % των επισκέψεων στα εξωτερικά ιατρεία παιδιατρικών νοσοκομείων είναι λόγω πυρετού. Πολλές από αυτές τις επισκέψεις είναι λόγω σύγχυσης των γονέων για το ποια θερμοκρασία θεωρείται πυρετός, εάν είναι βλαβερός για το παιδί ο πυρετός, πώς και εάν πρέπει να χορηγούν αντιπυρετικά. Συνήθως ο πυρετός αντιμετωπίζεται ως «ασθένεια» και ξεχνάμε  ότι είναι σύμπτωμα υποκείμενης νόσου.

Πυρετός είναι η ανύψωση της θερμοκρασίας του σώματος λόγω «επανατοποθέτησης» του θερμοστάτη. Ο φυσικός μας θερμοστάτης βρίσκεται σε μία περιοχή του εγκεφάλου, τον υποθάλαμο. Το αίτιο της επανατοποθέτησης τις τιμής του θερμοστάτη σε υψηλότερη τιμή είναι συνήθως μία λοίμωξη. Κάποια από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας αυξάνονται για να αντιμετωπίσουν την λοίμωξη. Τα ίδια αυτά κύτταρα απελευθερώνουν κάποιες χημικές ουσίες που ονομάζονται ενδογενή πυρογόνα τα οποία τελικά οδηγούν σε αύξηση της τιμής του θερμοστάτη. Η φυσική εξέλιξη της εμπύρετης διαδικασίας μπορεί να είναι εντυπωσιακή. Η ανύψωση της «φυσιολογικής τιμής» του θερμοστάτη κάνει το παιδί να αισθάνεται κρύο και προκαλείται σημαντική περιφερική αγγειοσυστολή (τα χεράκια τους παγώνουν και γίνονται μπλε)  και ρίγος, ώστε να «ανέβει» πάλι η θερμοκρασία.  Κατά τη διάρκεια της φάσης ρίγους, που προηγείται της πραγματικής αύξησης της θερμοκρασίας,  το παιδί έχει ταχυκαρδία, ταχύπνοια, τα άκρα του είναι ψυχρά, μειώνεται η όρεξή του ενώ προσπαθεί να ζεσταθεί μπαίνοντας κάτω από κουβέρτες ή λαμβάνοντας στάση «εμβρύου». Στη συνέχεια παρατηρείται η πραγματική αύξηση της θερμοκρασίας, η οποία θα υποχωρήσει όταν αντιμετωπιστεί η λοίμωξη ή όταν δοθεί αντιπυρετικό. Συνεπώς, στη φάσης ρίγους, βοηθάμε το παιδί να ζεσταθεί, ενώ όταν η θερμοκρασία του είναι πράγματι υψηλή, το βοηθάμε να την «ρίξει».     

Είναι ο πυρετός επικίνδυνος;

O ίδιος ο πυρετός δεν είναι επικίνδυνος για ένα προηγουμένως υγιές παιδί μέχρι 41oC. Κατά αρχήν ο πυρετός παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση μίας λοίμωξης και έτσι είναι σύμμαχός μας. Ο πυρετός δεν αποτελεί νόσο, αλλά φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού πιο συχνά σε μία λοίμωξη. Η ικανότητα του οργανισμού να ανεβάζει τη θερμοκρασία του ως απάντηση σε μία λοίμωξη έχει παρατηρηθεί πως αυξάνει την επιβίωση πολλών θηλαστικών. Ακόμη και ερπετά έχουν παρατηρηθεί πως παραμένουν στον ήλιο για περισσότερο διάστημα ενώ ψάρια κολυμπούν σε θερμότερα νερά, προκειμένου να ανεβάσουν τη θερμοκρασία τους κατά τη διάρκεια λοίμωξης!2 Φαίνεται από μελέτες πως ο πυρετός παίζει σημαντικό ρόλο στη διέγερση του ανοσοποιητικού μας συστήματος (τη φυσική άμυνα του σώματός μας ενάντια στις λοιμώξεις) και πιθανώς αναστέλλει τη δράση βακτηριδίων και ιών. Όλα αυτά βέβαια έρχονται με ένα γενικό αίσθημα καταβολής, αύξηση του μεταβολισμού και αύξηση της απώλειας υγρών του σώματος. Έτσι, η αντιμετώπιση του πυρετού πρέπει να εξατομικεύεται. Υπάρχουν όμως κάποια κοινά στοιχεία για τον πυρετό που ισχύουν για προηγουμένως υγιή παιδιά, που μπορούν να κατευθύνουν τους γονείς.

