Για να είμαι ειλικρινής, παρά τις προσπάθειες που κάνω να είμαι ενημερωμένος και ακριβής, τα χω χάσει λίγο τα νούμερα για την (φετινή) ύφεση και την (του χρόνου) ανάπτυξη. Είναι τόσο πολλά τα θετικά, μεσαία και αρνητικά σενάρια που περιγράφονται μέσα στις εκθέσεις και τόσο διαφορετικές οι προσεγγίσεις κάθε υπηρεσίας ή οργανισμού, που στο τέλος απομένει το ερώτημα αν η οικονομική επιστήμη είναι ικανή να λειτουργήσει μέσα σ’ ένα τέτοιο χάος, σαν αυτό που δημιούργησε η πανδημία.

Οπότε, αντί να βάζουμε κάτω αριθμούς που γράφονται υπό προϋποθέσεις και που η αξιοπιστία τους είναι λίαν αμφισβητήσιμη είτε αισιόδοξοι φαίνονται είτε καταστροφικοί, είναι προτιμότερο να ρίχνουμε μια ματιά στην πραγματική οικονομία και να προσπαθούμε να ψυχανεμιστούμε τις τάσεις της. Διότι όσα κι αν προβλέπουν τα σχέδια προϋπολογισμού της κυβέρνησης, ό,τι κι αν λέει η Κομισιόν, η Τράπεζα της Ελλάδος ή το γραφείο προϋπολογισμού της Βουλής, η πραγματική οικονομία θα είναι αυτή που θα αντιληφθεί πρώτη την θετική αλλαγή γύρω μας ή την συνέχιση της οικονομικής τραγωδίας.

Αν υπάρχει κάτι βέβαιο σ’ όλο αυτό που ζούμε, είναι ότι οι εξελίξεις στην οικονομία θα εξαρτηθούν από το εμβόλιο για τον Covid. Μόλις ανακοινωθεί η έγκριση εμβολίου και η έναρξη εμβολιασμών, θα υπάρξει ένα ξέσπασμα οικονομικής, επενδυτικής αλλά και καταναλωτικής αισιοδοξίας. Παρά το γεγονός ότι θα αργήσει αρκετά η μέρα που όλος ο πληθυσμός θα έχει εμβολιαστεί και θα ναι άτρωτος απ’ τον ιό, και μόνο η ιδέα ότι ξεπεράστηκε ο κίνδυνος θα είναι αρκετή για να φύγουν οι οικονομίες προς τα πάνω.

Βεβαίως, ούτε ο πλανήτης ούτε η Ελλάδα θα επανέλθουν στην προτεραία κατάσταση από την μια μέρα στην άλλη, όμως αυτό συμβαίνει πάντα στην οικονομία. Σημασία έχει η τάση κάθε περιόδου, όχι που ήμασταν κάποτε ή που σχεδιάζαμε να βρισκόμαστε κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Προφανώς θα ήταν αλλιώς οι οικονομίες δίχως την ύπαρξη του κορονοϊού, αυτό όμως είναι λογοτεχνική προσέγγιση ότι οικονομετρική. Η πραγματική οικονομία περιμένει τώρα ένα νέο ξεκίνημα και αυτό θα έρθει με την ανακοίνωση κάποιας εταιρείας παρασκευής εμβολίων.

Ως τότε, οι πολίτες, τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις κρατάνε άμυνα. Δεν μπορούν να κάνουν και αλλιώς. Με την αισιοδοξία στα πολύ χαμηλά της, με την κατανάλωση στο ναδίρ, με την ανεργία να ανεβαίνει, οι οικονομικές μονάδες δίνουν αγώνα επιβίωσης μέχρι να έρθουν καλύτερες μέρες. Όσο για τα κράτη και τις κυβερνήσεις, προσπαθούν να λύσουν εξισώσεις τετραγωνισμού του οικονομικού κύκλου, έχοντας γύρω τους μιλιούνια από απλωμένα χέρια. Η εξίσωση δεν είναι διόλου εύκολη, καθώς η επέλαση του κορονοϊού δεν σημαίνει ότι εξαφάνισε τις έννοιες των ελλειμμάτων ή του δημοσίου χρέους.

Όσα κάνουν σήμερα θα τα βρουν αύριο ξανά μπροστά τους και δεν εννοώ σε δυο δεκαετίες αλλά σε ένα ή δυο χρόνια. Και οι εθνικές οικονομίες πρέπει να κρατηθούν ζωντανές και τα μακροοικονομικά μεγέθη δεν πρέπει να ξεφύγουν. Πως λύνεται όλο αυτό και πως σχεδιάζονται πολιτικές ή καταγράφονται προβλέψεις σ’ ένα τόσο αβέβαιο και μεταβαλλόμενο περιβάλλον; Έλα ντε. Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρουν τελικά οι κυβερνήσεις, της δικής μας περιλαμβανομένης, το βέβαιο πάντως είναι ότι θα μπορούν να διηγούνται στις επόμενες γενιές ότι διαχειρίστηκαν μια κρίση που όμοια της δεν είχε ξαναϋπάρξει.

Facebook Comments