Πριν από 30 χρόνια αποκαταστάθηκε η δημοκρατία στη Χιλή, μετά τη δικτατορία του στρατηγού Αουγούστο Πινοσέτ. Έκτοτε η Χιλή αποτελεί παράδειγμα σταθερότητας στη Λατινική Αμερική. Ωστόσο κατάλοιπα της στρατιωτικής δικτατορίας υπάρχουν μέχρι σήμερα. Ένα από αυτά είναι το ισχύον Σύνταγμα της χώρας, το οποίο είχε τεθεί σε εφαρμογή το 1980 και ήταν προϊόν αντιδημοκρατικών πρακτικών και διαδικασιών.

Στο δημοψήφισμα της Κυριακής οι Χιλιανοί καλούνται να αποφασίσουν αν θέλουν ένα νέο Σύνταγμα. Ψηφίζουν επίσης για το κατά πόσον επιθυμούν το νέο Σύνταγμα να προκύψει από μια διευρυμένη συντακτική συνέλευση, η οποία θα αποτελείται αποκλειστικά από ειδικά εκλεγμένους αντιπροσώπους ή από μια αναθεωρητική συνέλευση, στην οποία θα μετέχουν κατά το ήμισυ βουλευτές. Όταν το νέο Σύνταγμα καταρτιστεί, οι πολίτες θα πρέπει να ψηφίσουν και πάλι με δημοψήφισμα προκειμένου αυτό να τεθεί σε ισχύ.

Ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών ζητούν οι Χιλιανοί

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις η πλειοψηφία τάσσεται υπέρ ενός νέου Συντάγματος, που θα προκύψει από συντακτική συνέλευση. «Βρισκόμαστε σε μια περίοδο, κατά την οποία η πολιτική δεν έχει την απαραίτητη νομιμοποίηση.  Γι αυτό χρειαζόμαστε ένα νέο Σύνταγμα», ανέφερε πρόσφατα ο συνταγματολόγος Φερνάντο Ατρία στο τηλεοπτικό δίκτυο TVN. «Οι δημοκρατικές ιδέες πρέπει να γίνουν πραγματικότητα και να αντανακλώνται στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων». Οι Χιλιανοί εδώ και ένα χρόνο διαδηλώνουν προκειμένου η χώρα να απαλλαγεί από τη βαριά σκιά της δικτατορίας. Στο πλαίσιο αυτό ζητούν άμεσα νέο Σύνταγμα. Ζητούν επίσης καλύτερη πρόσβαση στο σύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και απομάκρυνση από το νεοφιλελεύθερο οικονομικό σύστημα. Στις διαδηλώσεις τις περασμένης χρονιάς πάνω από 30 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

«Δεδομένων των μεγάλων προκλήσεων στην οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία οι θεσμοί μας χρειάζονται ενδυνάμωση» αναφέρει από την πλευρά του ο συνταγματολόγος  Πατρίσιο Ζαπάτα. Την περίοδο της δικτατορίας Πινοσέτ και αργότερα με τις μαζικές νεοφιλελεύθερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, το κράτος συρρικνώθηκε προς όφελος της ιδιωτικής περιουσίας. Σημαντικοί τομείς όπως η ύδρευση ιδιωτικοποιήθηκαν.

Μια ξεκάθαρη συνταγματική μετάβαση στην μετά-Πινοσέτ εποχή

Με ένα νέο Σύνταγμα θα πρέπει να γίνει ένας σαφής, ιστορικός διαχωρισμός από την περίοδο Πινοσέτ (1973-1990), κατά την οποία τουλάχιστον 3.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν, απήχθησαν ή έπεσαν θύματα βασανιστηρίων. «Αυτό το σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας πρέπει να κλείσει», αναφέρει η ειδική σε θέματα Χιλής Μάργκιτ Βίλχεμαν από την οργάνωση αρωγής Adveniat της Καθολικής Εκκλησίας.

Αν και το Σύνταγμα Πινοσέτ έχει αναθεωρηθεί αρκετές φορές έκτοτε, μέχρι σήμερα ασκείται έντονη κριτική για την αυταρχική του προέλευση, το συγκεντρωτικό σύστημα εκτελεστικής εξουσίας και την αδυναμία των πολιτών να το επηρεάζουν. Οι υποστηρικτές ενός νέου Συντάγματος για τη Χιλή τάσσονται υπέρ της ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους, της ισχυροποίησης των εργασιακών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων στην περίθαλψη, την εκπαίδευση. Ζητούν επίσης τη συνταγματική προστασία δημόσιων αγαθών όπως το νερό αλλά και την αναγνώριση των δικαιωμάτων των αυτόχθονων πληθυσμών. Ιδιαίτερα στη νότια Χιλή συχνές είναι οι εντάσεις μεταξύ των Ινδιάνων Μαπούτσε (Αραουκάνοι), οι οποίοι διεκδικούν, συχνά με βίαιο τρόπο, την αναδιανομή της γης που παλαιότερα ανήκε σε αυτούς. Αρκετοί ηγετικοί εκπρόσωποι των Μαπούτσε βρίσκονται στη φυλακή. «Ο αντιτρομοκρατικός νόμος της περιόδου Πινοσέτ είχε ως βασικό μέλημα την ποινικοποίηση του κινήματος των Μαπούτσε για επιστροφή της γης που καλλιεργούσαν οι ίδιοι»,  αναφέρει η Υβόν Μπανγκέρ από την Οργάνωση για τους Απειλούμενους Λαούς.

«Να οριστεί εκ νέου ο ρόλος των δυνάμεων ασφαλείας»

Γεγονός είναι πάντως ότι η αυταρχική κληρονομιά της στρατιωτικής δικτατορίας Πινοσέτ είναι μέχρι σήμερα βαθιά ριζωμένη σε θεσμούς, όπως η αστυνομία. Αυτό φάνηκε στις περσινές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, όπου η αστυνομική βία έφτασε στα άκρα. Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Ινστιτούτου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου πέρα από τους νεκρούς, άλλοι 450 διαδηλωτές τραυματίστηκαν στα μάτια από λαστιχένιες σφαίρες της αστυνομίας, ενώ 35 άνθρωποι έχασαν την όρασή τους. Η Διεθνής Αμνηστία έχει ζητήσει να διερευνηθούν όλες αυτές οι περιπτώσεις αστυνομικής βίας. «Πρέπει να ριχθεί φως στα περιστατικά αστυνομικής βίας. Οι υπαίτιοι πρέπει να λογοδοτήσουν.  Το ότι υπήρξαν νεκροί στις διαδηλώσεις, το ότι νέοι άνθρωποι σπρώχθηκαν από γέφυρες ή έχασαν την όρασή τους, είναι κάτι που δεν πρέπει να επαναληφθεί», αναφέρει η Μάργκιτ Βίλχεμαν. Κι όπως υπογραμμίζει: «ένα νέο Σύνταγμα πρέπει να ορίσει εκ νέου τον ρόλο των δυνάμεων ασφαλείας».

Facebook Comments