Η πορεία των Αμερικανικών χρηματιστηριακών δεικτών τα τελευταία χρόνια έχει αιφνιδιάσει αρκετούς  ειδήμονες των αγορών οι οποίοι ποντάροντας πτωτικά τα τελευταία πέντε χρόνια είδαν τα επενδυτικά τους κεφάλαια να εξανεμίζονται.

Παράγοντες όπως η ασθενής και αδύναμη ανάπτυξη, καθώς και τα τεράστια δίδυμα ελλείμματα των ΗΠΑ οδήγησαν σε λανθασμένες κινήσεις. Καμία τεχνική ανάλυση δεν μπόρεσε να προβλέψει το μακελειό όσων σορτάρισαν τον S&P περιμένοντας το σκάσιμο μιας πολύ μεγαλύτερης φούσκας από αυτήν της Lehman Brothers την ίδια στιγμή που η κρίση στις δυτικές οικονομίες ρήμαζε τις Ευρωπαϊκές τράπεζες.

 

 

 

 

 

 

 

 

Οι προσδοκίες για κατάρρευση της Αμερικάνικης οικονομίας πήραν επικές διαστάσεις λίγο μετά το 2009 όταν το χρέος των ΗΠΑ εκτοξεύτηκε ξαφνικά από το 64% στο 100% του ΑΕΠ. Ο ρυθμός αύξησης του ήταν τέτοιος που προκάλεσε τρόμο. Όμως κόντρα σε κάθε πρόβλεψη η οικονομία των ΗΠΑ όχι μόνο δεν κατέρρευσε αλλά η ανεργία παρέμεινε χαμηλά και οι χρηματιστηριακοί δείκτες έσπαγαν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Τι ακριβώς συνέβη όμως;

Όταν υπάρχει υπερπροσφορά χρήματος – άσχετα το πόσο άσχημη είναι η κατάσταση μίας οικονομίας – οι χρηματιστηριακοί δείκτες ανεβαίνουν. Στην χώρα μας για παράδειγμα η πιστωτική επέκταση έκρυψε για μια ολόκληρη δεκαετία σχεδόν την φούσκα της Ελληνικής οικονομίας.

Αντίστοιχα και στην Αμερική όπως και στην Γερμανία υπάρχει υπερπροσφορά χρήματος που οδήγησαν τους δείκτες προς τα επάνω για διαφορετικούς όμως λόγους. Η Ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ δεν σταμάτησε να τυπώνει πληθωριστικό χρήμα που διατέθηκε μεταξύ άλλων σε αγορές Αμερικανικών ομολόγων κρατώντας την ζήτηση τεχνηέντως ψηλά όπως και τα επιτόκια χαμηλά. Η Γερμανία αντίθετα κράτησε μια πιο σφιχτή πολιτική διαφορετική από τον Αμερικανικό Νεοκεϋνσιανισμό προκειμένου να μην μετατραπεί η Ευρωζώνη σε πληθωριστική ζώνη και με αυτόν τον τρόπο διέλυσε τις οικονομίες της Νότιας Ευρώπης.

Η συντήρηση της οικονομικής ανόδου της Γερμανίας όπως και του δείκτη DAX βοηθήθηκε σημαντικά από το μακελειό των χρηματιστηρίων του Ευρωπαϊκού νότου και από την αντίστοιχη αναζήτηση επενδυτικών καταφυγίων από τα Funds. Βασική λεπτομέρεια είναι ότι η Γερμανία είχε και εξασφαλισμένη εισροή χρήματος από τις εξαγωγές της και δεν είχε ανάγκη να πιέσει την ΕΚΤ για μια πιο επεκτατική νομισματική πολιτική.

Αυτό που δεν κατανοούν ορισμένοι αλλά πρέπει να ειπωθεί κάποια στιγμή είναι ότι η οικονομία των ΗΠΑ (με τεράστια “δίδυμα” ελλείμματα)  ακόμα και αν καταρρεύσει, ακόμα και αν πουλήσουν οι κινέζοι αύριο τα ομόλογα τους και καταρρακώσουν το δολάριο, εάν συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό η αλόγιστη επεκτατική πολιτική της FED, οι αμερικάνικοι δείκτες θα μπορούν να συνεχίσουν να ανεβαίνουν – με δολαριακούς όρους πάντα. Θα το πω λίγο διαφορετικά.

