Το 9μηνο του 2014 που μόλις έληξε χαρακτηρίστηκε από εντυπωσιακές ευνοϊκές εξελίξεις στην ελληνική οικονομία. Η εκπληκτική πορεία του τουρισμού και των εξαγωγών αγαθών, ιδιαίτερα στο 3ο 3μηνο 2013, η ανάκαμψη των επενδύσεων εκτός των κατοικιών και επίσης η ανάκαμψη των εισπράξεων από τη ναυτιλία (μετά από 5-έτη πτωτική πορεία) και η σταθεροποίηση της ιδιωτικής κατανάλωσης για τρία συνεχόμενα 3μηνα επιβεβαιώνουν την ανάκαμψη της οικονομίας και της απασχόλησης από το 2014 και τη προοπτική για σημαντική ανάπτυξή της από το 2015 – με ταχεία μείωση της ανεργίας και ταυτόχρονη αύξηση της παραγωγικότητας.

Η ανάκαμψη της οικονομίας λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο κατά την οποία έχουν εξαλειφθεί πλήρως οι τεράστιες μακροοικονομικές ανισορροπίες που φαλκίδευαν τη λειτουργία της έως το 2009, ανισορροπίες που οδήγησαν τη χώρα σε χρεοκοπία και την οικονομία στην οδυνηρή ύφεση του 2009-2013. Επιπλέον, η ανάκαμψη στηρίζεται στη μεγάλη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας με την εφαρμογή του πιο προωθημένου προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που έχει εφαρμοστεί ποτέ σε χώρα μέλος του ΟΟΣΑ και της ΕΕ-28.

Ήδη, μόνο το 2014 η Ελλάδα βελτίωσε κατά 10 θέσεις την κατάταξή της στους δείκτες ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum (WEF). Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω και των αναμφισβήτητων τώρα προοπτικών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, έχει αποκατασταθεί οι πρόσβαση στις αγορές ομολόγων και μετοχών όχι μόνο του Ελλ. Δημοσίου αλλά και (πολύ περισσότερο) των Ελλ. Τραπεζών και των Μεγάλων Ελλ. Επιχειρήσεων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Ιούλ.2013 το ΔΝΤ προέβλεπε ότι το χρηματοδοτικό έλλειμμα που θα είχε να αντιμετωπίσει το Ελλ. Δημόσιο το 2014 ανερχόταν στα € 4,4 δις. Σήμερα εκτιμάται ότι αντί για έλλειμμα το 2014 ήδη διαμορφώνεται χρηματοδοτικό πλεόνασμα που εκτιμάται ότι θα υπερβεί τα € 8,0 δις.

Με βάση αυτή την εξέλιξη, οι τιμές των ελληνικών κρατικών και επιχειρηματικών ομολόγων είχαν εκτοξευτεί σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα έως και τις αρχές Σεπτ.2014 και το ίδιο συνέβαινε και με τις τιμές των μετοχών στο Ελλ. Χρηματιστήριο. Σημειώθηκαν ήδη σημαντικές εισροές επενδυτικών και επιχειρηματικών κεφαλαίων από το εξωτερικό, τόσο για τοποθετήσεις σε κρατικά και επιχειρηματικά ομόλογα, όσο και για επενδύσεις σε ίδια κεφάλαια των τραπεζών και ακόμη για άμεσες επενδύσεις και για επιχειρηματικές επενδύσεις μέσω του χρηματιστηρίου.

Η όντως εντυπωσιακή αυτή πορεία ταχείας βελτίωσης του οικονομικού κλίματος στη χώρα, που ήταν σε ισχύ μέχρι τον Αύγ.2014, όταν σημειώθηκε και σημαντική αύξηση των καταθέσεων των ιδιωτών κατά € 1,0 δις σε ένα μήνα και η πτώση των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων και ΕΓΕΔ σε επίπεδα που επικρατούσαν πριν από την κρίση, τελευταίως έχει αρχίσει να διαταράσσεται.

Ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI), που καταρτίζεται από το ΙΟΒΕ και δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μειώθηκε απότομα στο 99,3 τον Σεπτ.2014, από το 102,0 τον Αύγ.2014 και από το 104,1 τον Ιούν.2014 (όταν έληξε επιτυχώς η προηγούμενη εξέταση από την Τρόικα). Βέβαια, ο δείκτης εξακολουθεί να διαμορφώνεται σε σχετικά υψηλά επίπεδα, από το 91,6 τον Δεκ.2013, αλλά η υποχώρηση είναι εμφανής.

Αρχικά, προέκυψε αναταραχή όταν απεστάλησαν τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ + ΦΑΠ, που συνεπάγονταν μια εξαιρετικά υψηλή και αδικαιολόγητη φορολογική επιβάρυνση σε μια μεγάλη κατηγορία φορολογουμένων. Παρά τις σημαντικές διορθώσεις που επακολούθησαν και τον περαιτέρω εξορθολογισμό που σχεδιάζεται, το γεγονός είναι ότι η σύγχυση που δημιουργήθηκε προκάλεσε νέες καθυστερήσεις στην ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων και αναίτια προβλήματα στην Κυβέρνηση.

Στη συνέχεια σημειώθηκε η επαναφορά των συζητήσεων περί συμφωνίας ή όχι με την Τρόικα, παρά το ότι η Κυβέρνηση έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο στην υλοποίηση των προαπαιτούμενων και παρά το ότι ο Π2014 εκτελείται πολύ πιο ικανοποιητικά από ότι είχε σχεδιαστεί και ήδη εκτιμάται ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 θα είναι σημαντικά υψηλότερο από τα € 2,7 δις που προβλέπει το ΜΠΔΣ 2013-2018. Στην ίδια περίοδο και σε συνδυασμό με τα ανωτέρω, φαίνεται τώρα να κυριαρχούν συζητήσεις, περί της δυνατότητας εκλογής ή όχι του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή, περί πρόωρων εκλογών και περί εκ βάθρων ανατροπής του προγράμματος προσαρμογής.

Όλα αυτά αποτελούν αναμφισβήτητα απολύτως αναίτια αλλά ουσιαστικά εμπόδια στην πορεία της χώρας για έξοδο από την κρίση και για δυναμική ανάπτυξη, μετά την τεράστια προσαρμογή που κατάφερε η Ελλάδα στην περίοδο 2010 – 2014.

Η Ελλάδα διαθέτει μεγάλης αξίας συγκριτικά πλεονεκτήματα ώστε να μπορεί να επιδιώκει την ανάπτυξη και την αύξηση των εισοδημάτων με ανταγωνιστική παραγωγή και με υψηλή και ταχέως αυξανόμενη παραγωγικότητα. Οι προοπτικές ανταγωνιστικής ανάπτυξης της χώρας είναι εμφανείς ήδη σήμερα με την εντυπωσιακή πορεία ανάπτυξης του τουρισμού τα 2013-2014. H ισχυρή ανάπτυξη του εξωτερικού τουρισμού το 2014, αλλά και η άνοδος του εγχώριου τουρισμού γίνονται εμφανή από την μεγάλη αύξηση της συνολικής επιβατικής κίνησης στο κύρια αεροδρόμια της χώρας, σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας.

Με βάση τα στοιχεία αυτά οι συνολικές αφίξεις (εσωτερικού και εξωτερικού) στο σύνολο των αερολιμένων της χώρας ανήλθαν στα 16,02 εκατ. στο 8μηνο.2014 και ήταν αυξημένες κατά 15,1% σε ετήσια βάση. Ειδικότερα, οι αφίξεις εξωτερικού ανήλθαν στα 12,08 εκατ. και ήταν αυξημένες κατά 14,5% σε ετήσια βάση και οι αφίξεις εσωτερικού ανήλθαν στα 3,95 εκατ. και ήταν αυξημένες κατά 17,2% σε ετήσια βάση. Μάλιστα, στο 2μηνο της αιχμής Ιουλ.-Αυγ.2014 οι αφίξεις εξωτερικού ήταν αυξημένες κατά 14,8% και οι αφίξεις εσωτερικού ήταν αυξημένες κατά 25,0%.