Η θερμοκρασία του παιδιού σας ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΤΟΥ ΕΙΚΟΝΑ θα βοηθήσουν εσάς και τον παιδίατρο σας να αξιολογήσετε την σοβαρότητα και την καλύτερη αγωγή για το παιδί σας.

Πως να πάρουμε τη θερμοκρασία του βρέφους/παιδιού μας και πως να την αξιολογήσουμε;  

Ως γενικός κανόνας, θερμοκρασία άνω των 37.5oC σε βρέφος ή παιδί είναι πυρετός.

Πάντα να χρησιμοποιείτε θερμόμετρο για τον έλεγχο της θερμοκρασίας του παιδιού. Τα «κλασσικά» θερμόμετρα υδραργύρου δεν κυκλοφορούν πλέον. Οι 2 πιο συχνοί τύποι θερμομέτρησης που συνιστώνται από την Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής είναι  τα ψηφιακά θερμόμετρα πολλαπλών χρήσεων και τα ψηφιακά θερμόμετρα αυτιού.  Θα πρέπει να χρησιμοποιείται σταθερά ο ίδιος τρόπος θερμομέτρησης και στο ίδιο σημείο του σώματος, για σωστή σύγκριση μεταξύ των μετρήσεων, με το παιδί ήρεμο. Πάντα να διαβάζετε τις οδηγίες του κάθε θερμομέτρου.

Τα ψηφιακά θερμόμετρα πολλαπλών χρήσεων μπορούν να τοποθετηθούν:

  • στη μασχάλη  (κατάλληλη μέθοδος για όλες τις ηλικίες). Είναι ο λιγότερο αξιόπιστος τρόπος, αλλά πρακτικός. Τοποθέτηση θερμομέτρου τουλάχιστον 3 λεπτά ή μέχρι να «σφυρίξει», ανάλογα με τον τύπο θερμομέτρου. Πυρετός θεωρείται θερμοκρασία μασχάλης >37.3 oC
  • στο στόμα (Τουλάχιστον 15 λεπτά μετά από την κατάποση ψυχρού ή ζεστού, τοποθέτηση της μύτης του θερμομέτρου υπογλωσσίως για περίπου 1 λεπτό ή μέχρι να «σφυριξει» το θερμόμετρο. Μέθοδος κατάλληλη για παιδιά άνω των 5 ετών).  Πυρετός θεωρείται θερμοκρασία στόματος >37.5 oC.
  • στο ορθό (για νεογνά, βρέφη έως 3 μηνών. Η αξιολόγιση στις ηλικίες αυτές θα πρέπει να γίνεται από παιδίατρο.) Ο πιο αξιόπιστος τρόπος αλλά προκαλεί δυσφορία στο παιδί. Πυρετός θεωρείται θερμοκρασία ορθού >37.9 oC. 2

Τα ψηφιακά θερμόμετρα αυτιού που λειτουργούν με υπέρυθρες ακτίνες, αποτελούν ταχεία, αξιόπιστη και εύκολη μέθοδο κατάλληλη για βρέφη άνω των 6 μηνών. Μετράνε εξαιρετικά γρήγορα τη θερμοκρασία του τυμπανικού υμένα, με αρκετές όμως διακυμάνσεις στις μετρήσεις, ανάλογα με την ποσότητα κεριού στον έξω ακουστικό πόρο. Πρέπει να γίνεται ελαφρά έλξη του πτερυγίου του αυτιού, ώστε να «στοχεύουμε» τον τυμπανικό υμένα. Πυρετός θεωρείται τιμή >37.5 oC.

