Ο θυμόσοφος λαός μας λέει πως “των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν,” παροιμία που είναι σίγουρα επίκαιρη μετά τις εξελίξεις που πυροδότησε η ανακοίνωση της Fed στις 19 Ιουνίου, στην οποία για πρώτη φορά έγινε αναφορά σε σταδιακό μέχρι τα μέσα του 2014 τερματισμό του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (Quantitative easing – QE) που εφαρμόζει από το 2008 προσθέτοντας περίπου 85 δις δολάρια ρευστότητα μηνιαίως μέσω της αγοράς στοιχείων ενεργητικού από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Αμέσως μετά την ανακοίνωση σημείωσαν έντονη πτώση τα πάντα: μετοχές, ομόλογα και εμπορεύματα, με τις πρώτες όμως να ανακτούν το χαμένο έδαφος μέχρι τις αρχές Ιουλίου, ενώ τα ομόλογα είναι λίγο πάνω από τα χαμηλά 23 μηνών που έφτασαν την περασμένη Παρασκευή, μετά και τα στοιχεία για την ανεργία, όπως έχουμε ήδη επισημάνει.

Χθες δημοσιεύτηκαν και τα πρακτικά της συνεδρίασης της Federal Open Market Committee στις 18-19 Ιουνίου και ακολούθησαν τη δημοσίευση και δηλώσεις του προέδρου της κ. Bernanke, ο οποίος διαβεβαίωσε ότι η νομισματική πολιτική της Fed θα είναι “εποικοδομητική για το προβλεπτό μέλλον.

” Τα πρακτικά όμως δείχνουν ότι περίπου τα μισά από τα 19 μέλη της επιτροπής θέλουν την αναστολή του προγράμματος αγοράς ομολόγων μέχρι το τέλους το χρόνου, αλλά και ότι πολλά μέλη της επιτροπής θέλουν να δουν περαιτέρω ενδείξεις ότι η αγορά εργασίας βελτιώνεται πριν υποστηρίξουν την αποκλιμάκωση της QE.

Σε κάθε περίπτωση, η ανακοίνωση της 19ης Ιουνίου και τα πρακτικά της συνεδριάσεως είναι ένα καμπανάκι ότι η περίοδος του εύκολου χρήματος μπορεί να τελειώσει και μάλιστα σύντομα και, παρά το γεγονός ότι κάποιες κατηγορίες επενδύσεων έχουν σταθεροποιηθεί, μάλλον είμαστε μπροστά σε ένα καυτό καλοκαίρι διακυμάνσεων, καθώς θα ξεκινήσουν σταδιακά να κλείνουν θέσεις που ανοίχθηκαν για την εκμετάλλευση του πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης.

Η δραστηριότητα της Fed αυτήν την πενταετία μπορεί να στήριξε τις αγορές και να ενδυνάμωσε την εμπιστοσύνη, ταυτόχρονα όμως δημιούργησε και φούσκες σε ορισμένες επιμέρους αγορές.

Για την ανακοίνωσή της αυτή η Fed επικρίθηκε ότι βιάζεται να κλείσει τις «κάνουλες» της ρευστότητας, κάτι που μπορεί να βλάψει την πορεία της ανάκαμψης στις ΗΠΑ, αλλά η απάντηση από κύκλους της Fed ήταν ότι δεν γίνεται να στηρίζει τις αγορές επ άπειρον. Το βασικό ερώτημα, βέβαια, είναι αν οι αγορές μπορούν να σταθούν μόνες στα πόδια τους, καθώς το τέλος της QE είναι η μεγαλύτερη μεταβολή στις συνθήκες της αγοράς από την αρχή της οικονομικής κρίσης. Ταυτόχρονα, η εξέλιξη αυτή θα σηματοδοτήσει και το τέλος μίας εποχής κατά την οποία οι κεντρικοί τραπεζίτες μπορούσαν να επιβάλουν την σταθερότητα πάνω από ένα εγγενώς ασταθές σύνολο θεμελιωδών οικονομικών μεγεθών.

Ποιες είναι όμως οι κύριες τάσεις που θα πρέπει να περιμένουμε από τη μεταβατική περίοδο και μετά; Ξεχωρίζουμε τις εξής τρεις:

