Το θέμα της διαχείρισης των τάφων στην χώρα μας κάθε άλλο παρά ευχάριστο είναι. Όμως στις παραδόσεις όλων των πολιτισμών υπάρχουν ταφικά έθιμα τα οποία μας δείχνουν το επίπεδο τους και το πόσο αξιόλογη κουλτούρα είχαν. Πρωταρχικό στοιχείο ο σεβασμός προς τους θανόντες. Στις μέρες μας δυστυχώς με την συμπαιγνία εκκλησίας, δήμων αλλά και εργολάβων, οι συγγενείς των θανόντων πέφτουν θύματα στυγνής εκμετάλλευσης και η διαχείριση των νεκρών κάθε άλλο παρά συνάδει με τον σεβασμό που τους αξίζει. Ο Υπεύθυνος της επιτροπής αποτέφρωσης στην χώρα μας κύριος Αντώνης Αλακιώτης μου έδωσε τη χαρά να μου μιλήσει για το που βρίσκεται αυτή τη στιγμή η διαδικασία δημιουργίας αποτεφρωτηρίου στη χώρα μας. Σας παραθέτω την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη για ένα σπάνιο όμως πολύ σημαντικό θέμα.

Ποια είναι η αφορμή για την οποία ευαισθητοποιηθήκατε για το θέμα της αποτέφρωσης;

Τα ταφικά έθιμα είναι ένα από τα πλέον σημαντικά κομμάτια του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι μεγαλύτερες θρησκείες στον πλανήτη όπως ο Ινδουισμός, Βουδισμός, ο Ταοϊσμός έχουν την αποτέφρωση σαν βασικό ταφικό έθιμο. Εμείς οι Χριστιανοί όπως και οι Μουσουλμάνοι και οι Εβραίοι έχουν την ταφή. Οι Μουσουλμάνοι και οι Εβραίοι ακόμα και τώρα όταν θάβουν τον νεκρό δεν τον ξεθάβουν ποτέ. Θεωρείται ιεροσυλία η διαδικασία της εκταφής. Το ίδιο ίσχυε και για τον Ελληνικό πολιτισμό. Θεωρείτο βαρβαρότητα και προσβλητική για τον νεκρό πράξη η σύληση του τάφου δηλαδή να αποκαλυφθεί ο νεκρός στο φως της ημέρας. Στον χριστιανικό κόσμο για διάφορους λόγους (αστυφιλία, μεγάλη αξία της γης, έλλειψη χώρων στα νεκροταφεία) οδήγησε στο να διαχειρίζονται διαφορετικά τους νεκρούς ξεθάβοντας τους και διατηρώντας τα οστά στα οστεοφυλάκια. Αυτό ισχύει στην Ελλάδα ακόμη και σήμερα.

Για πόσο καιρό διατηρούνται στα οστεοφυλάκια; Δεν επιτρέπεται να πάρουν τα οστά οι συγγενείς;

Οι συγγενείς απαγορεύεται να πάρουν τα οστά. Ο Δήμος τους υποχρεώνει να πληρώνουν κάποιο ποσό προκειμένου να διατηρούνται τα οστά στα οστεοφυλάκια. Όμως τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης πολλοί συγγενείς αδυνατούν να πληρώσουν το ποσό που ζητάει ο Δήμος. Οπότε με αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων ανοίγουν τεράστιοι λάκκοι εντός των νεκροταφείων και όλα τα οστά πέφτουν μέσα εκεί μαζικά. Και αυτό θίγει την αξιοπρέπεια των νεκρών καθώς τα οστά αντιμετωπίζονται σαν σκουπίδια και πετάγονται μαζικά σε πηγάδια. Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα απορήσουν με το πόσο χαμηλά έχει πέσει ο πολιτισμός μας.