Στις χώρες της Νότιας Ευρώπης δεν υπήρχε δυνατότητα πιστωτικής επέκτασης λόγω περιορισμών της ΕΚΤ οπότε τα κράτη προκειμένου να συμμαζέψουν τους ισολογισμούς τους αύξησαν σημαντικά την φορολόγηση διαλύοντας τις εθνικές οικονομίες. Στην Αμερική αντίστοιχα μόλις δουν το αδιέξοδο θα προχωρήσουν σε εκτύπωση πληθωριστικού χρήματος κατά βούληση. Συνεπώς κάθε οικονομία η οποία δεν χρωστά σε ξένο νόμισμα η δεν έχει Ευρώ για να περιορίζεται από την ΕΚΤ (η έχει την πολιτική ισχύ της Γερμανίας και μπορεί να επηρεάζει σημαντικά τις αποφάσεις της ΕΚΤ) μπορεί να αποφύγει την χρεωκοπία με τύπωμα πληθωριστικού χρήματος.

Τα «συγκριτικά πλεονεκτήματα» των ΗΠΑ και οι υπέρμετρες προσδοκίες που δημιουργούν

Η έρευνα που αποσκοπεί στην παραγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου από σχιστόλιθο έχει δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες για ενεργειακή αυτάρκεια των ΗΠΑ, μείωση των εισαγωγών καυσίμων και ακολούθως βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου και μείωση του χρέους. Δεν είναι όμως διόλου σίγουρο ότι μπορεί να καταστήσει τις ΗΠΑ και την Ευρώπη ανεξάρτητες ενεργειακά από το φυσικό αέριο της Ρωσίας η από το πετρέλαιο του Περσικού κόλπου. 

Η παραγωγή καυσίμων από σχιστόλιθο συμφέρει μόνο όσο οι παγκόσμιες τιμές καυσίμων υπερβαίνουν κάποιο πολύ συγκεκριμένο όριο. Για το πετρέλαιο ορισμένοι ειδικοί το όριο αυτό το τοποθετούν περίπου στα 80 δολάρια το βαρέλι. Όσο το πετρέλαιο βρίσκεται κάτω ή έστω και κοντά σε αυτό το όριο πολύ δύσκολα θα γίνει συμφέρουσα η εναλλακτική λύση του σχιστόλιθου. Επίσης το σχιστολιθικό αέριο των ΗΠΑ προκειμένου να γίνει εξαγώγιμο θα χρειαστούν πολύ ακριβές τεχνολογίες μεταφοράς και υγροποίησης του.

Γεωπολιτικά οι στρατηγικές συμμαχίες των ΗΠΑ όπως και οι γεωπολιτικές τους επιδιώξεις αποτελούσαν ισχυρό πλεονέκτημα για δεκαετίες. Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου όμως έχουν βρει ισχυρούς ανταγωνιστές ύστερα από την άνοδο της Ρωσίας και την ισχυροποίηση της Κίνας η οποία επεκτείνεται πλέον ενεργά στην Αφρικανική ήπειρο. Οι αμυντικές δαπάνες των ΗΠΑ έχουν παραμείνει σε πολύ υψηλά επίπεδα τροφοδοτώντας ακόμα περισσότερο το έλλειμμα όπως και οι δαπάνες σε επιστημονική έρευνα και διαστημική τεχνολογία. Όμως τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα κάνουν τη διαφορά καθώς Κίνα και Ρωσία έχουν επίσης τα δικά τους πολυδάπανα αλλά και περισσότερο αποτελεσματικά σε όρους κόστους-αποτελέσματος προγράμματα.

Για δεκαετίες οι ΗΠΑ προηγούνταν σε έρευνα και τεχνολογία όσον αφορά τα οπλικά συστήματα και την διαστημική τεχνολογία. Η τεράστια επένδυση στην άμυνα που κατά μέσο όρο ξεπερνάει τα 600 δις δολάρια ετησίως, κάθε χρόνο συμβάλλει και λιγότερο στην διατήρηση της στρατιωτικής υπεροχής.

