Στάθης Ψάλτης: «Η υποκριτική είναι εύρημα. Ή το έχεις ή δεν το έχεις…»

Το «Θέατρο Πάνθεον» σείεται… Ο 16χρονος Ρωμαίος μόλις έχει αντικρύσει την αγαπημένη του να κείται λιπόθυμη πάνω σε μια ογκώδη πέτρινη παλάμη. Είναι η στιγμή που αποφασίζει να την συναντήσει στον Παράδεισο. Ο κρότος από το όπλο του σκίζει την ατμόσφαιρα στα δύο. Έπειτα ακολουθεί η νεαρή Ιουλιέτα, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Από πάνω τους πενθεί η νένα, η στοργική παραμάνα. Η μορφή της είναι σκοτεινή, μαρμαρωμένη από το διπλό θανατικό. Τα βήματά της αργά, το κλάμα της βουβό…

Καθώς μπαίνω στο επιβλητικό Θέατρο Πάνθεον, όλες αυτές οι εικόνες από την παράσταση του Δ. Λιγνάδη κατακλύζουν τη σκέψη μου. Ώσπου, τον βλέπω να με περιμένει στο μπαρ του θεάτρου. Με χαιρετά. Τα λόγια του μετρημένα, τα βήματά του σταθερά. Με οδηγεί στο καμαρίνι του, όπου θα διεξαχθεί η συζήτησή μας.

Ο καταξιωμένος ηθοποιός Στάθης Ψάλτης μιλά αποκλειστικά στο marketnews.gr για την παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», όπου πρωταγωνιστεί ως παραμάνα της Ιουλιέτας, και εξηγεί την υφή αυτού του αινιγματικού χαρακτήρα που υποδύεται. Λακωνικός και απόλυτα συγκεντρωμένος στη συζήτηση μιλά για την τυφλή εμπιστοσύνη που τρέφει στον σκηνοθέτη της παράστασης Δ. Λιγνάδη, την πρωταρχική δουλειά του σκηνοθέτη που είναι η σκηνική θέση, ενώ εξομολογείται πως η υποκριτική είναι εύρημα που προκύπτει άμεσα ως θείο χάρισμα. Δίχως να μετανιώνει για το παρελθόν, δηλώνει ότι δεν θα άλλαζε τίποτα σε αυτό και εξομολογείται γιατί δεν φοβάται τον θάνατο…

Όταν σας έκανε την πρόταση ο δημιουργός και σκηνοθέτης της παράστασης «Ρωμαίος&Ιουλιέτα», να παίξετε έναν γυναικείο ρόλο, το ρόλο της νένας, σας έκανε εντύπωση; Ποια ήταν η αντίδρασή σας; Παρόλο που δεν είναι η πρώτη φορά που υποδύεστε γυναικείο ρόλο.

Δεν μου έκανε καμία εντύπωση, αντιθέτως ένιωσα πάρα πολύ όμορφα! Βέβαια, στο παρελθόν έχω υποδυθεί γυναίκες, όμως καμία σχέση δεν έχει η επιθεώρηση με τον Σαίξπηρ. Καμία σχέση! Η νένα είναι ένας ήρωας, ο οποίος – μετά από ώριμη σκέψη του σκηνοθέτη και δικής μου – δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο γελωτοποιός του Βασιλιά. Δηλαδή, η νένα είναι τραγωδός, είναι δραματική, είναι κωμική, ταλαιπωρεί την Ιουλιέτα, δημιουργεί ένα σωρό καταστάσεων…Θα το επαναλάβω, η νένα δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας γελωτοποιός του Σαίξπηρ, κι αν ο «Ρωμαίος και η Ιουλιέτα» είναι «χρυσός», τότε ο κ.Λιγνάδης έβαλε ακόμη έναν «χρυσό» πάνω στον Σαίξπηρ.

Όταν μάθατε ότι ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα θα είναι δυο έφηβοι, δύο κυριολεκτικά νεαρά παιδιά, όπως ακριβώς και στο αρχικό έργο, νιώσατε αμηχανία; Ποια ηταν η πρώτη σας σκέψη

Δεν ένιωσα καμία αμηχανία, διότι είχα – κι έχω – πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στον Δημήτρη τον Λιγνάδη! Γνώριζα την επιλογή του και τι σκόπευε να κάνει και δεν είχα καμία αμφιβολία για τίποτα!

