Συχνά μιλάμε για την «νεανική επιχειρηματικότητα», ως ένα μέσο ανάπτυξης, παραγωγής νέας γνώσης, αλλά και καταπολέμησης της ανεργίας.  Η συζήτηση είναι υπαρκτή πάνω σε αυτό το θέμα, αλλά πιστεύω ότι είναι αναγκαίο να προσπαθήσουμε να την εμπλουτίσουμε με συγκεκριμένες προτάσεις.

Δεν είναι λίγοι  βέβαια αυτοί που αναρωτιούνται αν έχει καν νόημα να μιλάμε για «νεανική επιχειρηματικότητα»  μεσούσης της κρίσης.  Θα αποτολμήσω να πω ότι τουλάχιστον κοινωνικά, σήμερα είναι καλύτερα για έναν νέο να προσπαθήσει να επιχειρήσει, από ότι παλαιοτέρα. Ήδη υπάρχουν αρκετοί  που δοκιμάζουν τις ιδέες τους, αγωνίζονται και σκέφτονται επιχειρηματικά, ενώ  έχουν γίνει αξιόλογες προσπάθειες για την δημιουργία ενός  οικοσυστήματος  επιχειρηματικής ανάπτυξης και συνεργασίας.

Δεν υπάρχει βεβαίως αντίρρηση στο ότι όσοι νέοι επιχειρούν είναι  πρακτικά ήρωες, διότι πέρα από την οικονομική κρίση, έχουνε απέναντι μια κοινωνία και μια οικονομία που είναι ακόμα σε μεγάλο βαθμό εχθρική με τις δομές της και με τις κυρίαρχες αντιλήψεις προς την επιχειρηματικότητα και ειδικά αυτή των νέων.  

Και όμως, η Ελλάδα αλλά και η Ευρώπη, χρειάζεται τους νέους επιχειρηματίες, βρισκόμαστε σε μια ήπειρο που δυστυχώς γερνάει και η μόνη της ελπίδα είναι να βοηθήσει ουσιαστικά τους  πολίτες των νεότερων ηλικιών να μπουν δυνατά στην αγορά εργασίας και στην οικονομία της παραγωγής και στην δημιουργία της καινοτομίας.

Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε επιπροσθέτως ότι ζούμε σε μια εποχή που το παραγωγικό μοντέλο αλλάζει δραστικά και όπου οι μεγάλες επιχειρήσεις θα βγάζουν στο μέλλον  το ίδιο ή και μεγαλύτερο όγκο παραγωγής  απορροφώντας  πολύ μικρότερο εργατικό δυναμικό.

Πέρα όμως από την παραγωγή  και οι διοικήσεις των μεγάλων εταιρειών θα χρειάζονται λιγότερο μόνιμο προσωπικό, καθώς θα δίνουν όλο και περισσότερες εργασίες να επιτελούνται από εξειδικευμένους εξωτερικούς συνεργάτες, δηλαδή μικροεπιχειρηματίες.

Τέλος δεν πρέπει να αγνοούμε ότι χρειάζεται  πολύ μεγαλύτερος χρόνος για να αναπτυχθεί μια επένδυση (π.χ.) 1000 θέσεων εργασίας από ότι να ανοίξουν  1000 μικρές επιχειρήσεις που θα απορροφήσουν τους ίδιους εργαζόμενους (ακόμα και αν δεν επιβιώσουν όλες).

Η ανάπτυξη της νεανικής επιχειρηματικότητας λοιπόν είναι  πρακτικά ένας μονόδρομος για να απορροφηθεί μέρος των νέων προς την αγορά εργασίας, αλλά και για την παραγωγή πλούτου.

Από πού θα έπρεπε όμως να ξεκινήσει ένα κράτος για να αναπτύξει την επιχειρηματικότητα και ειδικά των νέων; Η απάντηση για μένα είναι από την εκπαίδευση. Ας μην κρυβόμαστε, η ελληνική εκπαίδευση ήταν για χρόνια (και σε μεγάλο βαθμό είναι ακόμη), εχθρική προς την επιχειρηματικότητα.  Είχαν κυριαρχήσει στερεοτυπικές αντιλήψεις που ήθελαν τον επιχειρηματία έναν εν δυνάμει απατεώνα, σίγουρα εκμεταλλευτή,  παραδομένο στην απληστία και όχι έναν άνθρωπο – δημιουργό, που θέλει να ζήσει ανεξάρτητος. Πρακτικά το εκπαιδευτικό σύστημα πιο πολύ ενδιαφερόταν για την παροχή τυπικών προσόντων για την κάλυψη «εγγυημένων» θέσεων εργασίας.

