Η πραγματική αιτία του αντιπληθωρισμού στην Ελλάδα

Συνέπεια της μείωσης της ζήτησης λόγω της μετατόπισης της καμπύλης ζήτησης προς τα αριστερά είναι ο αντιπληθωρισμός. Αυτό προβλέπει η οικονομική θεωρία και αυτή είναι η αιτιολογία που αναφέρεται συνήθως όταν η συζήτηση αφορά τον αντιπληθωρισμό που παρατηρείται στην Ελλάδα εδώ και  περίπου 3,5 χρόνια. Είναι όμως έτσι;

Στην Ελλάδα η Τελική Καταναλωτική Δαπάνη κατέγραψε το υψηλότερο επίπεδο της το πρώτο τρίμηνο του 2008 και έφτασε πολύ κοντά στο συγκεκριμένο επίπεδο ξανά το τρίτο τρίμηνο του 2009. Ας θεωρήσουμε λοιπόν πως, όσον αφορά την ζήτηση, το υψηλό της καταγράφηκε το τρίτο τρίμηνο του 2009.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ίδιοι υπολογισμοί

Αν μετατρέψουμε τον Εθνικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή από μηνιαία σε τριμηνιαία βάση, διαπιστώνουμε πως το υψηλό του σημειώθηκε το τέταρτο τρίμηνο του 2012. Λίγο παραπάνω από τρία χρόνια αργότερα.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ίδιοι υπολογισμοί

Μια εξήγηση που θα μπορούσε να δώσει κάποιος σχετικά με αυτό είναι πως οι τιμές παρουσιάζουν καθοδική δυσκαμψία όπως υποστήριζε ο Keynes (price stickiness). 

Στην περίπτωση της Ελλάδας όμως δεν παρατηρήθηκε το φαινόμενο οι τιμές να έχουν σταματήσει να αυξάνονται ως απάντηση στην καταβαράθρωση της ζήτησης και απλά να δυσκολεύονται να περάσουν σε αρνητικό έδαφος, αλλά αυτές να συνεχίσουν να αυξάνονται παρά την πτώση της ζήτησης.

Μια άλλη εξήγηση που θα μπορούσε να δώσει κάποιος είναι πως η αύξηση των τιμών οφείλεται στην αύξηση των έμμεσων φόρων. Η Eurostat δημοσιεύει έναν Δείκτη Τιμών Καταναλωτή με την υπόθεση πως οι φορολογικοί συντελεστές παρέμειναν σταθεροί. Σύμφωνα με αυτόν τον δείκτη το επίπεδο τιμών σημείωσε το υψηλό του το δεύτερο τρίμηνο του 2012. Μόλις δυο τρίμηνα πριν τον Εθνικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.

Πηγή: Eurostat, ίδιοι υπολογισμοί

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως το επίπεδο τιμών στην Ελλάδα δεν αντιδρά ιδιαίτερα στις μεταβολές της ζήτησης (κοινώς οι αγορές αγαθών και υπηρεσιών στην χώρα μας δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε) αλλά η κύρια αιτία που το επηρεάζει είναι άλλη. Ποια είναι αυτή όμως;

Έχει αξία να ρίξουμε μια ματιά στο παρακάτω διάγραμμα που αντιπαραβάλλει τις μεταβολές του Εθνικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή και του Δείκτη Τιμών Εισαγωγών στην Βιομηχανία.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα τέσσερις μήνες πριν περάσει σε αρνητικό έδαφος ο δείκτης τιμών καταναλωτή, είχε περάσει ο δείκτης τιμών εισαγωγών στην βιομηχανία. Πριν από κάθε αλλαγή κατεύθυνσης στις κινήσεις του δείκτη τιμών καταναλωτή είχε επίσης προηγηθεί μια ανάλογη του δείκτη τιμών εισαγωγών στην βιομηχανία.

Την μεγαλύτερη στάθμιση (21,27% του συνόλου) στον δείκτη τιμών εισαγωγών στην βιομηχανία έχει ο κλάδος των Πετρελαιοειδών. Γίνεται φανερό λοιπόν πως το επίπεδο τιμών στην Ελλάδα επηρεάζεται κυρίως από τις μεταβολές των τιμών των εισαγωγών και σε ένα μεγάλο βαθμό αυτών του πετρελαίου.

Ο αντιπληθωρισμός στην Ελλάδα οφείλεται κυρίως στην πτώση των τιμών εισαγωγών και όχι στην αντίδραση του επιπέδου τιμών στην πτώση της ζήτησης. Όπως φαίνεται και από το διάγραμμα η μεταβολή του δείκτη τιμών εισαγωγών στην βιομηχανία έχει περάσει σε θετικό έδαφος τους τελευταίους μήνες. Μένει να δούμε αν θα ακολουθήσει και ο δείκτης τιμών καταναλωτή.