Ο σκηνοθέτης  λειτουργεί ως ενορχηστρωτής και γενικός κουμανταδόρος και οι ηθοποιοί εκτελεστές ή τελικά ως συναυτουργοί σε μια καλλιτεχνική πράξη, όπου ο καθένας βάζει τα δυνατά του για την επίτευξη ενός στόχου που είναι η τελειότητα;

Ο σκηνοθέτης είναι το Α και το Ω μιας παράστασης. Εκείνος αποφασίζει, εκείνος κρίνει κι εκείνος την ολοκληρώνει. Δεν νομίζω ότι η θέση του σκηνοθέτη είναι κάποια άλλη. Ούτε να κουμαντάρει, ούτε να σου απαγορεύει το τσιγάρο (γελώντας). Η πρωταρχική δουλειά του είναι η σκηνική θέση, η οποία δεν έχει καμία σχέση με τις σκηνοθεσίες που βλέπουμε ως είθισται στα θέατρα. Η σκηνική θέση, κατά τον κ.Λιγνάδη, είναι η σκηνική προσωπικότητα και η ψυχολογία του κάθε χαρακτήρα που ερμηνεύεις! Κι εκεί ακριβώς δίνει «σάρκα και οστά» ο σκηνοθέτης μας.

Η Νένα, ο ρόλος που ερμηνεύετε, ως παραμάνα της Ιουλιέτας, κρύβει έναν Ψάλτη με μια συγκλονιστική ερμηνεία. Αισθάνεστε, αλήθεια, αυτό το οποίο διαχέετε στην πλατεία ή εκεί πάνω που βρίσκεστε δεν σας αφορά τίποτα, πέραν του ρόλου;

Πέραν του ρόλου δεν με αφορά τίποτα… Η
δουλειά μου είναι απλώς να είμαι κάθε μέρα πολύ συγκεντρωμένος – διότι απαιτείται πολύ μεγάλη συγκέντρωση – για να ερμηνεύσω όλα αυτά που έχω διδαχθεί από τον κ. Λιγνάδη.

Η υποκριτική είναι ένα όχημα, είναι άλλοθι για να ζει κανεις, για να υπάρχει, είναι «το κάρβουνο» που κινεί τη μηχανή για αναζήτηση ή είναι απλώς ενα επάγγελμα;

Δεν είναι επάγγελμα! Η υποκριτική είναι εύρημα! Ή το έχεις μέσα σου ή δεν το έχεις. Δεν είναι κάτι που από τη μια στιγμή στην άλλη σε κάνει να υποκρίνεσαι. Πρόκειται για ένα εύρημα, το οποίο εγώ συνδέω με το αν σε «κοίταξε ο Θεός ή δεν σε κοίταξε»… Αν το έκανε, αυτό το «εύρημα» το έχεις πάντα, το φέρεις μέσα σου!

Ο καλός ηθοποιός χωράει το ίδιο και στο θέατρο και στον κιν/γράφο και στην τηλεόραση ή κάποιο από αυτά μπορεί να τον υποστείλει;

Κοιτάξτε, αυτή είναι μια πολύπλοκη και πολυποίκιλλη ερώτηση… Άλλο ο κινηματογράφος, άλλο η τηλεόραση, άλλο το θέατρο. Δεν νομίζω ότι και τα τρία αυτά μπορεί να τα συνδυάσει ένας καλός ηθοποιός! Θα είναι λίγο καλός στην τηλεόραση, λίγο κακός στον κινηματογράφο, πολύ καλός στο θέατρο. Διότι στην τηλεόραση γίνονται, πλέον, τόσο γρήγορα τα πράγματα που δεν έχει και την ευχέρεια ο ηθοποιός να μελετήσει. Το ίδιο συμβαίνει και στον κινηματογράφο, ανεξαρτήτως αν δεν γίνονται πια παραγωγές. Στο θέατρο, όμως, ο ηθοποιός μελετά, δουλεύει, γι’αυτό και πρέπει να είναι πολύ καλός.

