Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, δίνει την ευκαιρία στην διπλωματία να διασώσει ότι μπορεί από μία χώρα που εδώ και 9 έτη έχει χάσει κάθε υπόσταση κράτους και κάθε ίχνος ομαλότητας.

Τα δύο στρατόπεδα μετά τις λαϊκές αντιδράσεις στις πόλεις και των δύο, αντιδράσεις που αιτία έχουν την κακοδιοίκηση και την διαφθορά που διέπει την δημόσια ζωή αλλά και την κούραση από τις μακρές πολεμικές συγκρούσεις, αναγκάστηκαν να βάλουν νερό στο κρασί τους, και να ετοιμαστούν για διαπραγματεύσεις με σκοπό την επάνοδο της ειρήνης και της ομαλότητας στην χώρα. Στις διαπραγματεύσεις αυτές κάθε πλευρά θα έχει και τους επίσημους ή ανεπίσημους προστάτες της από το εξωτερικό, προστάτες οι οποίοι θα σπεύσουν να οχυρώσουν τα δικά τους προνόμια στην μεταπολεμική Λιβύη.

Η Ελλάδα όπως πάντα διακρίνεται διά της απουσίας της. Δεν κάνει τίποτα, δεν λέει τίποτα, περιμένει από τους άλλους να λάβουν αποφάσεις, αποφάσεις οι οποίες λίγο πολύ θα επηρεάσουν και το δικό της μέλλον. Τα αποτελέσματα αυτής της αδράνειας τα γευθήκαμε με την υπογραφή του τουρκολιβυκού συμφώνου, αλλά και με τον παραμερισμό της Ελλάδος κατά το συνέδριο του Βερολίνου που αφορούσε την λιβυκή κρίση. Σύσσωμη η πολιτική ηγεσία της χώρας και όχι μόνον ξεσηκώθηκε κατά του „άδικου παραμερισμού μας“, ξεχνώντας ότι δεν κάναμε τίποτα για να μας δούνε. Η κρίση στην Λιβύη είναι ένα μόνον, αλλά βασικό τμήμα της γενικότερης ανακατάταξης συσχετισμών στην γεωοικονομία της ανατολικής Μεσογείου, στην οποία ανήκει και η Ελλάδα, και επομένως πρέπει να σκεφτεί τον ρόλο της σε αυτό το πλέγμα που αναδύεται σταδιακά.

Η κατάσταση ως έχει, σκακιέρα και πιόνια.

Η Λιβύη τελεί υπό ακυβερνησία εδώ και 9 χρόνια. Μέχρι πριν από 9 χρόνια οι κάτοικοί της θεωρούταν από τους πλουσιότερους ανθρώπους της γης, απολάμβαναν όλα τα προνόμια που απολαμβάνουν σήμερα οι κάτοικοι της Σαουδικής Αραβίας, σπουδές, ιατρική και νοσοκομειακή φροντίδα δωρεάν στο εξωτερικό, επιδοτούμενα τρόφιμα, καύσιμα, κατοικία. Πριν από 9 χρόνια αποφάσισαν κάποιοι ότι τους λείπει η δημοκρατία.

Σε αυτή την απόφαση τους βοήθησαν οι μόνιμες δημοκρατικές δυνάμεις στην γη, το ΝΑΤΟ δηλαδή, αποστέλλοντας προς ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών άλλες δημοκρατικές δυνάμεις που δεν γνώριζαν ότι ήταν τζιχαντιστές και φίλοι των Αδερφών Μουσουλμάνων. Είναι απορίας άξιο πως πιάστηκαν στον ύπνο οι μυστικές υπηρεσίες των δυτικών χωρών και δεν το κατάλαβαν, αντέδρασαν μόνον όταν οι ριζοσπαστικοί Ισλαμιστές ανέλαβαν την εξουσία κατόπιν δημοκρατικά τηρούμενων εκλογών σε Τυνησία, Αίγυπτο. Και ειδικά στην Αίγυπτο που βρίσκεται σε τόσο ευαίσθητο σημείο, κάτι τέτοιο φαινόταν εφιαλτικό. Έτσι ξεχάστηκαν εν μία νυκτί οι δημοκρατικές διαδικασίες, και οργανώθηκε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στην Αίγυπτο που έφερε ξανά τα πράγματα στην θέση τους, τον στρατό δηλαδή.

