Παπιγιόν στην Ακρόπολη

Υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που εσκεμμένα ντύνονται συνεχώς συντηρητικά, όχι τόσο από γούστο, όσο από το φόβο στυλιστικών λαθών. Τα ίδια μονότονα χρώματα και συνδυασμοί, χωρίς τόλμη για κάποια καινοτομία, που μπορεί να είναι συζητήσιμη αλλά αν πετύχει μπορεί να προσθέσει χρώμα και χάρη.

Με τον ίδιο τρόπο συμπεριφέρεται και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο χρόνια τώρα σε θέματα εμπορικής εκμετάλλευσης δημοφιλών αρχαιολογικών χώρων. Φαίνεται να εφευρίσκει αιτιάσεις προκειμένου να παραμείνει συντηρητικό στις επιλογές του από το φόβο της αμφισβήτησης. Αμφισβήτησης που εδράζεται στην αναπόφευκτη υποκειμενικότητα των όποιων στυλιστικών ή καλλιτεχνικών επιλογών.     

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Κ.Α.Σ., το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο λειτουργεί σήμερα με βάση το Νόμο 3028/2002 και είναι ανώτατο, επιστημονικό όργανο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού να γνωμοδοτεί όχι μόνο για θέματα, που σχετίζονται με την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και για την πραγματοποίηση μεγάλων δημόσιων έργων ή επενδυτικών προγραμμάτων. Αυτό το τελευταίο φαίνεται να το ξεχνάνε συνεχώς τα μέλη του Συμβουλίου όταν καλούνται να λάβουν αμφιλεγόμενες αποφάσεις.

Προκειμένου να κατηγορηθούν για έλλειψη σεβασμού απέναντι στα μνημεία προτιμούν να απεμπολήσουν πολύτιμους πόρους για την συντήρησή και λειτουργία των αρχαιολογικών χώρων από χορηγίες εκμετάλλευσής τους από ιδιώτες. Δεν ήξερα ότι έχουμε αυτή την πολυτέλεια. Τα 2 εκ. ευρώ που πρόσφερε για την εκδήλωση στην Ακρόπολη ο γνωστός οίκος μόδας σε βάθος πενταετίας είναι σχεδόν αδύνατον να αναπληρωθούν από τα διαρκώς αιμορραγούντα δημόσια ταμεία.

Και για να μην σπεύσει κανείς να αντιπαραθέσει πως «δεν θυσιάζονται όλα στο βωμό του χρήματος» θα συμφωνήσω. Υπάρχουν και άλλα παράπλευρα οφέλη στην οργάνωση μια τέτοιας εκδήλωσης που θα προσελκύσει παγκόσμια δημοσιότητα για ένα κορυφαίο μνημείο.

Κάποτε ως φοιτητής στις ΗΠΑ μιλούσα με δύο Αμερικανούς συμφοιτητές μου. Ο ένας μορφωμένος και εκλεπτυσμένος αντιμετώπισε με θαυμασμό το γεγονός ότι το πατρικό μου σπίτι (σε ένα ύψωμα της Κυψέλης) είχε την τύχη να αντικρίζει τον βράχο της Ακρόπολης. Ο δεύτερος, τυπικό προϊόν της μέσης Αμερικάνικης εκπαίδευσης, δεν συμμερίστηκε τον ενθουσιασμό του πρώτου ρωτώντας «τι είναι η Ακρόπολη». Την Gucci όμως σίγουρα θα την ήξερε. Όπως την ξέρει πιθανότατα και ο μέσος κάτοικος της Κίνας ή της Ινδίας, χώρες που εξάγουν εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες προς τη Δύση κάθε χρόνο, αλλά αγνοεί ενδεχομένως την Ακρόπολη. Μην μας κάνει εντύπωση αυτό. Οι ασιατικές χώρες έχουν την δική τους αρχαία πολιτιστική κληρονομιά να αναδείξουν στο εκπαιδευτικό τους σύστημα. Σίγουρα, υπάρχουν αναφορές στα επιτεύγματα του δυτικού πολιτισμού, αλλά όχι τόσο εκτενείς ώστε να θεωρηθεί αυτονόητο ότι γνωρίζουν τον ιστορικό συμβολισμό και την καλλιτεχνική αξία των κλασικών κτισμάτων στον βράχο της Ακρόπολης και των εκθεμάτων του μουσείου της.  Όμως, καθώς πρόκειται για αναδυόμενες οικονομίες, θα υπάρχει ένα ολοένα αυξανόμενο τουριστικό ρεύμα που η χώρα μας οφείλει να προσπαθήσει να προσελκύσει ένα μεγάλο κομμάτι του.

