Είναι η εποχή που οι καπνοπαραγωγοί παραδίδουν στους εμπόρους τα καπνά τους. Από το καλοκαίρι, ο κάθε παραγωγός έχει παραλάβει χαρτόκουτα για τον καπνό από έναν από τους 4-5 εμπόρους καπνού σε όλη την Ελλάδα. Αυτή την εποχή, έρχεται στο χωριό το φορτηγού του εμπόρου και ο παραγωγός πάει τα κουτιά με τα καπνά. Ο έμπορος έχει ορίσει έναν εκτιμητή ο οποίος εκτιμά την ποιότητα του καπνού σε κάθε κούτα. Ο παραγωγός δεν έχει καμιά ουσιαστική πρόσβαση σε αυτήν την διαδικασία. Ο εκτιμητής δεν εξηγεί την απόφασή του. Κάτι σαν ανώτερος άρχοντας.

Μετά τα καπνά ζυγίζονται. Κανείς δεν ενημερώνει τον παραγωγό για την τιμή, ούτε υπάρχει διαπραγμάτευση. Ο καπνοπαραγωγός θα μάθει την τιμή όταν πάρει το τιμολόγιο στα χέρια του.

Η διαδικασία είναι αδιαφανής και δεν υπάρχει κανένας ανταγωνισμός. Αν θελήσει ο παραγωγός να μάθει από πριν τις προσφερόμενες τιμές, για να ξέρει ποιος έμπορος προσφέρει καλύτερη τιμή, αυτοί θα του πουν μία μεγάλη τιμή για την άριστη ποιότητα, που ελάχιστο τμήμα της παραγωγής είναι. Αν επιμένει να ρωτάει ερωτήσεις, το πιθανότερο θα θυμηθεί ο έμπορος ότι έχει ήδη συμφωνήσει για όλη την ποσότητα που έχει προγραμματίσει να αγοράσει και άρα, δυστυχώς, δεν μπορεί να αγοράσει και από αυτόν.

Κατά κάποια σύμπτωση, οι πιο δύστροποι παραγωγοί ή όσοι κάνουν πολλές ερωτήσεις, βρίσκεται να έχουν χειρότερη ποιότητα καπνού και να παίρνουν χαμηλότερες τιμές. Φέτος πχ κάποιο πήραν 3,70€ το κιλό ενώ κάποιοι άλλοι 2,90€. Ασφαλώς, οι τελευταίοι είχαν χειρότερη ποιότητα καπνού. Θυμίζω ότι η αξιολόγηση γίνεται από τον ίδιο τον έμπορο, με αδιαφανή κριτήρια.

Οι παραγωγοί εξαρτώνται από τον έμπορο που πάει στο χωριό τους. Έτσι είναι το σύστημα και, δυστυχώς, οι καπνοπαραγωγοί, γενικώς, το αποδέχονται. Έτσι έκαναν και οι πατεράδες τους και οι παππούδες τους.

Καλά: Δεν αντιδρά κανείς;

Θα ρωτήσετε: και γιατί οι παραγωγοί δεν αγοράζουν τα δικά τους χαρτόκουτα και δεν πηγαίνουν δείγμα της παραγωγής τους και στους 5 εμπόρους ή τουλάχιστον σε 2 για να πάρουν προσφορά; Κανείς παραγωγός δεν το σκέπτεται ή δεν θέλει να ξοδέψει κάποια 300€ για τα χαρτόκουτα, διότι είναι σίγουροι ότι οι καπνέμποροι δεν θα θελήσουν να μπουν σε αυτήν την διαδικασία. Δεν τους βολεύει!

Όταν κάποιος προοδευτικός παραγωγός προσπαθεί να μιλήσει σε άλλους παραγωγούς για ομάδες παραγωγών, για συλλογική διαπραγμάτευση με τους εμπόρους, πέφτει σε ώτα μη ακοώντων. Εδώ, παραγωγοί,  ξαδέλφια, δεν μιλούν μεταξύ τους, ομάδα παραγωγών θα στήσουν;

Αλλά και ποιος θα τους ενημερώσει για τις ομάδες παραγωγών; Θεωρητικώς, αν ψάξετε, υπάρχει κάποια ενημέρωση από το υπουργείο. Πρόκειται για μία παράθεση δυσνόητων Προεδρικών Διαταγμάτων και Υπουργικών αποφάσεων. Όλα είναι σχεδιασμένα ώστε και το ΥΠΑΑΤ να μπορεί να λέει ότι παρέχει ενημέρωση, αλλά και αυτή η ενημέρωση να μη είναι διαθέσιμη εκεί που πρέπει.

Ποιος Φταίει;

Την παραπάνω ιστορία την ανέφερα για να σας δείξω πόσο ανοργάνωτη και χαοτική είναι η αγροτική μας οικονομία. Για έναν μικρό παραδοσιακό αγρότη, μόνη διέξοδος επιβιώσεως μοιάζει να στηθεί δίπλα στο σύστημα, μήπως και μπορέσει να αρπάξει κάτι περισσότερο, λίγη επιδότηση παραπάνω, λίγα λεπτά παραπάνω στην τιμή.