Τα ανωτέρω στοιχεία επαληθεύονται και από τα στοιχεία της έρευνας συνόρων της Τραπέζης της Ελλάδος, σύμφωνα με την οποία οι αφίξεις ξένων τουριστών με όλα τα μέσα στο 1ο 7μηνο.2014 ανήλθαν στα 10,49 εκατ. και ήταν αυξημένες κατά 20,8% σε ετήσια βάση, με αύξηση των εισπράξεων κατά 13,8% σε ετήσια βάση. Αυτά προέκυψαν από τη μεγάλη αύξηση των αφίξεων και των εισπράξεων από το Ην. Βασίλειο (αφίξεις: +16,9%, εισπράξεις: +26,1%), από τις χώρες ΕΕ εκτός της ΖτΕ (αφίξεις: 27,1%, εισπράξεις 25,0%), από τη Γαλλία (αφίξεις: +19,4%, εισπράξεις: +25,3%), από τις ΗΠΑ (αφίξεις: +28,5%, εισπράξεις: +13,8%), Ρωσία (7μηνο.2014: αφίξεις: +11,3%, εισπράξεις: +4,1%, Ιούλ.2014: αφίξεις: +8,5%, εισπράξεις: +13,4%). Τα ανωτέρω δείχνουν ότι η πτώση των εισπράξεων ανά ταξίδι στα € 616,8 στο 1ο 7μηνο.2014, από € 653,4 στο 1ο 7μηνο.2013 οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στη μικρή πτώση των εισπράξεων ανά ταξίδι από τις αφίξεις από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως συγκυριακές. Σημειώνεται ότι στο 7μηνο.2013 είχαμε αύξηση των αφίξεων από τις ΗΠΑ κατά 20,4% αλλά αύξηση των εισπράξεων κατά 32,3%.

Τέλος, τα ανωτέρω στοιχεία δίνουν απάντηση και στον ισχυρισμό ότι η ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα το 2013 και το 2014 οφείλεται κατά κύριο λόγο στις γεωπολιτικές διενέξεις που σημειώνονται σε χώρες όπως η Αίγυπτος, η Συρία, το Ιράκ και η Ουκρανία κ.ά. Όσον αφορά την εντυπωσιακή αύξηση των αφίξεων στην Ελλάδα τον Ιούν.-Σεπτ.2013 και 2014 ο ισχυρισμός αυτός ισοδυναμεί με την εκτίμηση ότι οι τουρίστες ήλθαν στην Ελλάδα στην περίοδο αυτή διότι δεν είχαν πια δυνατότητα να κάνουν τα μπάνια τους στις χώρες που προαναφέρθηκαν.

Είναι προφανές ότι ο ανωτέρω ισχυρισμός περικλείει μια σημαντική δόση υπερβολής, αλλά δημιουργεί επίσης λανθασμένες και επιζήμιες για τη χώρα εντυπώσεις. Στην πραγματικότητα, το πιο σημαντικό είναι ότι η Ελλάδα διαθέτει σήμερα τις αναγκαίες τουριστικές υποδομές (οι οποίες βελτιώνονται συνεχώς παρά το ότι έχουν ακόμη μεγάλα περιθώρια να γίνουν ακόμη καλύτερες) και τις τουριστικές εγκαταστάσεις που της έδωσαν τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει το 2014 ικανοποιητικά περί τα 3,0 εκατ. περισσότερους τουρίστες από το 2012.

Γενικά, το μέγεθος, ο ρυθμός αύξησης και οι συνθήκες λειτουργίας της τουριστικής αγοράς δείχνουν ότι ο βασικός προσδιοριστικός παράγων της ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα μας είναι η εγχώρια επιχειρηματικότητα και η ανταγωνιστικότητα της εγχώριας προσφοράς τουριστικών υπηρεσιών και όχι τα συμβαίνοντα στις ανταγωνίστριες χώρες.

