Παγκόσμια ημέρα καφέ… όλα όσα δεν γνωρίζετε

Η ιστορία του καφέ
Η ιστορία του καφέ ξεκίνησε στην Αιθιοπία, όπου η Καφέα η αραβική (Coffea arabica) μεγάλωνε ελεύθερα ως θάμνος. Αρχικά ο καρπός χρησιμοποιόταν αυτούσιος από τους τοπικούς πληθυσμούς, που είτε τον μασούσαν είτε τον άλεθαν σε μικρούς σβόλους.
Το όνομα του καφέ προέρχεται από την αραβική λέξη قهوة (qahwa) που είναι παραφθορά τμήματος της αρχικής αραβικής ονομασίας του καφέ, qahwat al-būnn, κρασί του κόκκου, που αναφέρεται στο γεγονός ότι ο καφές χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο του κρασιού καθώς το Κοράνι απαγορεύει το αλκοόλ. Όταν ο καφές πρωτοήρθε στην Ευρώπη ήταν γνωστός ως “αραβικό κρασί”. Μια άλλη εκδοχή αποδίδει το όνομα του καφέ στο Βασίλειο της Κάφφα, την περιοχή της Αιθιοπίας όπου άρχισε να χρησιμοποιείται ο καφές.

Το πέρασμα στην Ευρώπη
Ο καφές -σαν έτοιμο προϊόν, καθώς οι Αραβες απαγόρευαν αυστηρά την εξαγωγή σπόρων- πέρασε στην Ευρώπη από τη Βενετία, που διατηρούσε ισχυρές εμπορικές σχέσεις με τον Αραβικό κόσμο, στα τέλη του 16ου αιώνα. Διατέθηκε αρχικά από τους Βενετούς έμπορους στους πλούσιους, σαν εξωτικό είδος.

Το πρώτο καφεποτείο άνοιξε στην Ιταλία το 1645
Οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι που κατάφεραν να πάρουν σπόρους καφέ και να τον καλλιεργήσουν αρχικά στις αποικίες τους στην Ινδονησία.
Η δημοτικότητα του καφέ αυξήθηκε ραγδαία στην Ευρώπη· στην Αγγλία υπήρχαν 3000 καφεποτεία το 1675. Ο καφές έφτασε στη Γαλλία το 1657 και το 1669 το δώρο που έφερε στο Παρίσι ο απεσταλμένος του Σουλτάνου Μοχάμετ Δ’ ήταν μια μεγάλη ποσότητα καφέ.

10 πράγματα που θα θέλατε να ξέρετε για τον καφέ

Γιατί μας “ξυπνάει”;
Ο καφές έχει αναζωογονητική δράση, η οποία οφείλεται στο βασικό του συστατικό, την καφεΐνη, ένα αλκαλοειδές συστατικό που υπάρχει στους σπόρους των καρπών του. Σε λογικές ποσότητες ο καφές βελτιώνει τις πνευματικές ικανότητες καθώς προκαλεί εγρήγορση και μείωση της ανίας. Ο βασικός λόγος είναι ότι καφές περιέχει καφεΐνη, ένα αλκαλοειδές που δρα ως τονωτικό. Για αυτό τον λόγο ο καφές συνήθως καταναλώνεται πρωινές ώρες ή κατά τη διάρκεια της εργασίας.

Πόσες ποικιλίες καφές υπάρχουν;
Υπάρχουν δύο βασικά είδη καφεόδεντρου ή καφέας τα οποία παράγουν τις δύο ποικιλίες οι οποίες και στηρίζουν το παγκόσμιο εμπόριο του καφέ: η καφέα Αραμπίκα και η καφέα Ρομπούστα. Η ποικιλία arabica είναι η αρχαιότερη από τις δύο ποικιλίες. Τα περισσότερα διακινούμενα σήμερα προϊόντα καφέ είναι συσκευασμένα μίγματα σε διάφορους συνδυασμούς των δύο ποικιλιών με διαφορετικά χαρακτηριστικά προκειμένου να ικανοποιήσουν την επιθυμητή γεύση και άρωμα από το καταναλωτικό κοινό.

Πόσο παράγει ένα δέντρο καφέ;

Οι κόκκοι του καφέ είναι στην πραγματικά… μούρα. Κάθε μούρο περιέχει δύο κόκκους (κουκούτσια) καφέ. Η ποικιλία «Νικαράγουα Margogpipe» έχει τους μεγαλύτερους κόκκους καφέ. Ένα δέντρο καφέ παράγει λιγότερο από μισό κιλό καφέ κάθε χρόνο και ζει περίπου 60 με 70 χρόνια. Για ένα φλιτζάνι espresso χρειάζονται περίπου 40 κόκκοι καφέ.

Πόσους καφέδες πίνουμε τη μέρα;
Σχεδόν 2,5 δισεκατομμύρια κούπες καφέ καταναλώνονται καθημερινά σε όλο τον κόσμο. Είναι το δεύτερο ρόφημα σε κατανάλωση μετά το νερό. Το 85% των Ελλήνων καταναλώνει καφέ (όλα τα είδη), έναντι μόλις 15% που καταναλώνει τσάι και σοκολάτα. Περίπου το 70% της κατανάλωσης γίνεται στο σπίτι και το 30% εκτός. Το παγκόσμιο ρεκόρ κατανάλωσης καφέ είναι 82 φλιτζάνια σε 7 ώρες.