Σε αυτό, έφταιξαν όχι μόνον οι παραδοσιακοί ύποπτοι, οι πολιτικοί Μαυρογυαλούροι και οι έμποροι, αλλά, δυστυχώς και η Ευρώπη. Μεταξύ των άλλων, όταν η Ευρώπη κατοχύρωσε την άμεση επιδότηση των αγροτών με βάση τα «ιστορικά δικαιώματα» της περιόδου 2000 – 2002, πόσο αθώα μπορεί να κριθεί; Οι αγρότες, μέχρι και σήμερα επιδοτούνται με βάση τις επιδοτήσεις που πήραν την περίοδο 2000 – 2002.

Δηλαδή, αν κάποιος αγρότης είχε κατορθώσει να πάρει μεγάλη επιδότηση με δήλωση πραγματικών ή ψεύτικων στοιχείων εκείνη την εποχή, συνεχίζει πλέον μέχρι σήμερα να επιδοτείται με βάση αυτές τις δηλώσεις, ανεξαρτήτως της πραγματικής παραγωγής σήμερα. Καθώς το συνολικό ποσό των άμεσων επιδοτήσεων των αγροτών είναι σταθερό για όλη την χώρα, τόσο οι τίμιοι αγρότες, όσο και οι νεότεροι αγρότες παίρνουν πολύ μικρότερη επιδότηση από ό,τι δικαιούνται… Το καθεστώς αυτό το αποδέχθηκε η Ευρώπη…

Καθώς επικρατεί σχεδόν πλήρης ατιμωρησία στον αγροτικό τομέα, το μόνο μάθημα που παίρνει ένας αγρότης είναι ότι μόνον με ψέματα και προσκολλημένος στα κομματικά στελέχη μπορεί να πάρει λίγα λεφτά παραπάνω. Λίγα; Όχι και τόσο λίγα αφού ακούγονται ποσά της τάξης των 20.000€ και πάνω ανά έτος για μερικούς.

Σε όλα τα παραπάνω, αντιληφθήκατε κάπου να παίζει ρόλο η παραγωγικότητα ή η ποιότητα της παραγωγής; Προφανώς, όχι. Γι’ αυτό και φθάσαμε στην κατάσταση η αγροτική μας παραγωγή να υποχωρεί χρόνο με τον χρόνο.

Τι να κάνουμε;

Για την αντιμετώπιση των παραπάνω καταστάσεων, προτείνονται διάφορες λύσεις. Η Τράπεζα Πειραιώς προτείνει π.χ. την «Συμβολαιακή Γεωργία» όπου ο αγρότης υπογράφει συμβόλαιο με τον αγοραστή της παραγωγής του και αυτό επιτρέπει στην τράπεζα να χρηματοδοτήσει και τους δύο, με σχετικώς χαμηλό ρίσκο.

Όμως, για να είναι η Συμβολαιακή Γεωργία επωφελής για τους αγρότες πρέπει τόσο να υπάρχει ανταγωνισμός των εμπόρων που θα αγοράσουν την παραγωγή, όσο και οι αγρότες να είναι οργανωμένοι. Αν οι αγρότες είναι μεμονωμένοι και οι αγοραστές λίγοι, χωρίς μεταξύ τους ανταγωνισμό, η Συμβολαιακή Γεωργία δεν έχει να προσφέρει παρά ελάχιστα στους αγρότες και δεν λύνει τα προβλήματα.

Όπως έχω αναφέρει και σε άλλα άρθρα μου, θεωρώ ότι το σημαντικότερο πρόβλημα στον αγροτικό τομέα είναι η έλλειψη ανταγωνισμού στους αγοραστές της αγροτικής παραγωγής και τα ολιγοψώνια της αγοράς. Αυτό το θέμα, δεν το λύνει η πρόταση της Τραπέζης Πειραιώς. Δεν είναι δικό της θέμα, εξ άλλου.

Πώς όμως να αυξήσουμε τον ανταγωνισμό στην εμπορία αγροτικών προϊόντων; Φαντάζομαι ότι οι πρώτες μέθοδοι που σας έρχονται στον νου είναι οι επιδοτήσεις καθώς και το νομικό / γραφειοκρατικό περιβάλλον. Σαφώς και θεωρώ ότι ένα μέρος των επιδοτήσεων του δεύτερου πυλώνα της ΚΓΠ πρέπει να πάνε και στην υποδομή της εμπορίας και ότι το νομικό / γραφειοκρατικό περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει τον ανταγωνισμό.

Ο κυριότερος τρόπος για να δημιουργηθούν οι σωστές συνθήκες για ανταγωνισμό στο εμπόριο, είναι να δυναμώσουν οι διαπραγματευτικές δυνατότητες των αγροτών. Αυτό σημαίνει οργάνωση και συνεργασία. Οι μορφές μπορεί να είναι πολλές: Ομάδες Παραγωγών (κυρίως), Εταιρείες και Συνεταιρισμοί.