Εκτός από την προσβολή της αξιοπρέπειας του θανόντος ποιοι άλλοι λόγοι συνηγορούν στην αποτέφρωση; Στην Ιταλία αρχικά παρατηρήθηκε ότι στον πληθυσμό πλησίον των νεκροταφείων αναπτύχθηκαν μολυσματικές ασθένειες (χολέρα πανώλη κλπ) και οι ιατρικοί κύκλοι πρότειναν να ξεκινήσει η αποτέφρωση των νεκρών για λόγους υγιεινής. Η τακτική αυτή υιοθετήθηκε γρήγορα από άλλες χώρες του χριστιανικού κόσμου με αποτέλεσμα σήμερα τα ποσοστά αποτέφρωσης στον χριστιανικό κόσμο να φθάνουν στην Γερμανία το 50% στην Αγγλία το 80% και στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη να ξεπερνούν το 80%. Πολύ μεγάλα ποσοστά επίσης έχουν οι ΗΠΑ. Οι πληθυσμοί εκεί υιοθέτησαν την αποτέφρωση λόγω του ότι είχαν την άσχημη εμπειρία της εκταφής όπου η οικογένεια πέρναγε ένα διαφορετικό μαρτύριο καθώς στις περισσότερες των περιπτώσεων έβλεπαν άλιωτους τους ανθρώπους τους και είναι εντελώς μακάβρια η εμπειρία αυτή. Προκειμένου να απαλλαγούν από το μαρτύριο της εκταφής αλλά και επειδή σε όλες τις χώρες του χριστιανικού κόσμου η αποτέφρωση στοιχίζει το ένα τέταρτο του κόστους μιας απλής ταφής υιοθέτησαν όλο και περισσότερο την αποτέφρωση. Βλέπουμε λοιπόν ότι στις πλέον αναπτυγμένες Χριστιανικές χώρες υιοθετείται όλο και περισσότερο η διαδικασία της αποτέφρωσης. Η Καθολική, η Προτεσταντική, η Ρωσική ορθόδοξη εκκλησία επιτρέπουν την αποτέφρωση εφ’ όσον η επιθυμία του πιστού όσο ζούσε και υπάρχει και η νεκρώσιμος ακολουθία προς παρηγοριά των συγγενών.

Ποια είναι η θέση της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για το θέμα της αποτέφρωσης;

Καμιά Οικουμενική σύνοδος δεν έχει αποφανθεί για το θέμα του αν πρέπει να γίνεται μόνο ταφή η όχι. Το πατριαρχείο Κων/πόλεως, η Εκκλησία της Ρουμανίας κλπ κάνουν μνημόσυνο σε όσους επιθυμούν να αποτεφρωθούν. Όμως η Εκκλησία της Ελλάδος αρνείται να πράξει το ίδιο τιμωρώντας τους συγγενείς. Πρόκειται για μια πρωτοτυπία της Ελληνικής ορθόδοξης Εκκλησίας με την οποία διαφοροποιείται από όλες τις χριστιανικές εκκλησίες και τις ορθόδοξες χριστιανικές εκκλησίες η οποία πιστεύω πως πρέπει να διερευνηθεί. Και αυτό γιατί η εξόδιος ακολουθία προσφέρεται για την παρηγοριά των συγγενών. Γιατί να τιμωρούνται οι συγγενείς επειδή ο θανών επέλεξε να αποτεφρωθεί; Μπορεί ο θανών να επιθύμησε για διαφόρους λόγους την αποτέφρωση (οικονομικοί λόγοι, για να μην υποστούν οι συγγενείς την διαδικασία της εκταφής κλπ). Αντί η εκκλησία να παρηγορεί τους συγγενείς με την εξόδιο ακολουθία τους τιμωρεί ενώ δείχνει παρηγοριά σε συγγενείς παρανόμων, παιδεραστών, δολοφόνων και ανθρώπων που έχουν κάνει βαρύτατα εγκλήματα. Τι βαρύ έγκλημα έχει κάνει ο πιστός που θέλησε να αποτεφρωθεί; Η δική μας Εκκλησία εκβιάζει τις οικογένειες των θανόντων με μια συμπεριφορά που δεν την τιμά και είναι αναντίστοιχη με την συμπεριφορά και του οικουμενικού πατριαρχείου και όλων των χριστιανικών εκκλησιών του εξωτερικού και όλων των ορθοδόξων εκκλησιών του εξωτερικού. Υποχρεώνουν τους συγγενείς στα έξοδα της ταφής του ανθρώπου τους, μετά από τρία χρόνια κάνουν εκταφή του νεκρού, δεν επιτρέπουν μετά στους συγγενείς να πάρουν τα οστά ενώ τον υποχρεώνουν και σε περεταίρω έξοδα για την διατήρηση στο οστεοφυλάκιο. Εάν οι συγγενείς αδυνατούν να πληρώσουν μεταχειρίζονται τα οστά σαν σκουπίδια πετώντας τα σε έναν λάκκο. Πρόκειται για ανίερη και προσβλητική συμπεριφορά η οποία δεν τιμά την εκκλησία.