Στην Λιβύη όμως τα πράγματα πήραν άλλη τροπή. Ελλείψη γενικά αναγνωρισμένου αρχηγού, οι διάφορες φυλές που αποτελούν το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού της χώρας, βρέθηκαν προ των ευθυνών τους, και των φιλοδοξιών τους. Η επίσημα αναγνωρισμένη από τον διεθνή παράγοντα κυβέρνηση της Τρίπολης υπό τον Σάρατζ, ελάχιστης στήριξης και αναγνώρισης απολάμβανε στην χώρα. Η εξουσία του αμφισβητείται ακόμη και στην ίδια την Τρίπολη από τις διάφορες ομάδες φυλάρχων και οπλαρχηγών που επανδρώνουν τον στρατό του. Από την άλλη πλευρά, ο στρατηγός Χαφτάρ κατάφερε να θέσει υπό τον έλεγχό του την ανατολική Λιβύη, και από το 2019 και την νότιο, ελέγχοντας έτσι τα σημαντικά πετρελαϊκά κοιτάσματα της Αλ Σαράρα. Τ

ο λιβυκό κοινοβούλιο εγκαταστάθηκε στο Τομπρούκ που βρίσκεται σε εδάφη ελεγχόμενα από τον Χαφτάρ, και έτσι η διαίρεση της χώρας έλαβε και έναν μανδύα νομιμότητας. Ο Χαφτάρ δήλωνε ως κύριο στόχο του την καταπολέμηση των Τζιχαντιστών, μία καλή αιτιολογία για να τον στηρίξουν εξαρχής Αίγυπτος, Εμιράτα, και Σαουδική Αραβία, ενώ ο ίδιος ο Χαφτάρ παρουσιαζότανε και ως ο κύριος εκπρόσωπος των ρωσικών συμφερόντων στην περιοχή.

Η Αίγυπτος έδωσε αμέριστη βοήθεια, η ίδια η κυβέρνηση Αλ Σίσι ήρθε στην εξουσία με πραξικόπημα που καθαίρεσε την κυβέρνηση των Αδερφών Μουσουλμάνων, τα Εμιράτα έθεσαν την αεροπορία τους στην διάθεσή του, αυτή η αεροπορία ήταν που έκανε την διαφορά κατά την παγίωση των καταλήψεων στην ανατολική Λιβύη αλλά και στην κατάληψη της Σύρτης, και παρέχει ανοιχτή γραμμή πίστωσης για τις ανάγκες του στρατού του, ενώ η Ρωσία έστειλε την μισθοφορική ομάδα Βάγκνερ, κατά πόσο είναι μισθοφορική αυτή η ομάδα είναι ένα άλλο θέμα, η οποία φέρει το κύριο βάρος των πολεμικών επιχειρήσεων χειρουργικού χαρακτήρα. Η Ρωσία μάλιστα τύπωσε 10 δισεκατομμύρια λιβυκά δηνάρια για την κεντρική τράπεζα της ανατολικής Λιβύης.

Η έμφαση του Χαφτάρ που δίνει στον αγώνα του εναντίον των Τζιχαντιστών, του έχει εξασφαλίσει και την φιλία της Γαλλίας, η οποία φοβάται μία πιθανή εξάπλωση του ισλαμιστικού ένοπλου κινήματος από την Λιβύη προς τις χώρες του Σαχέλ, παραδοσιακή σφαίρα επιρροής της Γαλλίας.

