Ο μύθος του χαλιφάτου

Την εποχή του μεσοπολέμου, εκει κοντά στην πτώση των αυτοκρατοριών, ξεπηδά μία νέα μόδα. Η μόδα λέγεται εθνος-κρατος. Ο Αμπντουλχαμίντ ο “δεύτερος” βρυχάται κάτω από τα μουστάκια του καθώς ‘’οσφραίνεται’’ πως θα είναι ο τελευταίος σουλτάνος-χαλίφης. Πως θα συνεχιζόταν η ιστορια; Τι θα ξημέρωνε ;

Τότε λοιπόν, αγαπητοί αναγνώστες αρχίζει η περίεργη ιστορία του μύθου του Χαλιφάτου στον κόσμο της Ανατολής. Ας πάρουμε την ιστορία εξαρχής. Κάθε λαός έχει μύθους, το στοιχείο του μύθου είναι σημαντικό για την ταυτότητα ενός λαού και σφυρηλατεί την ενότητα του στις δύσκολες στιγμές. Το “ξανθό γένος” και ο μύθος που το περιβάλλει και η υποσχόμενη βοήθεια από τους Ρώσους, είναι ο ελληνικός, ή σωστότερα, ένας απο τους ελληνικούς μύθους. Υπάρχει από το Βυζάντιο, όταν οι γάμοι και οι επιγαμίες ήταν πολυ must για τα τιτλούχα τζάκια και έμοιαζε υπέροχο να έχεις γαμπρό ή νύφη εστεμμένο και αλλοδαπό. Και οι ακριβοθώρητοι στις μέρες μας Γερμανοί έχουν μύθους… Βαλκυρίες και Ούνους, λιγο πιο μιλιταριστικούς, αλλα …Μυθους !

Όπως και να χει, ας ξαναπάμε λίγο στην Οθωμανική Αυτ. η οποία -δόξα τω θεώ καταρρέει, και μπορεί και ακολουθεί η ελληνική επανάσταση ιδρύοντας ένα από τα πρώτα έθνη κράτη (είμαστε πρωτοπόροι, συνέλληνες, τότε) και στην αντίπερα όχθη, εκατό χρόνια αργότερα ο Κεμάλ γύρω στα 1924, βάζει μια ταφόπλακα στο χαλιφάτο και κάνει το δικό του έθνος κράτος. Πως συνδέεται όμως η σημερινή τρομοκρατία, το σημερινό Ισλάμ και ο ISIS με τον μύθο του Χαλιφάτου ;

Το Χαλιφάτο, είναι μία πολιτική μετεφηβεία που λαμβάνει χώρα στον ισλαμικό κόσμο και ενώ τα έθνη κράτη έχουν πλέον δημιουργηθεί, το Χαλιφάτο μας γυρνάει χρόνια πίσω ή είναι η νέα τάση της ιστορίας. Κάθε παραστρατιωτική κίνηση στο ισλαμ, έχει ιδεολογική αναγωγή στο Χαλιφάτο και τον μύθο του. Στην ένωση των κρατών της αλλοτινής Περσίας με το Μάγκρεμπ (την βόρειο Αφρική) και ολα αυτά υπό μια ενιαία αυτοκρατορία θεοκρατικού χαρακτήρα. Μην βιαστείτε να κρίνετε, καθώς ελεω θεού αυτοκρατορίες υπήρχαν και στην Δύση. Και επιπλέον, το οτι συνέβαιναν άλλον εποχή δεν ειναι άλλοθι. Απλως ηταν άλλες οι μόδες και οι τάσεις τις ιστορίας. Ακόμα και τότε υπηρχε διανόηση, πανεπιστήμια κλπ όπως σήμερα.

Η μη κοσμικότητα του κράτους στην Δύση δεν εχει τιποτα να ζηλέψει σε βία απο τα σημερινά ακραία καθεστώτα των περιοχών που ελέγχουν ισλαμιστες. Ο μύθος λοιπον του Χαλιφατου προσδοκά στην επιστροφή στην τελευταία αυτοκρατορία δηλαδη, ή στην εποχή των χαλίφηδων, παλαιότερα. Μπορεί στα μάτια του δυτικού να φαίνεται απλώς μια θερμοκεφαλή αντι-χριστιανο slash αμερικανικο slash δυτικη κίνηση, αλλα στην ουσία είναι ενας νεος κυκλος ιστορίας και πολιτικής. Εκεί οπου πεφτουν οι αυτοκρατορίες στον μεσοπόλεμο, αναδύεται το έθνος κρατος πριν τον Β παγκοσμιο, και μετα τον Β παγκοσμιο έχουμε μια οικονομια των αγορων, τωρα ξαναπεφτει το εθνος κρατος και ανεβαίνουν οικονομικές κρίσεις και αγάπη για ολοκληρωτισμό και αυτοκρατορίες. Ετσι το κράτος καταρρέει εσωτερικά, εμφανίζονται ακραία κόμματα, γίνονται προσπαθειες για μια ενωποιημένη ευρωπαική ένωση (sic) και το χαλιφάτο που ενώνει μετά την αραβικη άνοιξη σαν ιδεολογία την ανατολή. Αυτές είναι οι νέες ‘’μόδες΄΄στην παγκοσμια πολτικη σκηνη.