Τι καλύτερος τρόπος από το να συνδεθεί με ένα παγκόσμια αναγνωρίσιμο “brand name”. Πολλές αποφάσεις για τον προορισμό μας είναι όχι αποτέλεσμα μελέτης αλλά προσλαμβάνουσας εικόνας από τον κινηματογράφο, διαφήμιση ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ταινία “Summer Lovers” του 1982 με την Ντάριλ Χάνα στον πρωταγωνιστικό ρόλο, γυρισμένο σε ελληνικά νησιά και στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη, με μουσική επένδυση δημοφιλή τραγούδια της εποχής όπως τα “Hard to say I’m sorry” και “I’m so excited” χωρίς να είναι αριστούργημα προσέφερε περισσότερα τουριστικά οφέλη στη χώρα μας από δέκα καμπάνιες του ΕΟΤ (άλλο θέμα αυτό).

Είναι εσφαλμένη λοιπόν η άποψη ότι ακόμη και παγκόσμια αναγνωρίσιμα μνημεία δεν χρειάζονται διαφήμιση. Συγκριτικά το 2015 το Μουσείο της Ακρόπολης προσέλκυσε 1,5 εκ. επισκέπτες και το Βρετανικό μουσείο 7 εκ.

Αυτά είναι παράμετροι που ένα Συμβούλιο που διαχειρίζεται τις αρχαιότητες και την εικόνα τους οφείλει να λάβει υπόψη του. Η διαρκής άρνηση για να είμαστε «ασφαλείς» στις επιλογές μας δεν συνιστά «διαχείριση» αλλά αυτοπροστασία. Οι αιτιάσεις άλλωστε της αρμόδιας Υπουργού περί «προστασίας του μνημείου όταν εκκρεμεί η προσπάθεια επανένωσης των μαρμάρων του» (η οποία εκκρεμεί 30 χρόνια και θα εκκρεμεί για άλλα τόσα κατά τα φαινόμενα) φαίνονται εκτός πλαισίου συζήτησης και μάλλον προσπάθεια υπεκφυγής και αμηχανίας.

Κατά την άποψή μου, αν το Κ.Α.Σ. ήθελε να τηρήσει την πλήρη διάσταση του ρόλου του, έπρεπε, αφού  συνεκτιμήσει τους οικονομικούς προσόδους και τη δωρεάν διαφημιστική καμπάνια, να αποδεχθεί την προσφορά του οίκου για επίδειξη στον Ιερό Βράχο θέτοντας ένα αισθητικό πλαίσιο για την εκδήλωση και τα όρια παρεμβάσεων στα σκηνικά και την υπόδηση των καλεσμένων για την προστασία του μνημείου. Όλα τα υπόλοιπα το παγιδεύουν σε συντηρητική παρελθοντολαγνεία με αποτέλεσμα διαφυγόντα κέρδη στο τουριστικό προϊόν και απεμπόληση ευκαιριών για προώθηση και αύξηση αναγνωρισιμότητας των μνημείων και της καλλιτεχνικής και ιστορικής τους σημασίας.

Αλλιώς ας φορέσουν και ένα παπιγιόν στην Ακρόπολη να είναι συμβατή με τις ιδέες τους περί εικόνας της.