Ο λαϊκισμός είναι μια τακτική που χρησιμοποιείται για την απόκτηση ή τη διατήρηση της εξουσίας.

Η βασική αρχή του λαϊκισμού είναι ότι υπάρχει ένας μοναδικός «λαός» που βρίσκεται σε πόλεμο με «την ελίτ». Ο λαϊκιστής ισχυρίζεται ότι είναι ο εκπρόσωπος του «λαού». Έτσι ένα λαϊκιστικό κίνημα θα περιέγραφε τον εαυτό του ως γνήσιο δημοκρατικό.

Οι λαϊκιστές βρίσκονται είτε από τα δεξιά ή από τα αριστερά του πολιτικού φάσματος. Οι αριστεροί λαϊκιστές θεωρούν ότι ο εχθρός του λαού είναι οι κοινωνικοοικονομικές ελίτ στις οποίες ηγούνται συγκεκριμένα άτομα. Οι δεξιοί λαϊκιστές θεωρούν ως εχθρό του λαού «άλλα» άτομα, όπως μετανάστες, πρόσφυγες κ.α. Και οι δύο τύποι του λαϊκισμού είναι σε πόλεμο με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και δεν συμπαθούν τους διανοούμενους.

Η δυνατότητα επικοινωνίας των λαϊκιστών με άμεσο τρόπο παρακάμπτοντας τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης έχει κάνει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημοφιλή στους λαϊκιστές οι οποίοι έχουν αγκαλιάσει τις ευκαιρίες που τους προσφέρουν αυτές οι πλατφόρμες, και ιδιαίτερα την επικοινωνία με τους νεότερους ψηφοφόρους.

Κάποιοι πολίτες που ενστερνίζονται είτε τους αριστερούς είτε τους δεξιούς λαϊκιστές είναι πιο πιθανό να έχουν και οι ίδιοι λαϊκίστικες συμπεριφορές, δηλαδή αντιλαμβάνονται επίσης την ελίτ ως διεφθαρμένη ή θεωρούν ότι ομάδες ανθρώπων υπο-εκπροσωπούνται και επίσης θεωρούν ορισμένες ομάδες ανθρώπων όπως οι μετανάστες οι πρόσφυγες κ.α. ως επικίνδυνους. Οι ατομικές συνθήκες ζωής καθιστούν ορισμένα άτομα πιο επιρρεπή σε λαϊκιστικά μηνύματα από άλλα.

Ο λαϊκισμός απευθύνεται σε απλούς ανθρώπους που αισθάνονται ότι οι ανησυχίες τους αγνοούνται από την ελίτ. Ανεξάρτητα από την ιδεολογική χροιά που μπορεί να έχει η έκκληση προς τον λαό, δεξιά ή αριστερά, ο λαϊκισμός χαρακτηρίζεται από μεροληψία στην ερμηνεία του λαού και της πλειοψηφίας. Αυτό σημαίνει ότι, εάν ένα λαϊκιστικό κίνημα έρθει στην εξουσία, μπορεί να έχει δραματικό αντίκτυπο στους θεσμούς, το κράτος δικαίου και τον καταμερισμό των εξουσιών που αποτελούν τη συνταγματική δημοκρατία. Ο λαϊκισμός αμφισβητεί όλα τα χαρακτηριστικά της δημοκρατίας.

Οι λαϊκιστές έχουν μια μοναδική σχέση με τις εκλογές. Τις χρησιμοποιούν ως στρατηγική για να αναδείξουν μια πλειοψηφία που στο μυαλό τους υπάρχει ήδη στη χώρα και που ένας ηγέτης την φέρνει στην επιφάνεια και κερδίζει. Στις αφηγήσεις του λαϊκιστή ηγέτη, η πλειοψηφία του δεν είναι μια πλειοψηφία μεταξύ και άλλων. Είναι η αληθινή πλειοψηφία και είναι όχι απλώς αριθμητική πλειοψηφία αλλά πρωτίστως ηθική και πολιτισμική.

Στη δημοκρατία η πλειοψηφία διαχειρίζεται πάντα την κυβέρνηση και διαμορφώνει την πολιτική της χώρας σύμφωνα με το πρόγραμμά της, το οποίο ψήφισαν οι ψηφοφόροι. Η πλειοψηφία κυβερνά με τη δύναμη και την αποφασιστικότητα που επιτρέπουν οι θεσμοί και το σύνταγμα. Ωστόσο, η λαϊκιστική πλειοψηφία είναι διαφορετική. Μια λαϊκιστική πλειοψηφία εγκαθίσταται στην εξουσία όχι ως προσωρινός νικητής, αλλά σαν να ήταν ο σωστός νικητής, με αποστολή να επαναφέρει την «ξεχασμένη» και «αληθινή» χώρα.

Η πορεία του λαϊκιστή ηγέτη ξεκινά με την επίθεση κατά του πολιτικού κατεστημένου. Μόλις επιτύχει την εκλογική πλειοψηφία, πρέπει να συνεχίσει να ταπεινώνει τις άλλες κρατικές ελίτ και τους θεσμούς που εμποδίζουν την κυβέρνησή του και να επιτίθεται στους ανεξάρτητους θεσμούς που περιορίζουν την εξουσία του. Η νίκη του λαϊκισμού δεν είναι απλώς η νίκη της πλειοψηφίας αλλά του «αυθεντικού» λαού. Οι λαϊκιστές πιστεύουν ότι «αφού είναι ο λαός», δεν μπορούν να κάνουν λάθος.

Με τον ισχυρισμό ότι θέλουν να επαναφέρουν τους σωστούς ανθρώπους στην εξουσία, οι λαϊκιστές διεκδικούν μια μορφή δημοκρατίας στην οποία το ζήτημα του ποιος κυβερνά αποκτά πολύ μεγαλύτερη σημασία από το ζήτημα του τρόπου λειτουργίας και τήρησης των διαδικασιών.

Έτσι, «Τα πάντα για τους φίλους μου. Για τους εχθρούς μου, ο νόμος».

Την Κυριακή λοιπόν μπροστά στην κάλπη ας θυμηθούμε τους λαϊκιστές…


 

Facebook Comments