Το κακό είναι ότι για να γίνει κάτι τέτοιο απαιτούνται αλλαγές στα πρότυπα των αγροτών. Είναι θέμα Παιδείας και Κουλτούρας!  Οι αγρότες σήμερα δυσκολεύονται να συνεργασθούν με τα αδέλφια τους. Έχουν μάθει ότι όλοι προσπαθούν να τους κοροϊδέψουν και να τους ρίξουν. Μου είναι δύσκολο να φαντασθώ πώς μπορεί να προωθηθεί μία κουλτούρα συνεργασιών χωρίς την βοήθεια του Κράτους.

Ασφαλώς, η νέα ΚΓΠ σπρώχνει προς συνεργασίες, επιδοτώντας τις Ομάδες Παραγωγών (που μπορεί να είναι ενώσεις φυσικών ή νομικών προσώπων). Δεν αρκεί αυτό, όμως. Χρειάζεται Παιδεία!

Οι μικρές ατομικές επιχειρήσεις δεν είναι κάτι κακό που να πρέπει να εξαλειφθεί. Ακόμα και στις ΗΠΑ, βασικός στόχος της αγροτικής πολιτικής είναι να στηριχθούν και να παραμείνουν αποδοτικές οι μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις.

Όμως, για μία επιτυχημένη Αγροτική Οικονομία, το Οικοσύστημα των Αγροτικών Επιχειρήσεων πρέπει να είναι πολυσχιδές: Πρέπει να υπάρχουν λίγες πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, αρκετές μεσαίες και πολλές μικρές. Αυτό είναι που θα κάνει την Αγροτική Οικονομία ανθεκτική στις άσχημες στιγμές και θα της δώσει τις βάσεις για να προοδεύσει.

Αν αφήσουμε την κατάσταση ως έχει, θα δούμε σιγά σιγά να μαραζώνουν και οι μικρές ατομικές επιχειρήσεις. Οι μεσαίες, για τα Ελληνικά δεδομένα, αγροτικές επιχειρήσεις είναι ήδη υπό εξαφάνιση.

Οι μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις πρέπει να είναι διεθνώς ανταγωνιστικές για να επιβιώσουν. Ο Ελληνικός χώρος, σε λίγα σημεία προσφέρεται για την επικράτηση τέτοιων επιχειρήσεων. Δεν υπάρχουν αρκετοί ενιαίοι αγροί για κάτι τέτοιο. Μία διεθνώς ανταγωνιστική επιχείρηση σιτηρών χρειάζεται δεκάδες χιλιάδες στρέμματα. Η αντίστοιχη στα οπωροκηπευτικά λίγες χιλιάδες στρέμματα.

Άρα, χωρίς καμία επέμβαση, αν δεν επέμβουμε, ο αγροτικός τομέας θα συνεχίσει να μαραζώνει και να μειώνεται η συνολική παραγωγή. Θα επιβιώσουν οι πολύ μικρές ατομικές επιχειρήσεις κοντά στις πόλεις και λίγες πολύ μεγάλες. Μεγάλες αγροτικές εκτάσεις θα συνεχίσουν να καλλιεργούνται μόνον για τις άμεσες επιδοτήσεις της ΚΓΠ. Όταν αυτές μειωθούν και άλλο, απλώς θα βλέπουμε στην ύπαιθρο μεγάλες εκτάσεις ακαλλιέργητες.

Για να πάει μπροστά η Ελληνική Αγροτική Οικονομία, το Κράτος οφείλει να προωθήσει αυτήν την αλλαγή προτύπων στον αγροτικό τομέα. Πρέπει, πέρα από τις επιδοτήσεις των Ομάδων Παραγωγών από την ΚΓΠ, να προωθήσει με κάθε πρόσφορο τρόπο την συνεργασία μεταξύ των αγροτών με μέτρα όπως:

  1. Εκπαίδευση: Χρειάζεται μεγάλο πρόγραμμα και προσπάθεια ώστε να ενημερωθούν οι αγρότες για να αλλάξουν αντιλήψεις.
  2. Παραδείγματα: Απαιτείται να προβληθούν και προωθηθούν επιτυχημένες συνεργασίες αγροτών, κατά περιοχή και καλλιέργεια, ώστε οι αγρότες μας να έχουν επιτυχημένα πρότυπα να ακολουθήσουν.
  3. Γραφειοκρατικά και Φορολογικά μέτρα: Να διευκολύνονται οι αγρότες, ώστε να σχηματίζουν κάθε μορφής οργανωμένες ομάδες. Πχ να σταματήσει το Κράτος να θεωρεί ως εμπορικές τις ΙΚΕ, ΕΠΕ και ΑΕ που έχουν σκοπό την αγροτική παραγωγή και να μη απαιτεί από τους αγρότες-μετόχους να ασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ. Να διευκολύνονται οι επιχειρήσεις φορολογικώς τα πρώτα χρόνια της παραγωγής τους.

Facebook Comments