Τι θα άλλαζα όμως στην εκπαίδευση, από πού θα ξεκινούσα; Θα αποτολμήσω να πω ότι θα ξεκινούσα από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Όχι φυσικά με την έννοια ότι θα ζητούσα να διδάσκεται «Small Business Management» στο δημοτικό(!), αλλά με την έννοια, ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα ανοικτό εκπαιδευτικό σύστημα που θα λατρεύει την δημιουργία, που θα επιτρέπει στα παιδιά να εκφράζονται και όπου πάνω από όλα θα «μαθαίνουν να μαθαίνουν» (learning process).

Στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση βέβαια μπορεί να γίνει  πιο ουσιαστική επαφή με την επιχειρηματικότητα με εκπαιδευτικές επισκέψεις, ενημέρωση για τους διάφορους κλάδους, ακόμα και με την δημιουργία εικονικών επιχειρήσεων μέσα στο σχολείο.

Φυσικά ο μεγάλος πυλώνας της εκπαίδευσης που πρέπει να διασυνδεθεί με την επιχειρηματικότητα, είναι η μεταλυκειακή και η τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Ειδικά για τα πανεπιστήμια θα πρέπει να προωθήσουν τα καινοτόμα spin offs τα με την συμμετοχή των φοιτητών, οι οποίοι σε δεύτερη φάση θα μπορούν να κάνουν πραγματική επιχείρηση την ιδέα τους.  Βέβαια και το κράτος θα πρέπει να δίνει ειδικό ευνοϊκό νομικό, φορολογικό και ασφαλιστικό καθεστώς  σε αυτές τις προσπάθειες.

Ασφαλώς η εκπαίδευση δεν σταματάει με την διάρκεια των επίσημων σπουδών. Η επιμόρφωση, η δια βίου μάθηση, θα πρέπει να είναι εύκολη και προσιτή, η οποία θα επιτρέπει στον νέο πολίτη να αναπτύξει τις πρόσθετες δεξιότητες που χρειάζεται, ώστε να δοκιμάσει τις ιδέες του.

Ας προχωρήσουμε όμως πέρα από την εκπαίδευση και ας δούμε συνοπτικά και μερικά άλλα ζητήματα και προτάσεις σχετικά με την νεανική επιχειρηματικότητα.

Δεν θα πρωτοτυπήσω καθόλου, λέγοντας ότι πρώτος και σημαντικότερος αποθαρρυντικός  παράγοντας, και ο πλέον τοξικός, για το νεανικό επιχειρείν είναι ο ΟΑΕΕ, χωρίς να αγνοούμε και άλλες ανελαστικές δαπάνες, όπως είναι τα επιμελητήρια, το τέλος του επιτηδεύματος κλπ.

Για τον ΟΑΕΕ συγκεκριμένα, πιστεύω ότι θα πρέπει να αποτελέσει εθνικό στοίχημα να αλλάξει το σύστημα ασφάλισης και συνταξιοδότησης των ελευθέρων επαγγελματιών. Είναι αδύνατον να θεωρήσουμε ότι είναι λογικό να χρειάζεται ένας νέος 6000 ευρώ περίπου το χρόνο μίνιμουμ κεφάλαιο μόνο και μόνο για να τολμήσει να δοκιμάσει την ιδέα του. Όταν κατά μέσο όρο ένα Start Up ή μια πιο συμβατική επιχείρηση, χρειάζεται δύο χρόνια τουλάχιστον για να γίνει κερδοφόρα.