Παρά το ότι για μια χρονιά ή δύο κάποια αύξηση του τουρισμού μπορεί να προκύψει και για την Ελλάδα αν κάποιες ανταγωνίστριες χώρες διώχνουν τους τουρίστες από τον τόπο τους, η αύξηση των αφίξεων στην Ελλάδα από τα 15 εκατ. στα 20 εκατ. έγινε δυνατή κατά κύριο λόγο διότι βελτιώθηκε η δυναμικότητα, η επιχειρηματικότητα και η ανταγωνιστικότητα της εγχώριας προσφοράς και όχι τόσο διότι πράγματι αυξήθηκε και η ζήτηση από το εξωτερικό. Και υπάρχουν ακόμη σημαντικές δυνατότητες περαιτέρω βελτίωσης της εγχώριας προσφοράς και πολλές ξένες αγορές τις οποίες ακόμη δεν έχουμε προσεγγίσει.

Σήμερα έχουμε όλες τις δυνατότητες και τις προοπτικές να το κάνουμε στα επόμενα χρόνια, και να φτάσουμε έγκαιρα τα 25 εκατ. αφίξεις και τα € 800 ανά ταξίδι και σε σημαντική διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, ακόμη και αν και η Αίγυπτος έχει επίσης καταφέρει να διπλασιάσει τις δικές της τουριστικές αφίξεις.

Γενικότερα, η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας στηρίζεται τώρα σε γερές βάσεις και ειδικότερα:
α) Στην ήδη σημαντική και επιταχυνόμενη αύξηση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου εκτός των επενδύσεων σε κατοικίες που ήδη αυξήθηκαν κατά 8,2% στο 2ο 3μηνο.2014.
β) Στη σημαντική αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά 5,4% στο 1ο 6μηνο.2014 και που αναμένεται να αυξηθούν με υψηλό ρυθμό και στο 3ο 3μηνο.2014 με βάση την ανωτέρω αναλυθείσα εντυπωσιακή ανάπτυξη του τουρισμού αλλά και με τη σημαντική αύξηση των εσόδων από την ναυτιλία και από τις εξαγωγές αγαθών και λοιπών υπηρεσιών στο 3μηνο αυτό.
γ) Στη σταθεροποίηση και την επικείμενη ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης η οποία ενισχύεται ουσιαστικά και από τη μεγάλη αύξηση της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας στο 8μηνο.2014. Επισημαίνεται, η αύξηση των μισθών στο σύνολο της οικονομίας (εκτός του πρωτογενή τομέα και των δραστηριοτήτων των νοικοκυριών) κατά 1,0% στο 1ο 6μηνο.2014 (σε στοιχεία διορθωμένα για την επίπτωση της εποχικότητας).
δ) Στην ελαχιστοποίηση της πτώσης και τελικά στην σταθεροποίηση και της δημόσιας κατανάλωσης.

Σημειώνεται εδώ ότι αν είχε στοιχειωδώς σταθεροποιηθεί και η αγορά ακινήτων, ακόμη και στα υπέρμετρα χαμηλά επίπεδα του 2013, τότε θα είχε σημειωθεί αύξηση του ΑΕΠ κατά ποσοστό άνω του 0,5% σε ετήσια βάση ήδη από το 2ο 3μηνο.2014 και θα είχε επίσης αποφευχθεί η περαιτέρω μείωση της απασχόλησης στον τομέα των κατασκευών το 2014. Ωστόσο, και στον τομέα αυτό αναμένεται μικρότερη πτώση σε ετήσια βάση και των επενδύσεων σε κατοικίες στα επόμενα 3μηνα του 2014 (μετά την πτώση τους κατά -41,9% στο 1ο 6μηνο.2014) και η ανάκαμψη αυτών των επενδύσεων από τις αρχές του 2015.

