Αυτό το κείμενο θα χλευαστεί και θα διαστρεβλωθεί – σε μεγάλο βαθμό και μόνο λόγω του τίτλου του. Εκείνους που θα ενοχληθούν, οργιστούν κι αντιδράσουν, όμως, δεν τους απασχολεί ότι μιλάμε, μαζί με την κλιματική αλλαγή, για το πιο σημαντικό θέμα του καιρού μας: Το πώς η δικτύωση προκαλεί de facto πολιτειακές μεταβολές στον δυτικό κόσμο και συγχρόνως επωάζει τις κοινότητες των πολεμίων του αντιπροσωπευτικού κοινοβουλευτισμού και του αστικού κράτους – που αποτελούν κατάκτηση μόλις της μεταπολεμικής ανθρωπότητας. Για αυτούς ένας χώρος, όπου κανείς μπορεί να εκτονώνει τα ένστικτά του υπό μορφή δημόσιας επικοινωνίας, είναι, προφανώς, περιβάλλον ελευθερίας. Για όσους, από την άλλη, αντιλαμβάνονται την αλλαγή που ο παγκόσμιος ιστός επιφέρει στην ανθρώπινη αντίληψη, λειτουργία, δραστηριότητα και διάδραση, είναι κατανοητό, ότι το διαδίκτυο, υπό την παρούσα μορφή του, μεταβάλλει αυτό που γνωρίζουμε ως σύγχρονο, δηλαδή ύστερο νεωτερικό, μοντέλο δυτικής δημοκρατίας, Το κάνει, δε, με δύο τρόπους: Αποψιλώνει την αναλυτική ικανότητα της πλειοψηφίας των πολιτών, ενώ λειτουργεί ως πλατφόρμα επικοινωνίας των εχθρών της δημοκρατίας – από τους λαϊκούς δικαστές, τους ναζί και τους αντεξουσιαστές, μέχρι τις μυστικές υπηρεσίες απολυταρχικών χωρών και το Ισλαμικό Κράτος.

Εξασθενημένοι εγκέφαλοι και ευχάριστα ψέματα

Θα περίμενε κανείς, ο όγκος της πληροφορίας, που κανείς βρίσκει online, να οδηγήσει τους χρήστες στην κατάκτηση βαθύτερης γνώσης. Αντίθετα, αυτό που συνέβη, είναι να εδραιωθεί το οικοσύστημα της ατάκας και του τσιτάτου. Έχοντας τόσες επιλογές, ο άνθρωπος έχει χάσει δραματικά την υπομονή και την συγκέντρωσή του. Τη στιγμή που κάτι τον δυσκολεύει, τον ταράσσει, ή τον ενοχλεί, αλλάζει αμέσως πηγή – διότι μπορεί. Δεν κρατά πια μία και μόνη εφημερίδα, που πάνω στο τραπέζι του αποτελεί και τη μοναδική πηγή πληροφόρησης, ούτως ώστε να τη σεβαστεί, ή, έστω, να κάνει απόσβεση του αντιτίμου, που κατέβαλε για να την αποκτήσει. Έχει στη διάθεσή του όλες τις εφημερίδες του πλανήτη. Και καταλήγει να μη διαβάζει ούτε ένα ολόκληρο άρθρο. Διότι η εγκεφαλική του λειτουργία έχει επηρεαστεί σε βαθμό τέτοιο, που το πεδίο προσοχής του μέσου ανθρώπου, που πριν έναν αιώνα έφθανε το μισό λεπτό, δεν ξεπερνά πια τα επτά δευτερόλεπτα (βλ. Ανδριωτάκης, Πρόσεξέ με, Ιωλκός). Σε όλους τους τομείς, πλέον, κυριαρχεί το απόσπασμα, όχι το έργο. Η επιφάνεια, όχι το βάθος. Συγχρόνως, τα μικροπεριβάλλοντα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (echo chambers) έχουν αντικαταστήσει πραγματικούς τόπους, που λειτουργούσαν ως «αγορές», ελαχιστοποιώντας την επαφή με την αντίθετη άποψη και συγκροτώντας «φυλές» – που εφαρμόζουν τον νόμο της ζούγκλας.

Η κατάσταση με τον καρό επιδεινώνεται. Αφού το διαδίκτυο «κάψει» το μυαλό του πολίτη, του ταΐζει κατόπιν κάθε είδους ψέματα. Εδώ εισερχόμαστε στο βασίλειο των fake news και της αναπαραγωγής τους – είτε από πληρωμένα τρολ, είτε από συναισθηματικά φορτισμένους αμβλύνοες, που νομίζουν ότι μετατρέπουν τα προφίλ και τους λογαριασμούς τους σε σαμιζντάτ, ενώ στην πραγματικότητα διευκολύνουν τους Τσίπρες αυτού του κόσμου στο να τους φάνε και τα τελευταία ψίχουλα του μισθού, ή της σύνταξής τους. Αφού οι κοινωνίες έχουν απορρίψει την πραγματική επιστημονικότητα (βλ. τελευταίο τεύχος Foreign Affairs, How America Lost Faith in Expertise) και με το τουπέ του «έχω Google και Wikipedia», τα πραγματικά στοιχεία κατακρεουργούνται, αυθαίρετες αναλύσεις επικρατούν, ψευδή στοιχεία υπερισχύουν των ορθών, προσωπικότητες σφαγιάζονται και (στην Ελλάδα σύμφωνα με το World Economic Forum πρωτεύουμε σ’αυτό πανευρωπαϊκά) διαμορφώνεται μια «κοινή γνώμη» με βάση το διαδίκτυο – και λιγότερο την τηλεόραση, ή το ραδιόφωνο. Κατά συνέπεια, οι κοινωνίες, έχοντας λάθος (αλλά βολικά) data, λαμβάνουν ανορθολογικές αποφάσεις, με οδυνηρές επιπτώσεις. Είναι δυσάρεστο, αλλά δεν ευθύνεται το άθλιο πολιτικό προσωπικό, που η Ελλάδα έχει δέκα χρόνια μνημόνιο, αλλά η ίδια η κοινωνία και το κριτήριό της, το χαλκευμένο από τόνους «σανού».