Στην άλλη πλευρά, η κυβέρνηση Σάρατζ έχει την επίσημη στήριξη της διεθνούς κοινότητας, αλλά κυρίως της Τουρκίας, του συμμάχου και χρηματοδότη της Κατάρ, και της Ιταλίας από κάποια απόσταση. Η επέμβαση της Τουρκίας υπέρ του Σάρατζ έσωσε την κυβέρνησή του κατά την πολιορκία της Τρίπολης, και έφερε σε εκκίνηση μία μεγάλης έκτασης αντεπίθεση η οποία ανακατέλαβε σχεδόν ολόκληρη την δυτική Λιβύη, φτάνοντας ως τα περίχωρα της Σύρτης, σημαντικότατου εξαγωγικού λιμανιού. Η τουρκική επέμβαση ήταν καθοριστική. Και φυσικά η Τουρκία θέλει να εξαργυρώσει αυτά που επένδυσε. Είτε σε συμφωνίες για διευθέτηση των ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών, είτε σε συμβάσεις για ανάληψη έργων, γεωτρήσεις, εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων στην χώρα, ακόμη και παραχώρηση ολόκληρων λιμένων, συζητείται ότι τέτοιες κινήσεις γίνονται σχετικά με το λιμάνι της Μισράτα ή της Σύρτης. Η Τουρκία φαίνεται πως έχει ήδη συνεννοηθεί με την Ρωσία για το ποσοστό λιβυκού εδάφους που θα καταλάβει, αλλιώς δεν εξηγείται η αδράνεια της ομάδας Βάγκνερ να δραστηριοποιηθεί στην αντεπίθεση του GNA, παρά μόνον στην περίπτωση που απειλήθηκαν οι πετρελαιοπηγές. Ήδη η Ρωσία έχει εξασφαλίσει συμβόλαια ερευνών από τον Χαφτάρ για την ρωσική εταιρία Τάτνεφτ.

Φαίνεται πως η αντίδραση του πληθυσμού και στις δύο πρωτεύουσες της χώρας, έχουν ως αίτιο και την αποδοκιμασία προς τις εμφανείς επεμβάσεις ξένων δυνάμεων στα εσωτερικά της. Οι παραχωρήσεις που έχει κάνει ο Σάρατζ στην Τουρκία φάνηκαν μάλλον και στον ίδιο τόσο υπερβολικές, ώστε να προσπαθήσει να απομακρύνει τους φιλότουρκους στρατιωτικούς του. Αυτοί οι στρατιωτικοί όμως βλέπουν την Τουρκία ως εργοδότη τους. Ο Σάρατζ δεν απολάμβανε καμίας αναγνώρισης εκτός από αυτή ενός συμβολαιογράφου για τουρκικές απαιτήσεις. Το τελειωτικό χτύπημα για τον Σάρατζ το έδωσε η συμφωνία του γενικού διευθυντή της Κεντρικής Τράπεζας της Λιβύης Κεμπίρ αλ Σαντίκ με την αντίστοιχη τουρκική, καθώς και με τα τουρκικά υπουργεία Βιομηχανίας και Τεχνολογίας ερήμην του Σάρατζ και ενώ αυτός βρίσκονταν για επίσκεψη στην Τουρκία. Η Τράπεζα της Λιβύης έστειλε στα αποθεματικά της τουρκικής τράπεζας 8$ δις προς στήριξη της λίρας, χωρίς ο Σάρατζ να έχει ενημερωθεί!!! Η βιασύνη των Τούρκων να υπογράψουν όσο  περισσότερα συμβόλαια είναι δυνατόν πριν αλλάξουν οι καταστάσεις στην χώρα, ήταν παραπάνω από εμφανείς. Τον Σάρατζ δεν τον χωρούσε η καρέκλα του πια. Και από ότι φαίνεται ούτε τον Χαφτάρ τον βολεύει η καρέκλα του πια μετά την αποτυχία να οργανώσει ένα πειθαρχημένο στράτευμα που να καταφέρει να καταλάβει την Τρίπολη.

Οι σύμμαχοι κουράστηκαν να πληρώνουν και να περιμένουν, και ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Σαλέχ φαίνεται το πιο αποδεκτό πρόσωπο. Και κάπως έτσι φτάσαμε στην αποδοχή και των δύο πλευρών μιας ανακωχής προς προετοιμασία διαπραγματεύσεων. Διαπραγματεύσεις οι οποίες προμηνύονται πολύ δύσκολες, αρκεί να πούμε ότι η διερευνητική ομάδα επαφών αποτελείται από 13 βουλευτές, εκ των οποίων οι 7 μόλις είναι πιστοί στον Χαφτάρ, και όπου σε κάθε στιγμή θα μπορούσε να επέλθει αλλαγή των συσχετισμών μέσω εξαγοράς ή οποιουδήποτε άλλου απρόβλεπτου παράγοντα.

Γιατί όχι μία ελληνική πρωτοβουλία;

Ακούγεται παράξενο, ίσως παράλογο, αλλά η Ελλάδα θα μπορούσε να αναλάβει σχετικές πρωτοβουλίες στην κρίση αυτή, και μάλιστα και για ειδικούς λόγους.