Αυτό προκύπτει πρώτον από τη μεγάλη αύξηση του όγκου των εκδοθεισών αδειών οικοδομών κατά 17,4% στο 5-μηνο Φεβρ.-Ιουν.2014 και δεύτερον από αναμενόμενη μεγάλη αύξηση των εισροών κεφαλαίων από το εξωτερικό για επενδύσεις σε κατοικίες στην Ελλάδα. Οι εισροές αυτές ανήλθαν στα € 92,1 εκατ. στο 1ο 5μηνο.2014 και ήταν αυξημένες κατά 100,2% σε ετήσια βάση. Η σταθεροποίηση των επενδύσεων σε κατοικίες θα επιτρέψει την επιτάχυνση της αυξητικής πορείας των συνολικών επενδύσεων από το 3ο 3μηνο.2014, με συνέχιση και της αυξητικής πορείας των επενδύσεων σε λοιπές κατασκευές και σε εξοπλισμό.

Προς το παρόν, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στον τομέα των κατασκευών επιδεινώθηκε περαιτέρω στο -32,7 τον Σεπτ.2014, από -21,1 τον Αύγ.2014 και από -19,6 τον Ιούλ.2014, προφανώς, λόγω της νέας σύγχυσης και οπισθοδρόμησης που δημιούργησε η αποστολή των εκκαθαριστικών σημειωμάτων για την πληρωμή και πάλι του διπλού φόρου στα ακίνητα, δηλαδή του ΕΝΦΙΑ και του συμπληρωματικού φόρου (ΦΑΠ) και μάλιστα σε υπέρμετρα υψηλές «αντικειμενικές» αξίες.

Αρνητικά επίσης επιδρά η νέα αβεβαιότητα που παρουσιάζεται πρόσφατα περί εκλογών και περί κινδύνων ανατροπής του προγράμματος προσαρμογής, πράγμα που εκτιμάται ότι μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην εφαρμογή των προγραμμάτων επενδύσεων στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα.

Επιπλέον των ανωτέρω, η ανάκαμψη το 2014 και η υψηλή ανάπτυξη της οικονομίας από το 2015 ενισχύονται και από την αναμενόμενη μετατροπή σε θετικό πρόσημο της τραπεζικής πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας από το 1ο 3μηνο.2015.

Σημειώνεται ότι η τραπεζική πιστωτική επέκταση σημείωσε πτώση κατά -3,5% τον Αύγ.2014 (από -3,7% τον Ιούλ.2014). Ωστόσο, η πτώση της συνολικής πιστωτικής επέκτασης, λαμβάνοντας υπόψη και τη χρηματοδότηση των μεγάλων επιχειρήσεων με έκδοση επιχειρηματικών ομολόγων, είναι ήδη πολύ χαμηλότερη και συμβάλλει στη σταδιακή ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονομία ως σύνολο. Στην αύξηση της πιστωτικής επέκτασης από το 1ο 3μηνο.2015 αναμένεται να συμβάλλει ουσιαστικά και η παρατηρούμενη σταθερή πορεία επαν-εισροής και αύξησης των ιδιωτικών καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, η οποία συνεχίζεται από τον Φεβρ.2014 και η οποία επιταχύνθηκε τον Αύγ.2014.

Αν αυτή η πορεία δεν διαταραχθεί αναίτια, τότε είναι βέβαιο ότι η τραπεζική πιστωτική επέκταση μπορεί να αποτελέσει και πάλι βασικό παράγοντα χρηματοδότησης των υγιών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων, αλλά και των νοικοκυριών και παράγοντα ανάπτυξης της οικονομίας από το 2015.

Ειδικότερα, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών αυξήθηκαν και πάλι στα € 164,23 δις τον Αύγ.2014, από € 163,22 δις τον Ιούλ.2014, € 163,06 δις τον Ιούν.2014, € 162,1 δις τον Μάιο.2014, € 161,03 δις τον Ιαν.2014 και € 163,25 δις τον Δεκ.2013. Επομένως, οι καταθέσεις ήταν αυξημένες τον Αύγ.2014 κατά 1,25% σε ετήσια βάση και κατά 0,62% σε μηνιαία βάση. Η αύξηση των καταθέσεων έχει ήδη οδηγήσει σε δραστική μείωση της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ, ενώ αναμένεται να συμβάλλει και στην αύξηση των τραπεζικών χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από τις αρχές του 2015.

Facebook Comments