Tα θερμόμετρα μετώπου που λειτουργούν με υπέρυθρες ακτίνες αποτελούν επίσης μία πολύ ταχεία, αξιόπιστη και πολύ εύκολη μέθοδο, ειδικά για βρέφη, αφού δεν απαιτείται καν επαφή του δέρματος με το θερμόμετρο. Είναι τα πιο πρακτικά στη χρήση, όμως τα λιγότερο αξιόπιστα,  όταν υπάρχει εφίδρωση του μετώπου. 

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΤΕ
  • Να δίνετε άφθονα υγρά. Ο πυρετός αυξάνει τις ανάγκες του σώματος σε υγρά
  • Το πιο συχνό αίτιο πυρετού σε παιδιά είναι οι ιώσεις, δεν διαρκούν πάνω από 3 ημέρες και δεν αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά
  • Η οδοντοφυϊα δεν προκαλεί υψηλό πυρετό
  • Να σας κατευθύνει η κλινική εικόνα του παιδιού και όχι το ύψος του πυρετού. Εάν σας ανησυχεί η κλινική του εικόνα, επικοινωνήστε με τον παιδίατρό σας άσχετα από το ύψος του πυρετού.

Περιπτώσεις πυρετού που πρέπει να αναζητούμε άμεσα ιατρική εξέταση 

  • Νεογνά ή βρέφη ηλικίας έως 2 μηνών με πυρετό (θερμοκρασία >37.5oC.). Η περίπτωση αυτή αποτελεί επείγον περιστατικό και απόλυτη ένδειξη άμεσης επικοινωνίας με τον παιδίατρό σας και εκτίμηση του βρέφους στα επείγοντα παιδιατρικού νοσοκομείου.
  • Βρέφη ηλικίας 2-3 μηνών με πυρετό. Επικοινωνήστε το συντομότερο δυνατόν με τον παιδίατρό σας.
  • Εάν το παιδί σας, οποιαδήποτε ηλικίας, έχει ένα από τα παρακάτω

    • Λήθαργο. Το παιδί είναι εξαιρετικά νωθρό, δεν ξυπνάει εύκολα, δεν ανταποκρίνεται σε ερεθίσματα.
    • Ανησυχία. Κλαίει για ώρες χωρίς να μπορείτε να το καθησυχάσετε.
    • Μηνιγγισμός. Δυσκαμψία του αυχένα, έντονος πόνος στον αυχένα ή στην πλάτη, έμετοι, ενοχλείται το παιδί από τα φώτα (φωτοφοβία), έντονος πονοκέφαλος.
    • Αιμορραγικό εξάνθημα. Εξάνθημα που δεν υποχωρεί (δεν «ασπρίζει») με την πίεση και εντοπίζεται στον κορμό ή στα πόδια.
    • Υψηλός πυρετός (40oC.) που δεν πέφτει με αντιπυρετικά ή κρύα μπάνια κάτω από 38.9oC σε παιδί οποιασδήποτε ηλικίας.
    • Σπασμούς

Πρέπει πάντα να χορηγούμε αντιπυρετικά για τον πυρετό;  

Όχι. Ο χαμηλός πυρετός (μεταξύ 37.5 oC και 38.3oC.) βοηθά στη καταπολέμηση της λοίμωξης και συνήθως δεν ενοχλεί τα παιδιά. Σε αυτήν την περίπτωση μπορούμε και να μην δώσουμε αντιπυρετικό. Οδηγός σας πρέπει να είναι η εικόνα του παιδιού και όχι το ύψος του πυρετού. Εάν το παιδί σας δεν δείχνει καμμία ενόχληση (παίζει, έχει σχετικά καλή διάθεση), δεν χρειάζεται αντιπυρετικό.

Εάν το παιδί φαίνεται άρρωστο, μετρήστε την θερμοκρασία του. Εάν είναι κάτω από 38.3°C απλά το παρακολουθείτε.