Ισλαμιστές, βόμβες, like και στο βάθος «μαύρο»

Παρά το ότι σοβαρά ξένα μέσα, από Wired έως Newsweek, έχουν εδώ και ενάμιση χρόνο ξεκινήσει να ασχολούνται με το πώς το διαδίκτυο απειλεί τις δημοκρατίες, αλλά και την ακαδημαϊκή διάσταση που παίρνει το ζήτημα, η πρώτη, πρόσφατη περίπτωση αναβάθμισής του σε μεγάλο θέμα παγκοσμίως έγινε λόγω μιας άλλης, εντελώς ευθείας σύνδεσης του παγκόσμιου ιστού με τα προβλήματα των δυτικών δημοκρατιών: την ισλαμική τρομοκρατία. Οι Βρετανοί κατάλαβαν, επιτέλους, ότι οι βόμβες και τα like συνδέονται. Λίγο νωρίτερα, εμείς εδώ είχαμε προλάβει να φάμε τις σάρκες μας αδυνατώντας να καταλήξουμε στο αυτονόητο: Ότι η διαδικτυακή στοχοποίηση Παπαδήμου από επώνυμους πολίτες συνιστά αυτουργία στην εναντίον του επίθεση. Για κάποιο λόγο, πλέον ένα και ένα έχουν σταματήσει να κάνουν δύο για τους αντιμνημονιακούς-νεομνημονιακούς, που κυλίστηκαν τόσο βαθιά στη λάσπη, ώστε δεν γίνεται παρά να την υπερασπίζονται ακόμα και σήμερα. Βέβαια, είναι άλλο να οργανώνεις χτύπημα αυτοκτονίας, ή να ψηφίζεις στο twitter για το πώς θα θανατωθεί ένας Ιορδανός πιλότος (true story) και άλλο να μοιράζεις ανέμελα ΨΟΦΟ δεξιά κι αριστερά προτού κλείσεις το λάπτοπ και αφοσιωθείς σε ό,τι παίζει το Epsilon. Όμως, αυτό δεν σημαίνει, ότι και στις δύο περιπτώσεις τα αντανακλαστικά της πολιτείας δεν πρέπει να λειτουργήσουν, φέροντας προ των ευθυνών τους μέσα και χρήστες.

Όσοι προκρίνουν λύσεις τύπου «μαύρου» έχουν αυτομάτως περάσει στην άλλη όχθη και καλά θα κάνουν να αναρωτηθούν για τα πραγματικά τους φρονήματα. «Μαύρο» ρίχνουν η Κίνα, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Βόρεια Κορέα, το Ιράν, ο Ερντογάν. Για να μη γίνουμε παραπλήσιοι μ’αυτούς είναι, που στον απόηχο των χτυπημάτων του προηγούμενου Σαββάτου η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου άνοιξε το στόμα της, απέδωσε ευθύνες στις «εταιρίες του διαδικτύου» και τόνισε ότι αυτές θα πρέπει «να ξοδέψουν τεράστια ποσά» για να εποπτεύουν ό,τι λαμβάνει χώρα online δημοσίως. Για όσους, ίσως, δε, ισχυριστούν ότι το timeline του facebook, για παράδειγμα, δεν είναι δημόσιο μέσο, σημειώνεται ότι οι δικαστικές αποφάσεις διεθνώς έχουν ήδη καθιερώσει την ισχύ του αντιθέτου. Ειδικά στην Ελλάδα, τώρα, όπου ο λαϊκισμός και η ηλεκτρονική βαρβαρότητα τρέφονται από το καύσιμο τεσσάρων μνημονίων, η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά μιας ειδικής εισαγγελίας, που λείπει. Επιπλέον, ενώ υπάρχει ΕΣΡ για την ραδιοτηλεόραση, τίποτα παρεμφερές δεν έχει προβλεφθεί για το διαδίκτυο. Φαίνεται, πως στην κούρσα με τα δεδομένα της νέας εποχής, το έθνος αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά οπισθοδρομικό και αυτό απειλεί να κοστίσει – ανυπολόγιστα, σε πε ρίπτωση που η συγκυρία δεν ευνοήσει την παραμονή της χώρας σε κλίμα ασφάλειας.

Facebook Comments