Είναι φυσικά αντιληπτό ότι πρέπει να συντηρείται το ασφαλιστικό και το συνταξιοδοτικό σύστημα. Παρόλα αυτά, είναι απαραίτητο να δούμε τι μπορεί να αλλάξει στην παρούσα λογική του ΟΑΕΕ. Άλλωστε ακόμα και το ίδιο το ασφαλιστικό ταμείο έχει συμφέρον  να μπουν περισσότεροι σε αυτό έστω και αν πληρώνουν λιγότερα, παρά να έχει μια βάση που θα συρρικνώνεται συνέχεια και η οποία στο τέλος θα καταβάλει τεράστια ποσά. Ιδέες έχουν διατυπωθεί διάφορες, αναφέρω ενδεικτικά την απευθείας κατάθεση το ποσού της ασφάλειας ανά τιμολόγιο για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις ή έστω και την δυνατότητα ομαδικής ασφάλισης με έκπτωση στις εισφορές σε μικρές συνεργατικές επιχειρήσεις.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αλλάξει η φιλοσοφία των προστίμων για τις παραβάσεις.  Τα υπερβολικά, μη αναλογικά,  πρόστιμα για λάθη ή για  μικροπαραβάσεις δεν έχουν κανένα νόημα πέρα από την τρομοκράτηση των νέων που θέλουν να μπουν μέσα στον στίβο της επιχειρηματικότητας.

Δυστυχώς ο άλλος μεγάλος ανασταλτικός παράγοντας ο οποίος συζητείται χρόνια είναι το θέμα της γραφειοκρατίας που ακόμα , παρά τα μικρά βήματα που έχουν γίνει, παραμένει τεράστιο και πραγματικά τρομάζει. Αυτό που είναι σημαντικό για όποιον θέλει να επιχειρήσει είναι οι άδειες και διαδικασίες, να είναι σύντομες, ουσιαστικές και σταθερές και να ενημερώνεται εύκολα για αυτές.  

Ειδικά για τους νέους, θα ήταν θεμιτό να εξεταστεί αν μπορούν να απλοποιηθούν κάποιες διαδικασίες ή να είναι εύκολο με μια απλή δήλωση να δηλώνουν επαγγελματική έδρα το σπίτι που μένουν ή φιλοξενούνται, χωρίς αλλαγές μισθωτηρίων κλπ.

Υποπροϊόν της γραφειοκρατίας είναι και η ιδιαίτερα  προβληματική δομή ενημέρωσης σε  σχέση με τα διάφορα προγράμματα ενίσχυσης είτε από την κυβέρνηση είτε από την Ε.Ε. βάζοντας με αυτό τον τρόπο διάφορους «ενδιάμεσους» να αναλαμβάνουν τις «διεκπεραιώσεις» με το αζημίωτο.

Πέρα από την γραφειοκρατία είναι βεβαίως αυτονόητο ότι μια νέα επιχείρηση χρειάζεται πραγματικά κεφάλαια. Συνήθως όχι πολύ μεγάλα, αλλά σίγουρα προσιτά ως προς το χρηματοδοτικό τους πλαίσιο. Είναι απαραίτητη η  θεσμική θωράκιση του crowd funding, αλλά και να δοθούν πιθανά κίνητρα (φοροαπαλλαγές;) για αξιοποίηση των μικρών ιδιωτικών κεφαλαίων που ακόμα και εν μέσω κρίσης «λιμνάζουν».

Ταυτοχρόνως  χρειάζεται να οργανωθεί η μικρή χρηματοδότηση από τις τράπεζες.  Θα πρέπει οι  τράπεζες  να πιεστούν ώστε  να δίνουν ίσως ακόμα και υποχρεωτικά, ένα μικρό ποσοστό των δανείων που διαθέτουν σε μικροδάνεια για μικρές και καινοτόμες επιχειρήσεις. Κάτι που το είχε προτείνει και το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Είναι πολλά ακόμα που θα μπορούσαν να αναφερθούν, στην προσπάθεια προς την ενίσχυση της νεανικής επιχειρηματικότητας φυσικά, όλα έχουν ως κοινή συνισταμένη και προϋπόθεση την σταθερή πολιτική βούληση στην προσπάθεια αλλαγής νοοτροπιών και δομών. Το θέμα είναι όμως ότι δεν μπορούμε να αφήνουμε τους νέους στο περιθώριο άλλο, πρέπει να βρούμε τον τρόπο – να προσπαθήσουμε – να τους ανοίξουμε τον δρόμο για το μέλλον τους.

Facebook Comments