Μια χρηματιστηριακή αγορά αποτελείται από το σύνολο των επενδυτών. Ο κάθε ένας με διαφορετικό επίπεδο γνώσεων, διαφορετικό χρονικό ορίζοντα, διαφορετικό ποσό κεφαλαίου και διαφορετικούς στόχους. 

Για αυτό οι αγορές εμφανίζουν τόσο ανθρώπινη συμπεριφορά. Μπερδεύονται, ξεσπάνε, στεναχωριούνται, χαίρονται. Υπάρχουν ημέρες που μοιάζουν νευριασμένες, όταν έχουμε έντονες διακυμάνσεις. Άλλες μοιάζουν να βαριούνται, όταν κυριαρχεί υποτονικό κλίμα. Μπορούμε να βρούμε μερικές πολύ ενδιαφέρουσες αναλογίες μεταξύ των ανθρώπων και των αγορών.

Τα ψυχολογικά αίτια που κινούν τις χρηματιστηριακές αγορές ισχύουν ακόμα και στους επαγγελματίες, που θεωρητικά κινούνται με βάση την ψυχρή επεξεργασία των οικονομικών δεδομένων, καθώς συχνά οι κινήσεις τους είναι αποτέλεσμα της ψυχολογικής κατάστασης που βρίσκονται.

Άλλωστε, δεν υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους επαγγελματίες και στους ερασιτέχνες επενδυτές. Από την μια οι πρώτοι καθημερινά συμβουλεύουν τους δεύτερους και από την άλλη οι επαγγελματίες δεν είναι απρόσβλητοι στις επιρροές της λαϊκής επενδυτικής κουλτούρας.


Αυτοπεποίθηση
Η υπερβολική αυτοπεποίθηση, όπου και αν οφείλεται, αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που ωθούν τα άτομα στο χρηματιστήριο.

Οι άνθρωποι νομίζουν ότι γνωρίζουν περισσότερα από όσα γνωρίζουν στην πραγματικότητα.

Η αιτία της υπερβολικής αυτοπεποίθησης έχει να κάνει με την εκ των υστέρων προκατάληψη. Την τάση να νομίζουμε πως θα γνωρίζαμε από πριν ότι θα συμβούν τα τρέχοντα γεγονότα, αν δίναμε προσοχή σε κάποιο συγκεκριμένο στοιχείο ή γεγονός που τελικά αποδείχτηκε καθοριστικό.
Η εκ των υστέρων προκατάληψη ενθαρρύνει μια θεώρηση των πραγμάτων ως πιο προβλέψιμη από όσο πραγματικά είναι.

Συνήθως ο μέσος επενδυτής πέρα από μια πληροφορία, δεν έχει καμία βάσιμη αιτία να αγοράσει μια μετοχή. Για αυτό εύκολα αλλάζει γνώμη, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται από νευρικότητα η επενδυτική του συμπεριφορά.

Από την άλλη είναι αρκετά πεισματάρης ώστε να πιστεύει ότι πρέπει τουλάχιστον να αξίζει όσα πλήρωσε. Το ποσό που δαπάνησε για την μετοχή εδραιώνεται αυτόματα στο μυαλό του ως κάτι που αντιπροσωπεύει την πραγματική αξία της. Αν η μετοχή αρχίσει να αποκλίνει από αυτήν την τιμή, θα αργήσει να πιστέψει πως οι προοπτικές επανόδου της είναι αμφίβολες.

Υποσυνείδητες σκέψεις
Αποτιμώντας την ορθότητα των συμπερασμάτων τους, οι άνθρωποι τείνουν να αποτιμούν τη πιθανότητα να έχουν δίκιο μόνο για το τελευταίο σκέλος του συλλογισμού τους, ξεχνώντας πόσα από τα προηγούμενα στοιχεία της σκέψης τους μπορούσαν να είναι λανθασμένα.

Εντυπωσιακό είναι επίσης, πως παίρνουν σοβαρές αποφάσεις βασιζόμενοι σε ένα τρόπο σκέψης, που αν τους πιέσεις παραδέχονται πως είναι λάθος. Έχει αποδειχτεί ότι πολλοί στοιχηματίζουν περισσότερα σε ένα νόμισμα που δεν έχει παιχτεί ακόμα κορώνα – γράμματα, παρά σε ένα νόμισμα που έχει ήδη παιχτεί αλλά το αποτέλεσμα του είναι κρυφό.
Υποσυνείδητα νομίζουν πως μπορούν να επηρεάσουν και να ενισχύσουν τις πιθανότητες που έχουν να κερδίσουν.

Κυρίαρχη γνώμη
Δύο βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την σκέψη ενός ανθρώπου, κατά συνέπεια ενός επενδυτή, είναι η άποψη της πλειοψηφίας και η άποψη της αυθεντίας.

