Το νέο «δώρο» από την ΕΚΤ προς την Ελλάδα

Η παράταση της ειδικής εξαίρεσης ή waiver, που είχε δώσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον Απρίλιο του 2020 έτσι ώστε να γίνονται αποδεκτά τα ελληνικά ομόλογα ως εγγύηση (collateral) για τις πράξεις χρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος – και η οποία λήγει τον Ιούνιο του 2022, βρίσκεται στο τραπέζι των συζητήσεων της κεντρικής τράπεζας και αναμένεται να ανακοινωθεί εγκαίρως, πιθανώς εντός του επόμενου μήνα. Αυτό θα αποτελέσει σημαντικό καταλύτη για τα ελληνικά ομόλογα αλλά και για τις ελληνικές τράπεζες.

Αν και ο διοικητής της Τράπεζα της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας έχει δηλώσει ότι η παράταση του προγράμματος επανεπενδύσεων του PEPP που αποφάσισε η ΕΚΤ τον Δεκέμβριο σύμφωνα με το οποίο ουσιαστικά θα συνεχίσει να αγοράζει ελληνικά ομόλογα έως το τέλος του 2024 τουλάχιστον, σημαίνει αυτόματα πως θα παραταθεί και το waiver, ωστόσο η ΕΚΤ δεν έχει προβεί ακόμα σε κάποια επίσημη ρητή δήλωση. «Είναι αυτονόητο, όσο αγοράζονται τα ελληνικά ομόλογα κάτω από οποιοδήποτε πρόγραμμα, γίνονται αποδεκτά ως collateral» έχει επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Οι αγορές πάντως φαίνεται να ζητούν περισσότερη σαφήνεια από την κεντρική τράπεζα καθώς η διατήρηση του waiver είναι πολύ πιο σημαντική από τις οποίες αγορές ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ, καθώς όποιος κατέχει ελληνικά ομόλογα έχει την ασφάλεια ότι μπορεί να τα ανταλλάξει στην ΕΚΤ με ρευστότητα και με ένα κόστος που δεν είναι δυσανάλογα υψηλό. Αυτό το προνόμιο δόθηκε τον Απρίλιο του 2020 παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν κατέχει επενδυτική βαθμίδα (που αποτελεί προαπαιτούμενο για να είναι αποδεκτά τα ομόλογα μιας χώρας ως collateral στην ΕΚΤ) και δεν το έχει η χώρα από τότε που το αφαίρεσε ο Μάριο Ντράγκι το 2018 όταν και βγήκαμε από τα μνημόνια. Όπως έχει πει και το οικονομικό επιτελείο, το waiver διευρύνει σημαντικά τις πηγές χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών και κατ’ επέκταση ενισχύει την ικανότητά τους να στηρίξουν την πραγματική οικονομία, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Επιπλέον, έχει θετική επίδραση στην εμπορευσιμότητα και τις αποτιμήσεις των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου.

Άλλωστε, ένας λόγος πίσω από τις ισχυρές πιέσεις που δέχονται τα ελληνικά ομόλογα το τελευταίο διάστημα είναι ότι το waiver λήγει σύντομα και η ΕΚΤ δεν έχει «θίξει» επίσημα το θέμα. «Η λήξη του waiver τον Ιούνιο και οι λιγότερο γενναιόδωροι όροι για τα φθηνά μακροπρόθεσμα δάνεια TLTRO, συμβάλλουν σε κάποια αστάθεια στις αγορές και απαιτείται κάποια σαφήνεια από την ΕΚΤ σε αυτό το μέτωπο, καθώς θα μπορούσε να καταλήξει στην επιτάχυνση της μετατόπισης αυτών των υψηλότερων αποδόσεων των ομολόγων, στα ελληνικά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις», όπως τονίζει η HSBC.

«Πιο σημαντική είναι η απόφαση της ΕΚΤ σχετικά με την ειδική εξαίρεση (waiver) που έχει δώσει στην Ελλάδα, κάνοντας αποδεκτά τα ελληνικά ομόλογα ως collateral, παρά το εάν η χώρα θα συμμετέχει ή όχι σε όποιο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης», έχει σημειώσει η Bank of America. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν αυξήσει τον δανεισμό τους μέσω των προγραμμάτων φθηνής μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης ΤLTRO, κατά 39 δισ. ευρώ από το τέλος του 2019 σε 47 δισ. ευρώ σήμερα, αγοράζοντας παράλληλα 10 δισ. ευρώ ελληνικών κρατικών ομολόγων, ενώ οι θέσεις τους στα ελληνικά ομόλογα αγγίζουν τα 30 δισ. ευρώ. Εάν το waiver δεν παραταθεί, υπάρχει κίνδυνος οι ελληνικές τράπεζες να προχωρήσουν σε πωλήσεις ελληνικών ομολόγων, κατά την αμερικάνικη τράπεζα.

Το waiver εδώ και περίπου δύο χρόνια, έχει επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους ελληνικούς τίτλους να τους καταθέσουν στην ΕΚΤ αντλώντας ανάλογη ρευστότητα και με επιτόκιο που φτάνει έως και το -1%, καθώς τα ελληνικά ομόλογα γίνονται αποδεκτά χωρίς μεγάλο «κούρεμα», ενισχύοντας έτσι εκτός από τη ρευστότητας τους και τα έσοδά τους.

Οι οίκοι αξιολόγησης έχουν πάντως προεξοφλήσει αυτή τη θετική έκβαση. Όπως έχει επισημάνει η Fitch σε έκθεσή της, «πιστεύουμε ότι η ΕΚΤ θα παραμείνει αρκετά ευέλικτη ώστε να αποφύγει αρνητικές επιπτώσεις στη χρηματοδότηση και τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών. Οι ειδικοί όροι στο πλαίσιο της τρίτης σειράς στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO-III, περίπου 20% της χρηματοδότησης του κλάδου) έχουν προγραμματιστεί να λήξουν τον Ιούνιο του 2022, αλλά το σύστημα δύο επιπέδων για αποδοχές αποθεματικών ενδέχεται να προσαρμοστεί για τη μείωση του κόστους χρηματοδότησης. Πιστεύουμε επίσης ότι η ΕΚΤ θα επεκτείνει το waiver για τη συμπερίληψη του ελληνικού δημόσιου χρέους ως εξασφάλισης στα repo πέραν του Ιουνίου».

Πάντως, παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν επωφεληθεί σημαντικά από τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ, κυρίως το TLTRO III, και η θέση ρευστότητάς τους έχει υποστηριχθεί από το waiver, ωστόσο, η χρηματοδότηση και η ρευστότητα των τραπεζών έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, υποστηριζόμενες από την αύξηση των καταθέσεων και την καλύτερη πρόσβαση στις αγορές.