α) Η Ελλάδα είναι  η πλησιέστερη χώρα της ΕΕ στην Λιβύη, οι δύο χώρες συνορεύουν διά θαλάσσης, ενώ το ελληνικό στοιχείο έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή της χώρας παλαιότερα.

β) η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που δεν έχει απευθείας απαιτήσεις από την Λιβύη, απαιτήσεις οικονομικού ενδιαφέροντος, επομένως δεν έχει λόγο να υποστηρίξει συγκεκριμένες πλευρές σε μία Λιβύη που θα είχε επιστρέψει στους κανονικούς της ρυθμούς.

Η Ελλάδα μπορεί να επεξεργαστεί ένα γενικό σχέδιο ειρήνευσης και επιστροφής στον κανονικό βίο της χώρας πάνω σε συγκεκριμένες προτάσεις.

Για να επιστρέψει η χώρα στην κανονικότητα πρέπει πρώτα να επιστρέψει η εμπιστοσύνη στις συνδιαλλαγές των πολιτικών αρχηγών μεταξύ τους. Οι σημερινοί πρωταγωνιστές δεν είναι σε θέση να το κάνουν αυτό, γι αυτό και φρόντισαν να αποχωρήσουν από την σκηνή. Για να οργανωθούν εκλογές και να εγκατασταθεί ένα νέο κοινοβούλιο, βασικός όρος είναι η αποχώρηση όλων των ξένων δυνάμεων από την χώρα, καθώς και αφοπλισμός ή η απομάκρυνση των μισθοφόρων.

Οι κεντρικοί πυρήνες των δύο αντίπαλων στρατών GNA και LNA θα συγχωνευθούν σταδιακά σε έναν κοινό εθνικό λιβυκό στρατό. Το βήμα που θα έθετε μία ισορροπία στην πολιτική ζωή της χώρας, και πάνω στο οποίο θα έπρεπε να επιμείνει το σχέδιο αυτό, είναι η δημιουργία ενός παράλληλου συστήματος λήψης αποφάσεων με την εισαγωγή και ενός δεύτερου συνταγματικού οργάνου, με την μορφή της Γερουσίας κατά τα ιταλικά πρότυπα.

Σύμφωνα με το ιταλικό σύστημα, και εν μέρει και με το αμερικανικό, το κοινοβούλιο αποτελείται από απεσταλμένους που έχουν εκλεγεί από καθολική ψήφο σε όλη την χώρα, και προέρχονται από πολιτικούς σχηματισμούς οι  οποίοι εκπροσωπούνται σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας, ενώ η Γερουσία αποτελείται από απεσταλμένους που εκλέγονται σε τοπική βάση και σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα από ότι οι βουλευτές. Κάθε περιφέρεια της χώρας στέλνει τους δικούς της γερουσιαστές ανάλογα με το ποσοστό πληθυσμού της. 

Τα δύο όργανα εργάζονται χωριστά, αποφασίζουν χωριστά, αλλά χρειάζεται συναίνεση και των δύο οργάνων προκειμένου να επικυρωθούν αποφάσεις και άλλες νομοθετικές διαδικασίες. Κατά αυτό τον τρόπο, οι περιοχές έχουν την δυνατότητα να αντιπροσωπεύονται αμεσότερα στην διακυβέρνηση της χώρας, και η φωνή τους να ακούγεται στο σημείο που θέλουν. Στην περίπτωση όμως της Λιβύης αυτό θα ήταν και η καλύτερη λύση να αποφεύγονται ακρότητες και αυθαιρεσίες από κάθε πλευρά, αλλά επίσης και να μπορούν οι διάφορες φυλές Αράβων, Βερβέρων, και νέγρικων φυλών του νότου, να έχουν την ακριβή αντιπροσώπευση που χρειάζονται, χωρίς να είναι αναγκαίο να καταφεύγουν σε πιέσεις άλλου είδους μέσω των στρατών που συντηρούν.

Έτσι θα μπορούσε να εκλεγεί μία κυβέρνηση που πραγματικά θα ήταν το αποτέλεσμα των επί μέρους επιθυμιών του λιβυκού λαού, και θα εξουδετερώνονταν ο κίνδυνος να πέσει η χώρα στα δίχτυα κάποιας ξένης δύναμης ή ενός δικτάτορα.

