Το προσφυγικό υποβαθμίζεται αλλά οι ροές συνεχίζονται

Με δεδομένη την επιεικώς ελλιπή, αν όχι ανύπαρκτη κατά ορισμένους αναλυτές, προσφυγική πολιτική της ΕΕ, δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβλέπουν τη δυναμική επιστροφή της προσφυγικής κρίσης μέσα στα επόμενα χρόνια.

Γεγονός είναι ότι εδώ και δυο περίπου δεκαετίες η Ευρώπη προσπαθεί να δρομολογήσει ένα ενιαίο σύστημα ασύλου, το οποίο σκοντάφτει συνήθως στην ελλιπή πολιτική βούληση ορισμένων χωρών-μελών αλλά και στην αδυναμία της Κομισιόν να επιβάλει αποφάσεις. «Αυτό πληρώνουμε τώρα», εκτιμά ο Καρλ Κοπ από την οργάνωση αρωγής για τους πρόσφυγες Pro Asyl. «Έχεις έναν Όρμπαν να λέει ότι αδιαφορεί για το ευρωπαϊκό δίκαιο, αποφασίζω κατά το δοκούν και τιμωρείστε με εσείς αργότερα. Αυτός ο Όρμπαν γίνεται πρότυπο και για άλλους».

Στο προσφυγικό ακόμη και οικονομικά ισχυρές χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία, δεν είναι σε θέση να ασκήσουν πιέσεις και να μεταπείσουν χώρες της ανατολικής Ευρώπης να δεχθούν περισσότερους πρόσφυγες, εξηγεί ο Ολιβιέρο Ανγκέλι από το Πανεπιστήμιο της Δρέσδης: «Πολλές χώρες όπως η Πολωνία, η Τσεχία και εν μέρει η Ουγγαρία δεν πείθονται (…) ακόμη κι αν τους ασκηθούν οικονομικές πιέσεις. (…) Οι κυβερνήσεις εκεί φοβούνται τους ψηφοφόρους τους, αν τους πουν ότι είναι διατεθειμένοι να δεχθούν ένα μέρος των προσφύγων στο πλαίσιο της μετεγκατάστασης».

Καταπολεμώντας τα αίτια της κρίσης

Συχνά ακούγεται ότι το πρόβλημα θα πρέπει να καταπολεμηθεί στη ρίζα του, να αντιμετωπιστούν δηλαδή τα αίτια της προσφυγικής κρίσης. Η προσέγγιση αυτή όμως δεν προσφέρει άμεσες λύσεις. Αφενός, σχετικές έρευνες καταδεικνύουν ότι ακόμη κι αν υπήρχε οικονομική ανάπτυξη στις χώρες προέλευσης των προσφύγων, τα μεταναστευτικά κύματα καταρχήν θα συνεχίζονταν. Διότι για να σταματήσουν οι ροές, το κατά κεφαλήν εισόδημα στις εν λόγω χώρες θα έπρεπε να βρίσκεται στο ουτοπικό επίπεδο των 8.000-9.000 ευρώ περίπου. Αφετέρου το πρόβλημα στις χώρες προέλευσης δεν μπορεί να επιλυθεί χωρίς την αρωγή των πολιτικών ελίτ. Και αυτές συνήθως στηρίζουν ή και προκαλούν τη μαζική φυγή. «Οι τοπικές ελίτ», λέει ο Γκούντραμ Βολφ από το think tank των Βρυξελλών Bruegel, «θέλουν να διατηρήσουν το status quo. Τους συμφέρει όταν νέοι οργισμένοι άνθρωποι εγκαταλείπουν τη χώρα και οι ίδιοι μπορούν έτσι να διατηρήσουν το status quo».

Πώς θα μπορούσε λοιπόν, σε αυτά τα συμφραζόμενα, να αντιμετωπιστεί καλύτερα το πρόβλημα; Οι περισσότεροι ειδικοί προτείνουν έναν συνδυασμό μέτρων που θα πρέπει να περιλαμβάνει την καταπολέμηση των δικτύων των διακινητών, τον πολιτικό αγώνα στις χώρες προέλευσης, τη δικαιότερη κατανομή των προσφύγων στην ΕΕ και, κυρίως, το άνοιγμα νόμιμων μεταναστευτικών οδών.