Σε δύο προηγούμενα άρθρα μου αυτόν τον μήνα εξήγησα ότι στην ΕΕ έχει τύχει να διαχειρίζεται ανατροφοδοτούμενες εξωγενείς και ενδογενείς κρίσεις (“Πρωτογενείς και δευτερογενείς κρίσεις στην ΕΕ”). Επίσης, ανέλυσα πώς η προσφυγική κρίση και η κρίση Brexit μεταδίδονται η μία στην άλλη μέσω της μείωσης της στάθμης της πολιτικής ισχύος του βασικού παίκτη και των δύο, που δεν είναι άλλος από την καγκελάριο Μέρκελ (“Η θεωρία των συγκοινωνούντων δοχείων”).

Όμως στη βάση αυτών των κρίσεων υπάρχει μια παράμετρος η οποία δεν είναι καθόλου πολύπλοκη, ούτε επηρεάζεται από άλλες παραμέτρους. Τουναντίον, η θέση της είναι αυτή ενός σταθερού ηθικού μέτρου αναφοράς, ενός φάρου που οφείλει να φωτίζει όλους τους πλοηγούμενους μέσα στην Ένωση και χωρίς τον οποίο όλα όσα κάνουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί απαξιώνονται ηθικά και εκπίπτουν πολιτικά.

Αυτή η παράμετρος είναι οι κοινές αξίες της Ένωσης. Το άρθρο 2 της Συνθήκης για την ΕΕ αναφέρει: “Η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες.

Οι αξίες αυτές είναι κοινές στα κράτη-μέλη”. Οι παραπάνω έννοιες προδιαγράφουν τις θεμελιώδεις αρχές πολιτικής ηθικής που οφείλουν να γίνουν σεβαστές από όλους τους παίκτες, διότι διαφορετικά το ίδιο το παιχνίδι θα έχει αλλοιωθεί τόσο θεμελιωδώς, που θα απολέσει νομοτελειακά το νομιμοποιητικό του θεμέλιο. Αυτό φοβούμαι ότι αρχίζει να συμβαίνει ήδη.

Τις τελευταίες μέρες ο διεθνής Τύπος ανέφερε ότι μετά τη Δανία (που δυστυχώς υπήρξε πρωτοπόρα σ’ αυτή την απόφαση) και 70 χρόνια μετά την πτώση των Ναζί, τα γερμανικά κρατίδια της Βαυαρίας και της Βάδης-Βυρτεμβέργης άρχισαν να δημεύουν χρήματα και τιμαλφή προσφύγων, που διέσχισαν με κίνδυνο της ζωής τους και με όσα υπάρχοντα χωράνε σε έναν σάκο θάλασσα και ξηρά, για την αυτοχρηματοδότηση της παραμονής τους. Οτιδήποτε υπερβαίνει σωρευτικά σε αξία τα 750 ευρώ (για τη Βαυαρία) ή τα 350 ευρώ (για τη Βάδη-Βυρτεμβέργη) έχει αρχίσει να κατάσχεται νόμιμα από τις αρχές των κρατιδίων κατ’ εφαρμογήν γερμανικής ομοσπονδιακής νομοθεσίας. Μάλιστα, το ρεπορτάζ αναφέρει ότι τα ποσά που συγκεντρώνονται κατά κεφαλήν είναι κατά μέσο όρο τετραψήφια. Ο αρμόδιος γερμανός υπουργός Ενσωμάτωσης Αϊντάν Οζογκιούζ δήλωσε, αρκετά σοκαριστικά, ότι “δεν θα πρέπει να διαφοροποιούνται οι πρόσφυγες από τους ανέργους, έστω και αν παραμένουν κάποιες προκαταλήψεις”.

Φανταστείτε τη σκηνή: μια ομάδα ανθρώπων καταφθάνει από τη Συρία, μετά από πορεία εβδομάδων, κατά τη διάρκεια της οποίας έχει βιώσει ζωτικούς κινδύνους, αντίξοες καιρικές συνθήκες, εκμετάλλευση ανθρώπων και συχνά βία, σε ένα checkpoint της Δανίας ή της Γερμανίας. Εκεί οι αρχές τους υποχρεώνουν να ανοίξουν τους σάκους τους και, αφού εκτιμήσουν το ύψος των αγαθών που μεταφέρουν (η δανέζικη νομοθεσία εξαιρεί όσα “έχουν συναισθηματική αξία” – Κύριος οίδε πώς μπορούν να το αποδείξουν αυτό οι πρόσφυγες), τους κατάσχουν κάποια από αυτά προτού τους αφήσουν να υποβάλουν αίτημα ασύλου. Όχι μόνο η πρακτική αυτή είναι εξοργιστική και ανακαλεί τις πιο μαύρες μνήμες από εθνικοσοσιαλιστικές πρακτικές εναντίον των Εβραίων, αλλά προσκρούει ευθέως στο άρθρο 78 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ, το οποίο ορίζει: “Η Ένωση αναπτύσσει κοινή πολιτική στους τομείς του ασύλου […] με στόχο να παρέχεται το κατάλληλο καθεστώς σε οποιονδήποτε υπήκοο τρίτης χώρας χρήζει διεθνούς προστασίας και να εξασφαλίζεται η τήρηση της αρχής της μη επαναπροώθησης. Η πολιτική αυτή πρέπει να συνάδει με τη Σύμβαση της Γενεύης της 28ης Ιουλίου 1951 και με το Πρωτόκολλο της 31ης Ιανουαρίου 1967 περί του καθεστώτος των προσφύγων”. Το διεθνές καθεστώς προστασίας των αιτούντων άσυλο έχει ενσωματωθεί στο πρωτογενές ευρωπαϊκό δίκαιο και επιτάσσει τον απόλυτο σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας όσων διώκονται ή εκτοπίζονται από ανελεύθερα καθεστώτα ή εξαιτίας πολεμικών συρράξεων.

Δεν είναι δυνατόν αυτά τα δικαιώματα να ποσοτικοποιούνται και να συμψηφίζονται λογιστικά με διοικητικά κόστη των κρατών, διότι έχουν απόλυτη και μη ανταλλάξιμη ηθική αξία. Αν δεν ανασχεθεί γρήγορα αυτός ο κατήφορος, ο οποίος συνδυάζεται με το ύψωμα φραχτών στα εσωτερικά σύνορα και με την άνοδο ακροδεξιών δυνάμεων, τότε δεν θα μιλάμε πια για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά για ένα άλλο, άγνωστο μόρφωμα, που θα έχει πάρει τη θέση της και θα έχει αντιποιηθεί τα σύμβολά της εν είδει εισβολέα.
 

Facebook Comments