Αδιαμφησβήτητα, υπάρχουν πολλοί οπαδοί του έθνους-κράτους στα κράτη αυτά, πολλοί ευρωπαιστές, πολλοί δυτικοόφρονες. Απλώς η περί ου ο λόγος συζήτηση γίνεται για το ιδεολογικό υπόβαθρο των ισλαμιστών ή έστω την πολιτική τους φαντασίωση που επικαλούνται. Ο λόγος για αυτό; Είναι πάλι ιδεολογικός και βασίζεται απο την πολιτική κουλτουρα που εκπηγάζει.

Μπαίνουμε ξανά στην ιστορική κάψουλα και βλέπουμε πως ενώ ο Σουλτάνος Σελήμ κατακτώντας την Αίγυπτο περι τα 1500 ονομάζει τον εαυτό του Χαλίφη, όταν ο Μωχάμετ ο Β κατακτά το Βυζάντιο, αυτοαποκαλεί τον ίδιο και τους απογόνους του Καίσαρες της Ρώμης. Βλέπουμε πως ήδη απο τον 14ο αιώνα, το ανατολίτικο στοιχείο, άλλοτε ήθελε να ‘’ευρωπαίζει’’ λίγο, άλλωτε να κρατιέται πιστό στις αναγωγές στην θρησκεια του και το δικό του κοινωνικό μοντέλο. Αυτή η σύγκρουση, και αυτά τα ιδεολογικά ερείσματα μεχρι σημερα εχουν δημιουργήσει κράτη με πολλές ταχύτητες αλλά και σκοπούς. Από την Αφρική μέχρι την Τουρκία και απο το Μαρόκο μέχρι την Ινδονησία, το ισλάμ διαμόρφωσε κουλτούρες διαφορετικές, με διαφορετικές δυναμικές και είναι ιστορικοί οι λόγοι που έλαβε χώρα κατι τέτοιο και όχι το Ισλάμ το ίδιο.

Σε κάθε περίπτωση, οι βίαιες πολιτικές των αποικιών και της από αποικιοποιήσεων των αρχών του εικοστού αιώνα υπερτερούσαν γρήγορα της θεολογίας, του αν ο χαλίφης πρέπει να ειναι απόγονος των Κουραϊσιτων η οχι (βλ. Διαδοχή Μωαμεθ). Παρά τις προσπάθειές του ως υπερασπιστής της πίστης, ο Αμπντούλ Χαμίτ συνέχισε να χάνει έδαφος και πολιτική δύναμη απέναντι στη χριστιανική ιμπεριαλιστική δύναμη της εποχής του. Αυτό βοήθησε τους κοσμικούς ηγέτες του κινήματος των Νεοτούρκων, όπως ο Ενβέρ Πασά, να παραγκωνίσει τον σουλτάνο και να πάρει την εξουσία για τον εαυτό του την παραμονή του Α Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν στα τελευταία της. Επειδή ήδη θα εχω κουράσει αναλύοντας το γιατί και πως δημιουργήθηκαν αυτές οι δυο τάσεις, ας αναφέρουμε πως απλώς για κάποιους όραμα ηταν η αναβίωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας και για αλλους οι σύγχρονοι ηγέτες που συνδέονται με το Ισλάμ στον ευρωπαικο χώρο. Ο Ενβέρ έγινε πηγή έμπνευσης για τον μουσουλμανικό κόσμο.

Σκοπός του άρθρου είναι, και ελπίζω να επιτεύχθηκε σε εναν βαθμό να εξηγήσει και όχι να δικαιολογήσει έναν από τους λόγους που μετά την αραβική άνοιξη εκδηλώθηκαν οι διαφορετικές ταχύτητες στις ιδεολογίες ανάμεσα στα ισλαμικά κράτη. Να εξηγηθούν τα ερείσματα που μπορεί να είναι οράματα για εκπλήρωση κάποιου μύθου ή πολιτικό όνειρο κάποιων λαών. Πάντα και παντούυ πρέπει να υπάρχει μια κινητήριος δύναμη σαν μοχλός, κάποιος που θα ιντριγκάρει τον άλλον και η κατάλληλη συγκυρία που αυτά θα ανθίσουν. Είτε είναι άνθη του καλού είτε του κακού. Αξίζει ο μύθος του Χαλιφάτου σε σχέση με την πραγματικότητα του σήμερα που βιώνουν αυτές οι περιοχές; Αξίζει αυτό το όνειρο; Πως το εκμεταλλεύονται και ποιους πείθουν στην τελική…;