Τα άτομα είναι έτοιμοι να πιστέψουν την άποψη της πλειοψηφίας ακόμα και αν έρχεται σε αντίθεση με την κρίση τους που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Όχι τόσο γιατί φοβούνται να εκφράσουν μια αντίθετη άποψη, αλλά κυρίως επειδή νομίζουν πως δεν μπορούν όλοι οι άλλοι να κάνουν λάθος.

Η επιρροή της αυθεντίας λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Έχουμε μάθει πως όταν οι ειδικοί λένε πως κάτι είναι σωστό, συνήθως είναι έτσι, ακόμα και αν δεν δίνει αυτή την εντύπωση.

Η εμπειρία που έχουμε αποκτήσει βλέποντας για πολλά χρόνια τις πτώσεις της χρηματιστηριακής αγοράς να αντιστρέφονται με συνέπεια, έχει ένα ψυχολογικό αντίκτυπο στον τρόπο σκέψης μας.
Αυτό οφείλεται στην τάση των ανθρώπων να εμπιστεύονται την ασφάλεια των αιώνιων αληθειών. (π.χ. μακροχρόνια βγαίνεις πάντα κερδισμένος από μια χρηματιστηριακή επένδυση).

Οι άνθρωποι αργούν να αλλάξουν τις απόψεις τους
Ένας λόγος είναι ότι τα άτομα τείνουν να εκφέρουν κρίσεις σε αβέβαιες καταστάσεις αναζητώντας οικεία σχήματα, υποθέτοντας ότι τα μελλοντικά θα μοιάζουν στα παλαιότερα. Δεν υπολογίζουν αρκετά τους λόγους ύπαρξης του σχήματος ή τις πιθανότητες επανάληψης του.

Σύμφωνα με μια θεμελιώδη ψυχολογική αρχή, την αρχή του συντηρητισμού, οι άνθρωποι αργούν να αλλάξουν τις απόψεις τους. Για αυτό τον λόγο χρειάζεται λίγος καιρός, προτού οι επενδυτές αρχίσουν να συμπεραίνουν ότι μια τάση θα συνεχιστεί ή θα αναστραφεί.

Ένα χαρακτηριστικό της ανθρώπινης κοινωνίας, είναι ότι τα άτομα που επικοινωνούν τακτικά μεταξύ τους παρουσιάζουν πολλά κοινά στοιχεία στον τρόπο σκέψης τους. Σε οποιοδήποτε χώρο και χρόνο, υπάρχει ένα πνεύμα των καιρών.

Αν οι επενδυτές ήταν αληθινά ανεξάρτητοι ο ένας από τον άλλο, οποιαδήποτε μεμονωμένη σκέψη θα είχε την τάση να μετριάζεται και δεν θα είχε καμιά επίδραση στις τιμές. Αν όμως μια σκέψη είναι στην πραγματικότητα κοινή σε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων, τότε αυτή η σκέψη μπορεί πράγματι να είναι η αιτία της έκρηξης ή της κατάρρευσης ενός χρηματιστηρίου.

Το αποτέλεσμα της επίδρασης της ψυχολογίας στην αγορά, είναι ότι οι τιμές κινούνται προς μια κατεύθυνση και αντιστρέφονται, δημιουργώντας αναγνωρίσιμους σχηματισμούς.
Οι σχηματισμοί αυτοί είναι επαναλαμβανόμενοι όσο αφορά την μορφή, όχι απαραίτητα στο εύρος ή την χρονική διάρκεια τους.


Διαχρονικά, η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν αλλάζει
Το κλειδί στην ερμηνεία της κίνησης των τιμών, αλλά και της πρόβλεψη τους, είναι η ανακάλυψη του μηχανισμού ανατροφοδότησης της κίνησης, μια που σε μεγάλο βαθμό η ανθρώπινη συμπεριφορά παραμένει διαχρονικά η ίδια.

Ένα απλό παράδειγμα, που συναντούμε συνέχεια σε όλους τους λαούς, είναι οι κυκλικές διακυμάνσεις της οικονομίας.

Η ερμηνεία του φαινομένου είναι απλή. Έχει να κάνει με την αδυναμία της πλειοψηφίας των ανθρώπων να διατηρήσουν τον ρυθμό της σκληρής δουλειάς, όταν έχουν κερδίσει την δυνατότητα μιας πιο άνετης ζωής. Η προσπάθεια χαλαρώνει, περισσότερα εισοδήματα δαπανώνται σε πολυτέλειες και λιγότερα σε παραγωγικές δραστηριότητες.

Αυτό το χαρακτηριστικό της ανθρώπινης νοοτροπίας το συναντάμε σε όλη την διάρκεια της παγκόσμιας ιστορίας. Είναι ταυτόσημο με την ανθρώπινη φύση.

Facebook Comments