Πόσο πιθανή είναι μια νέα κατάρρευση;

Η εκτίναξη του δείκτη Dow Jones στο ιστορικό υψηλό των 17.000 μονάδων στις αρχές Ιουλίου είχε δώσει αφορμή για πανηγυρισμούς, κάνοντας τη μεγάλη κρίση του 2008 να φαντάζει μακρινό παρελθόν. Αρκετοί ειδικοί προειδοποιούν ωστόσο για αδικαιολόγητο αίσθημα ευφορίας. Όπως λένε η σημερινή διάρθρωση των χρηματαγορών θα μπορούσε να οδηγήσει στο επόμενο «σοκ».

Μία πηγή κινδύνων είναι, για παράδειγμα, τα Dark Pools. Πρόκειται στην πράξη για ιδιωτικά χρηματιστήρια τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών ή εταιρειών επενδύσεων υψηλού κινδύνου (hedge funds), όπου πραγματοποιούνται συναλλαγές έξω από το πλαίσιο των συμβατικών χρηματιστηρίων. Προθέσεις αγοράς και πώλησης δεν δημοσιοποιούνται, παρά μόνο το αποτέλεσμα της συναλλαγής. Το 15% των αμερικανικών συναλλαγών διεκπεραιώνεται ήδη σε Dark Pools.

H έλλειψη γνώσης συνεπάγεται και έλλειψη ελέγχου

Όπως εξηγεί ο Τζον Κόφι, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης και σύμβουλος της χρηματιστηριακής εποπτικής αρχής, «τα Dark Pools έχουν τη νομιμοποιητική τους βάση. Εφευρέθηκαν για να προστατεύουν μεγαλοεπενδυτές που δεν ήθελαν να γνωστοποιήσουν πρώιμα τις αγοραστικές τους προθέσεις. Αλλά δεν ξέρει ποτέ κανείς τί συμβαίνει στο ‘σκοτάδι. Οι κανόνες του παιχνιδιού για τα Dark Pools δεν είναι σαφείς. Πρέπει να γνωρίζουμε περισσότερα πράγματα για το τι συμβαίνει εντός των Dark Pools».

H έλλειψη γνώσης συνεπάγεται και έλλειψη ελέγχου. Η Ανώτατη Εισαγγελία της Νέας Υόρκης έχει ξεκινήσει έρευνα κατά της βρετανικής τράπεζας Barclays με αφορμή αδιαφανείς πρακτικές στο δικό της Dark Pool. Ο Τζον Κόφι εκφράζει την ανησυχία ότι οι λεγόμενοι «επενδυτές υψηλής συχνότητας» επωφελούνται σε αυτό το κλειστό σύστημα, λαμβάνοντας περισσότερες πληροφορίες συγκριτικά με τους υπόλοιπους επενδυτές.

Η επικεφαλής της αμερικανικής αρχής εποπτείας των χρηματιστηριακών συναλλαγών (SEC) Μέρι Τζο Ουάιτ προειδοποίησε πρόσφατα ότι τα Dark Pools μπορούν να περιορίσουν σημαντικά το σύνολο της αγοράς, καθώς ορισμένες μέρες οι μισές παγκόσμιες αγοραπωλησίες μετοχών γίνονται εκτός των παραδοσιακών χρηματιστηρίων. Αυτός ο κατακερματισμός της αγοράς καθιστά δυσκολότερους τους ελέγχους, επισημαίνει ο χρηματιστηριακός αναλυτής Λάρι Ταμπ.

Το χρηματοοικονομικό λόμπι αντιστέκεται στους μηχανισμούς ελέγχου

Στα διαρθρωτικά προβλήματα έρχονται να προστεθούν και τα ήδη γνωστά από το παρελθόν. Η αγορά παραγώγων, τα οποία ήταν συνυπεύθυνα για την κρίση, αναπτύσσεται και τα ρυθμιστικά εργαλεία που δημιουργήθηκαν μετά το ξέσπασμα της χρηματοοικονομικής κρίσης δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμη σε δύσκολες συνθήκες. Πολλοί από αυτούς τους μηχανισμούς δεν έχουν τεθεί καν σε λειτουργία υπό την πίεση των εκπροσώπων του χρηματοοικονομικού λόμπι. Όπως υπογραμμίζει ο Τζον Κόφι, «ο σπόρος για μια μελλοντική κρίση υπάρχουν. Οι μεταρρυθμίσεις των (σ.σ. αμερικανών πολιτικών) Ντοντ και Φρανκ έχουν έτοιμες πολλές σωστές λύσεις. Αλλά εν μέρει δεν υλοποιήθηκαν επειδή η χρηματοοικονομική βιομηχανία πάλεψε με νύχια και με δόντια εναντίον τους».

Ο χρηματιστηριακός αναλυτής Λάρι Ταμπ από την πλευρά του εμφανίζεται καθησυχαστικός. Όπως επισημαίνει, «η αγορά είναι αυτό το διάστημα πολύ φιλική έναντι των επενδυτών. Ναι, είναι πολύ γρήγορη και απαιτεί πολλή τεχνολογία, αλλά όλες αυτές οι διαδικασίες ρυθμίζουν σε τελική ανάλυση τις τιμές. Δεν προβλέπω καμία πραγματική κατάρρευση στο άμεσο μέλλον».