Μεταξύ 38.3 με 39°C, εάν το παιδί είναι σε καλή γενική κατάσταση, παίζει και δεν φαίνεται να το ενοχλεί ο πυρετός, επαναλάβετε την θερμομέτρηση μετά από 20΄με 30΄.

Εάν όμως δείχνει να πάσχει και έχει πυρετό, δώστε του αντιπυρετικό σύμφωνα με τις οδηγίες του παιδιάτρου σας. Μπορείτε να δοκιμάσετε και φυσικές μεθόδους για ρίξετε τον πυρετό, όπως την εμβάπτιση του παιδιού σε χλιαρό νερό και τις κρύες κομπρέσες. Εάν όταν πέφτει ο πυρετός η διάθεση του παιδιού επανέρχεται στα φυσιολογικά της επίπεδα, δηλαδή παίζει σαν να μην έχει τίποτα, το πιθανότερο είναι να έχει μία ίωση. Στις ιώσεις τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμμία δράση και ο οργανισμός θα την ξεπεράσει από μόνος του. Επικοινωνήστε με τον παιδίατρό σας σας με την πρώτη ευκαιρία..

Πρέπει να έχουμε μια σύριγγα ή ένα δοσομετρικό ποτηράκι ή κουταλάκι και να τηρούμε ακριβώς τη δοσολογία που ο γιατρός μας έχει καθορίσει για το συγκεκριμένο σκεύασμα .  Τα αντιπυρετικά μπορεί να χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή, όμως μπορεί να έχουν σοβαρές παρενέργειες εάν δοθούν στη λάθος δόση. Έτσι πάντα να ζητάτε τις οδηγίες του Παιδιάτρου σας, καθώς η δόση εξατομικεύεται ανάλογα με το βάρος του παιδιού.

Μπορεί ο πυρετός να προκαλέσει σπασμούς;  

Το φαινόμενο των  πυρετικών σπασμών παρατηρείται σε 5-8% των υγιών παιδιών, και συνήθως ένας από τους δύο γονείς είχε και αυτός σε μικρή ηλικία. Είναι συνήθως καλόηθες φαινόμενο (δεν έχουν επιπτώσεις στο παιδί), εμφανίζονται το πρώτο 24ωρο του πυρετού και σύμφωνα με μέλετες, δεν προλαμβάνονται με την χρήση αντιπυρετικών. 2 Θα πρέπει όμως πάντα το παιδί με σπασμούς επί πυρετού να εξετάζεται άμεσα από παιδίατρο για να ελεγχθεί εάν πράγματι είναι πυρετικοί σπασμοί και όχι κάποια λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος, που και αυτή μπορεί να προκαλέσει σπασμούς.

  • Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η κλινική εικόνα του παιδιού είναι ισχυρός δείκτης τα σοβαρότητας της λοίμωξης και όχι το ύψος του πυρετού.
  • Θεραπεύουμε  το  παιδί και όχι τον πυρετό. Ο πυρετός δεν είναι ασθένεια, αλλά σύμπτωμα μίας ασθένειας.
  • Ο πυρετός είναι μία  φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στην καταπολέμηση μίας λοίμωξης  και είναι σύμμαχός μας
  • Ο πυρετός θα επιμείνει μέχρι να αντιμετωπιστεί η λοίμωξη
  • Νεογνό με πυρετό αποτελεί επείγουσα ιατρική κατάσταση και χρήζει άμεσης εξέτασης
  • Για βρέφη ηλικίας 2-3 μηνών με πυρετό, επικοινωνήστε το συντομότερο δυνατόν με τον παιδίατρό σας.

ΠΗΓΕΣ

1.    D. J. D. Earn, P. W. Andrews, B. M. Bolker. Population-level effects of suppressing fever. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 2014; 281 (1778): 20132570 DOI: 10.1098/rspb.2013.2570

2.    Avner, JR. Acute Fever. Pediatrics in Review 2009;30;5 DOI:10.1542/pir.30-1-5

Facebook Comments