Ανορθολογικές επιλογές των κυρίαρχων δυνάμεων του σύγχρονου καπιταλισμού έχουν φέρει τον μεταπολεμικό κόσμο στο χείλος της ανατροπής. Όσο οι κοινωνίες πιέζονται, μέσα από την αντίδραση των πολιτών στη συγκέντρωση πόρων και μέσων σε ολοένα και πιο λίγους, αναδύονται αντισυστημικά πολιτικά ρεύματα. Αρκετά από αυτά έχουν ήδη ανατρέψει το κοινοβουλευτικό σκηνικό στις χώρες τους. Αριστερόθεν ή δεξιόθεν προερχόμενοι, οι αυτοπροβαλλόμενοι ως αρνητές της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων διεκδικούν την εξουσία και σε αρκετές περιπτώσεις την κατακτούν. Μετά, όμως, συμβαίνει συχνά οι νέοι κυβερνήτες να εφαρμόζουν την ίδια ατζέντα που κατήγγελλαν – και μάλιστα με αυξημένη ένταση και σκληρότητα. Πόσο μπορεί να διαρκέσει αυτό;

Δεν υπάρχει, ίσως, πιο γλαφυρό παράδειγμα από τους δικούς μας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Όσο περνά ό χρόνος και απομακρύνεται το φάσμα μιας απόπειρας γεωπολιτικής μετακίνησης της χώρας, συντελείται μια πεζή απομύθευση. Εφόσον δεν έχουν διάθεση για ρήξη, ανταλλάσσουν την παραμονή στην εξουσία με την δυνατότητά τους να περνούν μέτρα τέτοια, που οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση θα αδυνατούσε να πάρει, διότι απλά «θα καιγόταν το σύμπαν». Έχοντας εξουδετερώσει δια του διορισμού το δικό της μέρος των αγανακτισμένων, η συμπολίτευση κατευνάζει αντεξουσιαστές και ακροαριστερούς δια της ανοχής, αφήνοντας εσκεμμένα χώρο διαμαρτυρίας στην εναπομείνασα, ισχνή αριστερά. Οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι, αποδεικνύεται, απαραίτητοι στους δανειστές.

Κατά κάποιο τρόπο, η ελληνική κυβέρνηση αναπαράγει την πολιτική του «αναδόχου» της, δηλαδή της διακυβέρνησης Ομπάμα. Κατά την οκταετία του τελευταίου, αντίθετα στα προαναγγελθέντα, αντί να αλλάξει η παρεμβατική πολιτική των ΗΠΑ σε ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη, αυτή κλιμακώθηκε. Δια της αραβικής άνοιξης επιχειρήθηκαν αλλαγές καθεστώτος σε μια σειρά από χώρες. Ορισμένες οδηγήθηκαν στο ίδιο χάος, που ο πρόεδρος Μπους είχε δημιουργήσει στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Με το τέλος της θητείας του, ο απελθών πρόεδρος των ΗΠΑ άφησε μια συνολικά ρημαγμένη Μέση Ανατολή, χέουσα προσφυγικές ροές στην Ευρώπη. Επί Ομπάμα εξαπλώθηκε και η κρίση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Ευρώπη – ξεκινώντας από εδώ.

Ο Ντόναλντ Τραμπ επίσης εξελέγη με την υπόσχεση να εγκαταλείψει η χώρα του τον ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα, τα πρώτα δείγματα γραφής του, όμως, σηματοδοτούν άλλες προθέσεις. Ο νέος πρόεδρος έχει ήδη απειλήσει τη Β. Κορέα με πυρηνικό πόλεμο, ενώ προσεγγίζει το μεσανατολικό υιοθετώντας την πιο σκληρή γραμμή του Ισραήλ. Παράλληλα, δεν δείχνει καμία διάθεση να θεσπίσει κανόνες ενάντια στην ασυδοσία της Wall Street. Θυμίζει, ίσως, τη μεταστροφή του Ολάντ, που όχι μόνο δεν υλοποίησε την εξαγγελία του για σύγκρουση με τις τράπεζες, αλλά ανέδειξε δια της υπουργοποίησης τον νεότερο εκφραστή του τρόπον τινά αντισυστημικού συστήματος, επόμενο πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν – ο οποίος τώρα τάζει τη δική του «αλλαγή».

Εφόσον ο Μακρόν εξακολουθήσει την πολιτική λιτότητας και περιορισμού του κοινωνικού κράτους, τόσο στη Γαλλία, όσο και στην Ευρώπη σε συνεργασία με την επόμενη γερμανική κυβέρνηση, το μέλλον της ΕΕ διαγράφεται ζοφερό. Ο ίδιος ο Χάγιεκ, οικονομολόγος-πατριάρχης της απορρύθμισης των αγορών, τονίζει, ότι οι δύσκολες μεταρρυθμίσεις προς μια πραγματικά φιλελεύθερη οικονομία πρέπει να ολοκληρώνονται παρά το όποιο κοινωνικό κόστος σε διάστημα λίγων μηνών. Διαφορετικά, αν η μετάβαση χρονίσει, η επίπτωση στην κοινωνική συνοχή και ειρήνη αποβαίνει εις βάρος του επιθυμητού αποτελέσματος, που είναι η γενική ευημερία και ελευθερία. Στη σημερινή Ευρώπη, η πίεση μετρά ήδη σχεδόν μια δεκαετία και τα ρήγματα στον ιστό βαθαίνουν.

Ζητούμενο, ούτως ώστε η πολιτική να απεγκλωβιστεί από τον λαϊκισμό, είναι να σημειωθεί βελτίωση της οικονομικής ελευθερίας και να εμπεδωθεί εκ νέου αίσθημα ασφάλειας. Πολίτες χωρίς περίθαλψη και ποιότητα ζωής, δικτυωμένοι σε έναν κόσμο όπου ο αμύθητος πλούτος επιδεικνύεται παντού και παντί τρόπω, θα στρέφονται νομοτελειακά προς επιλογές διαμαρτυρίας, που συναντούν όλο και συχνότερα τη ρητορική των εθνικισμών. Μέχρι τώρα, η κατάρρευση του συστήματος της παγκοσμιοποιημένης Δύσης και των υπερεθνικών οργανισμών αποσοβείται διότι τα κραταιά συμφέροντα διεισδύουν στις τάξεις των αντισυστημικών, τους καθοδηγούν και τους μετασχηματίζουν. H βιωσιμότητα αυτής της λειτουργίας σε περιβάλλον δημοκρατίας είναι, όμως, περιορισμένη.

Facebook Comments