Το δεύτερο σκέλος του σχεδίου θα ήταν η εγγύηση για την επιστροφή στην ομαλότητα και την προετοιμασία των εκλογών. Για να αποφευχθούν τυχόν παρενέργειες του εμφυλίου πολέμου της τελευταίας στιγμής, αναγκαία θεωρώ την παρουσία ξένων στρατιωτικών δυνάμεων για ένα διάστημα στην χώρα, κατά τα πρότυπα της προσωρινής στάθμευσης διεθνών δυνάμεων παλαιότερα στην Αλβανία, στην Βοσνία, και στην Σομαλία. Τα στρατεύματα αυτά θα διαθέτουν επίσης και αποστολές εμπειρογνομώνων για διάφορα θέματα που αφορούν την διαβίωση του πληθυσμού, νοσοκομειακό προσωπικό, αστυνομικά όργανα, συνταγματολόγους και ποινικολόγους, γεωπόνους, μηχανικούς, οικονομικούς συμβούλους κλπ, προκειμένου να βοηθήσουν όχι μόνον σε πανεθνικό, αλλά και σε τοπικό επίπεδο την επάνοδο στην κανονικότητα. Οι χώρες που θα στείλουν στρατό θα πρέπει να είναι και οι εγγυήτριες δυνάμεις για την ομαλή λειτουργία της χώρας. Εκεί ακριβώς η Ελλάδα μπορεί να παίξει άλλον έναν ρόλο, ο οποίος θα την αναβαθμίσει γεωπολιτικά, αλλά παράλληλα θα προστατεύσει και τα συμφέροντά της. Η Ελλάδα θα πρέπει να προσφερθεί για τον ρόλο μιας εγγυήτριας δύναμης, αποστέλλοντας, στρατό, στόλο, αστυνομία, και ειδικούς τεχνικούς για έναν διάστημα.

Εγγυήτριες δυνάμεις θα έπρεπε κατά την γνώμη μου να είναι εκτός της Ελλάδος, η Ιταλία ως πρώην αποικιακή δύναμη στην περιοχή, και με μεγάλα επενδυτικά προγράμματα που εκπροσωπεί, η Γαλλία ως χώρα που είχε εμπλακεί στρατιωτικά άμεσα στο παρελθόν στην χώρα, και ως η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή δύναμη της Μεσογείου, η Αίγυπτος ως ο μεγαλύτερος εκπρόσωπος του αραβικού κόσμου αλλά και σαν η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη στην περιοχή, τα Εμιράτα ως χώρα που ήδη έχει εμπλακεί τόσο ενεργά όσο και οικονομικά στον εμφύλιο πόλεμο, η Αλγερία ως γειτονική χώρα, και η Τουρκία, η οποία είναι ήδη παρούσα στην χώρα, και δεν πρόκειται να φύγει χωρίς πολεμική εμπλοκή. Η παρουσία της Τουρκίας όμως θα ήταν απαραίτητη σε αυτή την φάση προκειμένου να καθησυχαστούν τα πνεύματα στην Τρίπολη. Ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο της ρωσικής παρουσίας, μιας και η Ρωσία πρέπει να αποφασίσει ποια γραμμή θα ακολουθήσει σε μία τέτοια κατάσταση, και λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα μισθοφορικά στρατεύματα θα έπρεπε να αποχωρήσουν.

Τα στρατεύματα θα έμεναν σε δικές τους στρατιωτικές βάσεις, αναλαμβάνοντας έναν δικό τους ευρύτερο τομέα ευθύνης, και θα λειτουργούσαν υπό κοινό στρατιωτικό διοικητή ο οποίος θα άλλαζε ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ανά τριμηνία ή εξάμηνο πχ. Στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας η Ελλάδα θα έπρεπε να βολιδοσκοπήσει ποιες οι δυνατότητες να εγκατασταθεί μία μόνιμη στρατιωτική παρουσία στην χώρα, μία πρωτοβουλία που η Ελλάδα είναι σε θέση να επεξεργαστεί σε συνεργασία με τα ΗΑΕ, τα οποία διακατέχονται από μόνιμη ανησυχία για τα τεκταινόμενα στην περιοχή, ανησυχία που θα έπρεπε να διακατέχει και εμάς πριν βρεθούμε προ απροόπτου όπως βρεθήκαμε τον τελευταίο χρόνο. Για να μην τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις πάλι….

Facebook Comments