Ποιος είπε ότι τον Αύγουστο δεν παράγονται ειδήσεις; Αυτός ο Αύγουστος έχει αποδειχθεί ο θερμότερος, στρατιωτικά μιλώντας, εδώ και πολύ καιρό: η Μέση Ανατολή, η Λιβύη και η Ουκρανία φλέγονται, οι νεκροί και οι πρόσφυγες πολλαπλασιάζονται.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το κλίμα, βέβαια, δεν είναι πολεμικό. Όμως, η διάχυτη αισιοδοξία της αρχής της χρονιάς, ότι η Ευρώπη αφήνει επιτέλους πίσω της την κρίση αποδεικνύεται πρόωρη και άτοπη.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat αμέσως πριν από την ανάπαυλα του Δεκαπενταύγουστου, οι τρεις μεγάλες οικονομίες της ευρωζώνης δεν δείχνουν καλά σημάδια: η Ιταλία έχει ξανακυλήσει τεχνικά σε ύφεση (δύο συνεχόμενα τρίμηνα μείωσης του ΑΕΠ), η Γαλλία βρίσκεται σε στασιμότητα και το ποσοστό ανεργίας της ανεβαίνει διαρκώς απ’ τον Δεκέμβριο του 2008, και τώρα η αρνητική επιστροφή (backlash) της ύφεσης λόγω της καθολικά περιοριστικής πολιτικής στην Ευρώπη έρχεται και στη Γερμανία, την ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας και τη μοναδική δύναμη που δεν αποβιομηχανίζεται ακόμα.

Αν και κάποιες χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία σημείωσαν ικανοποιητικά ποσοστά ανάπτυξης του ΑΕΠ τους κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2014, οι συνδυασμένες οικονομίες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας αντιπροσωπεύουν τα 2/3 της συνολικής οικονομίας της ευρωζώνης, τραβώντας την έτσι προς τα κάτω.

Στο μεταξύ, οι τάσεις αποπληθωρισμού, άμεσο αποτέλεσμα της κατακρήμνισης της ζήτησης λόγω δημοσιονομικής περιστολής κατά τη διάρκεια συνεχιζόμενης απομόχλευσης (δηλαδή εξυπηρέτησης των δανείων εις βάρος των καταναλωτικών δαπανών και επενδύσεων) των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, διαχέονται απ’ τον Ευρωπαϊκό Νότο στο σύνολο της Ευρώπης και παγιώνονται.

Παρ’ όλο που ο επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Peter Praet έχει σπάσει εδώ και μήνες το ταμπού της μονεταριστικής ορθοδοξίας επισημαίνοντας την ανάγκη επιθετικά επεκτατικής νομισματικής πολιτικής (δηλαδή ποσοτικής χαλάρωσης) και ο γάλλος πρόεδρος François Hollande πολλαπλασιάζει τις εκκλήσεις για δράση, η ΕΚΤ θέλει να δει πρώτα μέτρα απ’ την πλευρά της προσφοράς (τα κοινώς πλέον αποκαλούμενα “διαρθρωτικά μέτρα”) από τις χώρες που υποφέρουν περισσότερο, όπως την Ιταλία.

Όμως, όλοι γνωρίζουν, ότι μέτρα όπως η ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας και η άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων εισόδου νέων παικτών στην αγορά έχουν αποτελέσματα μόνο μεσοπρόθεσμα -και αυτό πάλι μόνο αν αναπτύσσονται σε ένα ομαλό νομισματικό και πιστωτικό περιβάλλον μαζί με μέτρα αύξησης των δημοσίων επενδύσεων σε υποδομές, έρευνα, τεχνολογία και ανθρώπινο κεφάλαιο, ικανές να συμπαρασύρουν και ιδιωτικές επενδύσεις.

Στη σημερινή κρίση αποεπένδυσης και χαμηλής ανάπτυξης σε ένα περιβάλλον σφιχτών πιστώσεων, η αναμονή της ΕΚΤ προτού “ανάψει τη μηχανή μαζικής εκτύπωσης χρήματος” κινδυνεύει ολοένα και περισσότερο να υπονομεύσει δυσανάλογα τις προοπτικές μελλοντικής ανάπτυξης. Στα παραπάνω προστίθενται και οι ανησυχίες από τον κλιμακούμενο εμπορικό πόλεμο ΕΕ – Ρωσίας, αλλά και οι φόβοι για τους σκελετούς που πιθανώς θα βγάλει απ’ το ντουλάπι των ευρωπαϊκών συστημικών τραπεζών ο έλεγχος της ΕΚΤ, που αναλαμβάνει την εποπτεία τους απ’ το Νοέμβριο.

Η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ έχει δηλώσει “δεν θα υπάρξουν ευρωομόλογα όσο ζω”. “Ποτέ μη λες ποτέ” ή “Αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων”; Σε κάθε περίπτωση, αν η τάση στασιμοαποπληθωρισμού συνεχισθεί και αυτό το φθινόπωρο μέχρι το τέλος του έτους, είναι σαφές ότι θα πρέπει να αναμένουμε σημαντικές εξελίξεις.

Ο ορθολογισμός επιτάσσει μια αναστροφή της ασκούμενης πολιτικής με επιθετικά αντικυκλικά μέτρα προσφοράς χρήματος, μείωσης της φορολογικής πίεσης προς τα νοικοκυριά χαμηλής και μεσαίας αγοραστικής δύναμης και αύξηση των πανευρωπαϊκών δημοσίων κεφαλαιουχικών δαπανών.

Όμως, έναν ακριβώς αιώνα μετά το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου, δεν μπορεί να πει κανείς ότι η Ευρώπη έχει ιστορικά αποδειχθεί πως λειτουργεί ορθολογικά στις κρίσιμες περιστάσεις.

Facebook Comments