Έχω μια κληρονομημένη αγάπη για το θέατρο στο ραδιόφωνο. Σας πέτυχα αρκετές φορές. Αναπολείτε καθόλου αυτές τις στιγμές; Συμφωνείτε μαζί μου ότι εκείνο το θέατρο είχε τη δύναμη  να σε ταξιδέψει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και σε οδηγούσε στο να πλάθεις κόσμους με τη φαντασία σου; Είναι τελικά ένας παράδεισος που χάθηκε ανεπιστρεπτί;

Το ραδιοφωνικό θέατρο δημιουργεί στον ακροατή φαντασία: βλέπει την πόρτα να ανοίγει, βλέπει τον ήρωα να πίνει το νερό, ακούει τα βήματα και βλέπει πώς κινείται μέσα στο χώρο. Είναι μια φαντασία του θεατή, η οποία ολοκληρώνεται μέσα στο μυαλό του, με αποτέλεσμα να δημιουργεί ο ίδιος το σκηνικό. Στην πραγματικότητα, στο ραδιόφωνο δεν υπάρχει ούτε σκηνικό, ούτε τίποτα. Αυτό το έναυσμα φαντασίας λείπει από το ελληνικό ραδιόφωνο αυτή τη στιγμή, όπως λείπει και το θέατρο στην τηλεόραση. Λυπάμαι πολύ, γιατί θα έπρεπε τουλάχιστον δύο κανάλια, από δύο φορές την εβδομάδα, να δείχνουν από το παγκόσμιο και το ελληνικό ρεπερτόριο κάποια έργα. Άλλωστε, από εκεί ξεκινά, κατά κάποιο τρόπο, ο πολιτισμός…

Μπορεί να σας έχουν κατηγορήσει ότι παίξατε σε φαστ-φουντ παραγωγής ταινίες, αλλά η δεξιότητά  σας στο να διαχειριστείτε τους ρόλους σας ήταν εμφανής ακόμη και σε τέτοιες παραγωγές. Αν επιστρέφατε στο παρελθόν, θα αλλάζατε κάτι;

Δεν θα άλλαζα τίποτα και δεν μετανιώνω για τίποτα ποτέ!

Έχετε κάνει παράπονα ότι στην παρούσα στιγμή δυσκολεύεστε να επιβιώσετε, λόγω της φοβερής κρίσης που σκεπάζει την ελληνική κοινωνία. Ισχύει ή είναι απλώς μια κραυγή για να δηλώσετε την άρνησή σας σε ένα καθεστώς μαρτυρικό για τους Έλληνες που επιβάλλεται από ξένους;

Δεν έχω πει ποτέ τέτοιο πράγμα! Απλώς διάβαζα ένα μονόλογο του Λυμπερόπουλου ο οποίος έλεγε « Ανδρέα πεινάω, θέλω να φάω, φέρε να φάω εδώ και τώρα. – Όχι, περίμενε και θα δούμε…» Αν αυτό διασκευάστηκε και απέκτησε άλλο νόημα είναι μια άλλη ιστορία. Δεν δέχομαι ότι πρόκειται για μαρτυρικό καθεστώς. Το μαρτυρικό το φτιάχνουμε εμείς οι ίδοι. Όχι οι ξένοι. Εμείς οι ίδοι αποδεχόμαστε…

Πιστεύετε ότι θα βγούμε κάποτε από την κρίση ή μας τη «φυλάγανε» για να δημιουργήσουν μια ακόμη αποικία; Φταίμε εμείς, ως Έλληνες, ή ήταν μια προδιαγεγραμμένη εκτέλεση από μια νέα τάξη οικονομικών μαφιόζων;

Αν ήμουν το Μαντείο των Δελφών, θα το έβρισκα! Ό,τι γίνεται, κακώς γίνεται σε αυτήν εδώ τη χώρα.

Φοβάστε το θάνατο;

Εγώ; Ποτέ! Δεν τον φοβήθηκα ποτέ! Γιατί έχω συναντηθεί μαζί του. Μάλιστα μιλήσαμε και ήταν και η Ζωή παρούσα. Και μου λέει η Ζωή: καλά δεν τον φοβάσαι τον Θάνατο; Όχι, της απαντώ, γιατί να τον φοβηθώ; Ο Θάνατος είναι αληθινός, άμα έρθει, ήρθε! Εσένα φοβάμαι, γιατί προπαγανδίζεις και διαδίδεις ψέμματα πολλά…

Σας ευχαριστώ πολύ!

Κι εγώ!