Η μη ύπαρξη αποτεφρωτηρίου δεν παραβιάζει και την αρχή του σεβασμού των άλλων θρησκειών;

Η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει στο θέμα της αποτέφρωσης στα πλαίσια του σεβασμού και των ξένων θρησκειών και των πιστών που ζουν στην Ελλάδα. Σε απόφαση του  το παγκόσμιο συμβούλιο των Εκκλησιών όπου συμμετέχουν οι Εκκλησίες από όλες τις θρησκείες έχει αποφασίσει τον σεβασμό των παραδόσεων και των δικαιωμάτων των πιστών που ανήκουν σε οποιαδήποτε θρησκεία οπουδήποτε και αν βρίσκονται. Υπάρχουν δηλαδή συμφωνίες μεταξύ των Εκκλησιών μεταξύ τους προκειμένου να παρέχουν η μία στους πιστούς της άλλης διευκολύνσεις για ταφικά και θρησκευτικά δικαιώματα. Αυτό που συμβαίνει τώρα για παράδειγμα να μην υπάρχει Τζαμί και να γεμίζουν με μουσουλμάνους τα υπόγεια δεν γίνεται πουθενά αλλού στην Ευρώπη ενώ έτσι είναι και πιο εύκολο να καλλιεργηθούν και ακραία στοιχεία. Το αντίστοιχο ισχύει και για την αποτέφρωση. Εάν ένας βουδιστής πεθάνει στην Ελλάδα οι συγγενείς θα αναγκαστούν να τον αποτεφρώσουν στην Βουλγαρία. Το ίδιο ισχύει και για οποιονδήποτε χριστιανό επιθυμεί να αποτεφρωθεί. Χίλιοι Έλληνες περίπου αποτεφρώνονται στην Βουλγαρία κάθε χρόνο. Η Ελληνική Εκκλησία μας αναγκάζει να γίνουμε μετανάστες μετά θάνατον. Αυτό δεν συμβαίνει σε καμία σοβαρή χώρα.

Ποια πρόοδος έχει γίνει μέχρι στιγμής για την δημιουργία αποτεφρωτηρίου;

Το νομοθετικό πλαίσιο υπάρχει καθώς από το 2006 έχει ψηφιστεί ο νόμος που επιτρέπει την αποτέφρωση των θανόντων στην Ελλάδα και εν συνεχεία έγινε και το προεδρικό διάταγμα. Το 2006 έγινε ο νόμος και το 2010 η ΚΥΑ με λεπτομέρειες για το πως θα λειτουργεί το αποτεφρωτήριο, τι φίλτρα θα έχει, με οδηγίες και κανόνες σύμφωνα πάντα με τα σύγχρονα Ευρωπαϊκά πλαίσια. Εκεί που η υπόθεση ναυάγησε ήταν ότι ο νόμος προέβλεπε την υποχρεωτική τοποθέτηση των αποτεφρωτηρίων εντός των υφισταμένων κοιμητηρίων. Τα περισσότερα κοιμητήρια έχουν σοβαρά προβλήματα χώρου, έχουν καταπατήσεις, βρίσκονται σε γαίες που διεκδικούνται από 2 η περισσότερους κρατικούς φορείς και δεν είναι τακτοποιημένα νομοθετικά. Στην συνέχεια καταφέραμε και αφαιρέσαμε την διάταξη που προβλέπει την δημιουργία μόνο στα κοιμητήρια

Και με τον νόμο 4277 άρθρα 48-51 τακτοποιήθηκε νομοθετικά η δυνατότητα της χωροθέτησης των αποτεφρωτηρίων και σε εκτός κοιμητηρίων περιοχές. Σήμερα ο Δήμος Αθηναίων, ο Δήμος Θεσσαλονίκης και άλλοι δήμοι βρίσκονται στη διαδικασία της επιλογής του κατάλληλου χώρου για την κατασκευή του αποτεφρωτηρίου. Πιστεύω ότι το αργότερο μέχρι το 2016 όπως δήλωσε και ο κ. Καμίνης θα λειτουργήσει το πρώτο αποτεφρωτήριο στην Ελλάδα. Άλλωστε η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει στο θέμα της αποτέφρωσης στα πλαίσια του σεβασμού και των ξένων θρησκειών και των πιστών που ζουν στην Ελλάδα. Σε απόφαση του  το παγκόσμιο συμβούλιο των Εκκλησιών όπου συμμετέχουν οι Εκκλησίες από όλες τις θρησκείες έχει αποφασίσει τον σεβασμό των παραδόσεων και των δικαιωμάτων των.

Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από την νέα κυβέρνηση;

Θέλουμε να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας για το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του τέως κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ κ. Νίκου Βούτση για την νομοθετική ρύθμιση που απαιτείτο για την τακτοποίηση της χωροθέτησης των αποτεφρωτηρίων στη χώρα μας και το έμπρακτο ενδιαφέρον του ως υπουργού Εσωτερικών για την ανεύρεση κατάλληλου χώρου σε δήμους του Νομού Αττικής. Ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι με την υποστήριξη της νέας κυβέρνησης επιτέλους θα πραγματοποιηθεί η μακρόχρονη προσπάθειά μας για ένα αποτεφρωτήριο νεκρών στην χώρα μας.

Facebook Comments