Πόσα ξοδεύουν οι Ελληνες για τον καφέ;
Η χώρα μας είναι η 13η παγκοσμίως σε κατανάλωση καφέ. Οι Έλληνες ξοδεύουμε πάνω από 550 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για τον καφέ μας.

Είναι κερδοφόρα βιομηχανία;
Ο καφές αποτελεί το δεύτερο εμπόρευμα σε τζίρο παγκοσμίως μετά το πετρέλαιο. Σαν χρηματιστηριακό προϊόν η τιμή του μεταβάλλεται καθημερινά. Ο καφές κάνει παγκόσμιο τζίρο πάνω από 75 δισεκατομμύρια ευρώ με σταθερές αυξητικές τάσεις κάθε χρόνο.

Πότε άνοιξε το πρώτο καφενείο στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα, το πρώτο ελληνικό καφενείο άνοιξε στο Ναύπλιο μόλις απελευθερώθηκε η πόλη. Στην Αθήνα, πολύ πριν η πόλη ανακηρυχθεί πρωτεύουσα του νέου κράτους, το πρώτο καφενείο ίδρυσε ένας Βαυαρός, το ονομαστό «Πράσινο Δενδρί» στην Ιερά Οδό. Μετά την ανακήρυξή της σε πρωτεύουσα, άνοιξε και το περίφημο καφενείο «Η Ωραία Ελλάς», στη συμβολή των οδών Ερμού και Αιόλου, το οποίο έγινε σημείο συγκέντρωσης όλων των διάσημων προσωπικοτήτων του καιρού.

Πού βρίσκεται το πιο ιστορικό καφέ στην Ελλάδα;
Το καφενείο στον Δημοτικό Κήπο Χανίων είναι το μοναδικό ιστορικό καφέ στην Ελλάδα με πλούσιο ιστορικό παρελθόν, αφού στο χώρο του φιλοξενήθηκε «η Βουλή των Κρητών» και προσωπικότητες όπως Ελευθέριος Βενιζέλος, Σοφοκλής Βενιζέλος, Νικήτας Βενιζέλος, Νίκος Καζαντζάκης, καλλιτέχνες και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών βρήκαν φιλόξενη στέγη. Για δεκαετίες το «Καφέ Κήπος» αποτελεί έναν αξιόλογο πολιτιστικό χώρο προσφέροντας «έργο» στην τοπική κοινωνία, συνδυάζοντας με τον ιδανικότερο τρόπο τη μοναδικότητα ψυχαγωγίας μικρών και μεγάλων (διαγωνισμοί φωνητικών ταλέντων, μουσικές βραδιές, διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, φεστιβάλ). Σε πολλές από τις παραπάνω εκδηλώσεις συμμετείχαν σπουδαίοι καλλιτέχνες όπως Μίμης Πλέσσας, Γιάννης Βογιατζής, Σταύρος Παρούσης, Τζένυ Βάνου και πολλοί άλλοι. Το κτήριο που φιλοξενεί το καφέ στον Δημοτικό κήπο της πόλης μας δημιουργήθηκε το 1936 από τον επιχειρηματία Ανδρέα Χατζηδάκη.

Ποιος ανακάλυψε τον φραπέ;
Ο καφές φραπέ είναι ένα ελληνικής επινόησης αφρώδες κρύο ρόφημα.
Τα βασικά συστατικά του είναι στιγμιαίος καφές, ζάχαρη, νερό και παγάκια. Η εφεύρεσή του έγινε τυχαία το 1957 από τον Δημήτρη Βακόνδιο στη Θεσσαλονίκη.
Η δημιουργία του φραπέ ήταν τυχαία. Κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης στη Θεσσαλονίκη το 1957 ο αντιπρόσωπος της ελβετικής εταιρείας Νεστλέ στην Ελλάδα Γιάννης Δρίτσας παρουσίαζε ένα νέο προϊόν για παιδιά, ένα σοκολατούχο ρόφημα που παρασκευαζόταν στιγμιαία αναμιγνύοντάς το με γάλα και χτυπώντας το με σέικερ.
Ο Δημήτριος Βακόνδιος, υπάλληλος του Δρίτσα, συνήθιζε να πίνει Nescafé που ήταν στιγμιαίος καφές και παρασκευαζόταν από τη Νεστλέ. Σε ένα διάλειμμα που έκανε κατά τη  διάρκεια της έκθεσης θέλησε να πιει καφέ, αλλά επειδή δεν έβρισκε ζεστό νερό, σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει το σέικερ για να φτιάξει τον καφέ του με κρύο νερό. Έβαλε καφέ, ζάχαρη και νερό, τα κούνησε και δημιούργησε τον πρώτο καφέ φραπέ της ιστορίας. Μετά από χρόνια δήλωνε ότι δε μπορούσε να συνειδητοποιήσει πως ένα απλό πείραμα τον οδήγησε στην εφεύρεση του διασημότερου ροφήματος στην Ελλάδα.

Ποιος “πάντρεψε” τον καφέ με τη ζάχαρη;
Ο πρώτος άνθρωπος που πρόσθεσε ζάχαρη στον καφέ, πιστεύεται πως ήταν ο Λουδοβίκος 14ος, περίπου το 1715.