Ενδεικτικά το πολυδάπανο πρόγραμμα των ΗΠΑ για το αεροσκάφος F35 (Joint Strike Fighter) αναμένεται να κοστίσει πάνω από 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για το πιο ακριβό αμυντικό πρόγραμμα στην ανθρώπινη ιστορία. Προς το παρόν βρίσκεται 7 χρόνια πίσω από τον αρχικό του σχεδιασμό, εταίρες χώρες που αρχικά συμμετείχαν στο πρόγραμμα έχουν αποχωρήσει καθώς δεν μπόρεσαν να αντέξουν το διαρκώς αυξανόμενο κόστος, ενώ τα υπάρχοντα αεροσκάφη παρουσιάζουν προβλήματα. Μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος υπάρχει επίσης ισχυρή πιθανότητα οι ανταγωνιστές των ΗΠΑ να κερδίσουν τελικά τις αγορές με καλλίτερα η φθηνότερα αεροσκάφη.

Επίσης αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι η ινδική αποστολή στον πλανήτη Άρη στοίχισε 74 εκατομμύρια δολάρια την στιγμή που αντίστοιχα προγράμματα των ΗΠΑ κοστίζουν δεκάδες – αν όχι εκατοντάδες – φορές περισσότερο. Οι δαπάνες σε έρευνα και τεχνολογία των ΗΠΑ δεν έχουν αποτυπωθεί ως τώρα και πολύ δύσκολα θα αποτυπωθούν στο μέλλον σε αύξηση των εξαγωγών και σε βελτίωση του εμπορικού ελλείμματος. Η Ρωσία πλέον καταλαμβάνει σχεδόν το ίδιο ποσοστό με τις ΗΠΑ στις εξαγωγές οπλικών συστημάτων παγκοσμίως αυξάνοντας μάλιστα σταθερά σε ετήσια βάση το ποσοστό της στην παγκόσμια κατάταξη. Η ραγδαία πτώση του Ρουβλιού εξ’ αιτίας των κυρώσεων που επεβλήθησαν στην Ρωσία για το Ουκρανικό ζήτημα θα προσδώσει ένα ακόμη πλεονέκτημα στις Ρωσικές εξαγωγές.

Συμπεράσματα.

Η πορεία των Αμερικανικών χρηματιστηριακών δεικτών όπως είδαμε δεν εξαρτήθηκε διόλου από την οικονομική κατάσταση της χώρας ούτε από τα ελλείμματα της.

Πολιτικές αποφάσεις, στρατηγικές συμμαχίες, η διατήρηση των παγκόσμιων ισορροπιών και στην περίπτωση μας οι αποφάσεις που πάρθηκαν από την ομοσπονδιακή τράπεζα κράτησαν την Αμερικανική οικονομία όρθια αλλά και τροφοδότησαν την μεγαλύτερη πολιτικά ελεγχόμενη φούσκα παγκοσμίως.

Εάν όντως η Αμερικάνικη οικονομία είναι μια φούσκα, τότε την καρφίτσα μάλλον την κρατάει η κινεζική κυβέρνηση που συνάμα κρατάει και το μεγαλύτερο κομμάτι του χρέους το οποίο αυξάνεται εδώ και χρόνια εξαιτίας των διαρκώς αυξανόμενων εμπορικών πλεονασμάτων που τρέχει η κινεζική οικονομία.

Συνεπώς το αν και το πότε θα σκάσει η φούσκα θα εξαρτηθεί σχεδόν αποκλειστικά από πολιτικούς παράγοντες. Οι επενδυτές στον S&P πρέπει να παρακολουθούν στενά τις Αμερικανοκινεζικές σχέσεις η ένταση των οποίων όπως όλα δείχνουν πολύ δύσκολα θα υπερβεί κάποιο συγκεκριμένο σημείο. 

Συμφέρει περισσότερο την Κίνα να διατηρεί το υπέρτατο πλεονέκτημα και να πιέζει για γεωπολιτικά ανταλλάγματα – όπως επί παραδείγματι η μη επέμβαση στην Συρία και την Β. Κορέα, αλλά και το ελεύθερο πεδίο οικονομικής δράσης στην Αφρικανική ήπειρο – από το να βγάλει την Αμερικάνικη οικονομία από την πρίζα.

Facebook Comments