Αποσυγχρονισμός των Αγορών. Τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια υπήρχε η τάση οι αγορές να κινούνται συγχρονισμένα. Έτσι οι αναδυόμενες αγορές ανέβαιναν και έπεφταν όλες μαζί και το ίδιο συνέβαινε με τις ανεπτυγμένες χώρες και διάφορους επιχειρηματικούς τομείς. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι αυτές οι συσχετίσεις μειώνονται και οι επενδυτές θα πρέπει να εστιάζουν στις εξελίξεις που αφορούν το κάθε κράτος ή/και επιχείρηση ξεχωριστά. Ανάμεσα στις ανεπτυγμένες αγορές, για παράδειγμα, η Ευρώπη φαίνεται ότι θα είναι σταθερή ή σε ύφεση για τα επόμενα χρόνια, ενώ οι ΗΠΑ δείχνουν σημάδια δυναμικότερης ανάκαμψης. Κράτη που κατά πολλούς είναι υπερεκτιμημένα, όπως η Βραζιλία και η Τουρκία, θα είναι σε οικονομικό και πολιτικό κίνδυνο ενώ άλλα, με στερεότερο ιστορικό, μάλλον θα πάνε καλύτερα. Ενδέχεται μάλιστα να είναι ήδη κατάλληλη στιγμή για επιλεκτικές τοποθετήσεις ανά τον κόσμο, δεδομένου ότι ο δείκτης MSCI των αναδυόμενων αγορών σημειώνει πτώση 11% από την αρχή του έτους (και 14% από τα υψηλά του Ιανουαρίου, ενώ λίγο πριν το τέλος Ιουνίο οι απώλειες από την αρχή του έτους είχαν φτάσει το 17%) και οι περισσότερες τιμές μετοχών στις αναδυόμενες αγορές είναι κάτω από τους μακροχρόνιους μέσους τους.

Αποφυγή του Κινδύνου. Σκοπός της QE ήταν να σπρώξει τους επενδυτές προς πιο επικίνδυνες τοποθετήσεις, τονώνοντας τις αγορές και κατ επέκταση την οικονομία. Η Fed κρατούσε τα επιτόκια χαμηλά, πράγμα που σήμαινε ότι οι επενδυτές έπρεπε να κοιτάξουν αλλού για υψηλότερες αποδόσεις, συχνά σε επικίνδυνα μέρη, όπως τα εμπορικά ακίνητα και τα χαμηλής διαβάθμισης εταιρικά ομόλογα. Μία στροφή σε πιο ασφαλείς τοποθετήσεις, όπως οι μεγάλες πολυεθνικές με τα υψηλά και σταθερά μερίσματα, μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο των τιμών τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τερματισμός της QE θα είναι αποτέλεσμα ακριβώς της βελτίωσης της οικονομίας των ΗΠΑ, οπότε το τέλος της σίγουρα δεν θα φέρει και το τέλος του κόσμου για την αγορά μετοχών, ίσως μάλιστα να πρέπει να θεωρηθεί ευπρόσδεκτος οιωνός.

Νέες Ισορροπίες. Μόνιμη επωδός τα τελευταία χρόνια είναι ότι η παγκόσμια οικονομία εμφανίζει υπερβολικές ανισορροπίες: η Δύση είναι υπερβολικά χρεωμένη, η Κίνα δεν έχει επαρκείς καταναλωτικές δαπάνες κ.ο.κ. και γι αυτό τα παραδοσιακά αναπτυξιακά μοντέλα δεν ισχύουν. Τώρα που πλησιάζει η ώρα της κρίσεως, εμφανίζεται και η ροπή για αλλαγή. Στην Κίνα, για παράδειγμα, το κράτος προσπαθεί πλέον να περιορίσει την πιστωτική φούσκα αναγκάζοντας τις τράπεζες να περιορίσουν τις δανειοδοτήσεις τους. Εάν επιτύχει, θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς ένα πιο βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο, το οποίο είναι ιδιαιτέρως απαραίτητο τώρα που οι ρυθμοί ανάπτυξης επιβραδύνονται.

Φυσικά, το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα συμβεί στις ΗΠΑ. Η Fed προειδοποίησε για τις προθέσεις της καθώς, κάθε άλλο παρά αδικαιολόγητα, βλέπει σημάδια ανάπτυξης  στις ΗΠΑ, όπως ότι η καταναλωτική εμπιστοσύνη είναι πλέον σε επίπεδα προ του 2008, ότι η αγορά σπιτιών συνεχίζει να ενδυναμώνεται και ότι η ανεργία αργά αλλά σταθερά μειώνεται. Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχουν και αρκετά στοιχεία για να δει κάποιος το ποτήρι μισοάδειο: η αύξηση του ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου αναθεωρήθηκε προς τα κάτω στο 1,8%, οι μισθοί παραμένουν σταθεροί, οι μέσου εισοδήματος νέες θέσης εργασίας παραμένουν σπάνιες και μακροπρόθεσμα ζητήματα όπως το εκπαιδευτικό λιμνάζουν.

Είναι γεγονός ότι οι αγορές δεν αντανακλούν πάντοτε την πραγματική οικονομία και τις προοπτικές της, αλλά με την πάροδο του χρόνου οι αποκλίσεις τείνουν να εξαλειφθούν. Το επερχόμενο τέλος της ποσοτικής χαλάρωσης στις ΗΠΑ θα αποκαλύψει πολλά για την υγεία τόσο των αγορών, όσο και της οικονομίας των ΗΠΑ. Καθώς και για το ποιος μαγείρεψε εγκαίρως…

Facebook Comments