Η χώρα αναζητά το εμβόλιο της λογικής

Η εποχιακή γρίπη χτύπησε για άλλη μια φορά και το γνωρίζαμε, όπως το γνωρίζουμε κάθε χρόνο. Όμως για άλλη μια φορά οι ίδιοι διάλογοι επαναλαμβάνονται με την αντιπολίτευση και τους ιατρικούς συλλόγους να διαμαρτύρονται για τα αποτελέσματα που έχει επιφέρει. Σε πρόσφατη ανακοίνωση του ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών καταγγέλλει πως το Υπουργείο Υγείας έχει διακόψει τις συμβάσεις πολλών παθολόγων, γενικών ιατρών και παιδιάτρων με τον ΕΟΠΥΥ και μόνο 1200 ιατροί είναι συμβεβλημένοι για όλη την χώρα. Ταυτόχρονα τα κέντρα υγείας έχουν αποδυναμωθεί με σκοπό την ενίσχυση των ΤoΜY (Νέες δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας). Ο συνδυασμός των παραπάνω έπαιξε καθοριστικά δυσμενή ρόλο, τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση της επιδημίας η οποία, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ (πίνακας 1), είναι σε υψηλότετα επίπεδα από πέρυσι.

Πίνακας 1: Συγκριτικά κρούσματα γριπώδους συνδρομής ανά 1000 επισκέψεις, ΚΕΕΛΠΝΟ

Από την αντίπερα όχθη, ο υφυπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης με δηλώσεις ή συμπεριφορές του έχει  καταργήσει πλήρως την έννοια της πρόληψης με πιο χαρακτηριστικό και γνωστό στους πάντες γεγονος τη φωτογραφία με το τσιγάρο εντός του Υπουργείου Υγείας. Παράλληλα σε δημόσια τοποθέτηση του προσπάθησε να δώσει τη δική του οπτική γωνία για τους θανάτους που έχουν επέλθει από την γρίπη λέγοντας, είχαμε λιγότερους θανάτους από άλλες χρονιές, συνεπώς ας μην το κάνουμε και μεγάλο ζήτημα. Η δημόσια υγεία σε εταιρικούς όρους: «Μην διαμαρτύρεστε για το μέρισμα που είναι μικρό, πέρυσι ήταν μικρότερο».

Γιατί πραγματικά είναι τόσο σημαντικό θέμα η γρίπη και οι θάνατοι που την συνοδεύουν κάθε χρόνο, πέρα από το τραγικό γεγονός των χαμένων ζωών;

Η γρίπη αποτελεί σημαντικό παράγοντα για ασθένεια, νοσηλεία, αλλά και αυξημένους θανάτους.  Μελέτες δείχνουν πως στις ΗΠΑ σχεδόν το 50% του πληθυσμού εμβολιάζεται με προσπάθειες να αυξηθεί, ενώ στην Ε.Ε. ο στόχος για κάθε χώρα είναι ο εμβολιασμός του 75% του ηλικιωμένου πληθυσμού, με την μόνη χώρα που προσεγγίζει το συγκεκριμένο ποσοστό να είναι το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Ελλάδα στον σχετικό πίνακα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων δεν εμφανίζει στοιχεία καθώς δεν διαθέτει ή δεν παρέχει.

Η χώρα μας ακολουθεί εδώ και δεκαετίες την Ευρωπαϊκή τάση και προτείνει στον πληθυσμό να εμβολιαστεί χωρίς όμως να είχε ποτέ στοχευμένη στρατηγική για το πώς να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αντί στοχευμένου εθνικού σχέδιου δράσης, ο υπουργός Υγείας δήλωνε τον Σεπτέμβριο πως δεν μπορείς να επιβάλεις στους γονείς που δεν θέλουν να εμβολιάζουν τα παιδία τους ποινές. Φυσικά και δεν μπορείς, όμως δεν χρειάζεται να το δηλώνει δημοσίως ο αρμόδιος Υπουργός για θέματα δημόσιας υγείας, ειδικά όταν είναι Υπουργός στην χώρα στην οποία κυριαρχεί το αντιεμβολιαστικό κίνημα, το 66% του πληθυσμού πιστεύει στο κακό μάτι ενώ το 1/3 του πληθυσμού πιστεύει ότι μας ψεκάζουν.

Προσπαθεί όμως το Υπουργείο να αυξήσει τα επίπεδα εμβολιασμού και αν ναι το κάνει με το σωστό τρόπο; Η απάντηση είναι αρνητική. Στους συγκριτικούς πίνακες που δημοσιεύονται σε επίπεδο Ε.Ε. φαίνεται πως η Ελλάδα υστερεί πλήρως σε πολιτικές προώθησης προληπτικού εμβολιασμού. Επιπροσθέτως, στην Ελλάδα δεν επιβάλλεται σε κανέναν να εμβολιαστεί, σε αντίθεση με άλλες χώρες της ΕΕ όπου για παράδειγμα είναι αναγκαστικός ο εμβολιασμός του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Στην Ελλάδα παραγγέλθηκαν για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό 20.000 εμβόλια ενώ το σύνολο των εργαζόμενων είναι 90.000. Αλλά και ο τρόπος που το Υπουργείο Υγείας προσπαθεί να επικοινωνήσει τη σημαντικότητα του εμβολιασμού, δείχνει πως έχουμε χάσει τις διεθνείς εξελίξεις και περιοριζόμαστε μόνο σε καμπάνιες μέσω απογοητευτικών γραφιστικών επιλογών που δημιουργεί το ΚΕΕΛΠΝΟ, ίδιες τα τελευταία πολλά χρόνια.

Η διεθνής βιβλιογραφία με μια γρήγορη ανασκόπηση έχει να επιδείξει εντυπωσιακές και τεκμηριωμένες μεθόδους για αύξηση των ποσοστών εμβολιασμού εναντίων της γρίπης στις ομάδες-στόχους. Επιγραμματικά, θα αναφέρουμε πως έχει αποδειχθεί πως όταν ο πολίτης επισκέπτεται έναν ιατρό (παθολόγο, γενικό ιατρό, παιδίατρο) και κατα την διάρκεια της επίσκεψης ο ιατρός ρωτάει πότε να κλείσουν ραντεβού για εμβολιασμό, τα ποσοστά του εμβολιασμού αυξάνονται. Ένα ακόμα παράδειγμα είναι ο ιατρός εργασίας, ο οποίος στην ηλεκτρονική φόρμα που συμπληρώνει (εδώ δυστυχώς όλα είναι ακόμα στο χαρτί) υπάρχει η επιλογή του εμβολιασμού για τον εργαζόμενο, με προκαθορισμένη την απάντηση του ναι. Σε αυτή την περίπτωση τα ποσοστά του εμβολιαζόμενου πληθυσμού αυξάνονται εντυπωσικά κατά 35%. Αντίστοιχες μέθοδοι, οι οποίες λειτουργούν με την ψυχολογία του πολίτη και τον στρέφουν προς τον προληπτικό εμβολιασμό υπάρχουν πολλές. Στην χώρα μας όμως κανείς δεν θέλει να προσπαθήσει για το κάτι παραπάνω, κανείς δεν λέει ποτέ την απόλυτη αλήθεια και σίγουρα αρκετοί εξαπατούν. Και πολλές φορές η εξαπάτηση γίνεται από άγνοια καθώς οι λάθος άνθρωποι βρίσκονται στις λάθος θέσεις: κατώτεροι των περιστάσεων, διορισμένοι με λανθασμένα κριτήρια (πολιτικά συνήθως). Με ευθύνη για την βελτίωση της υγείας μας, χωρίς όμως να γνωρίζουν πως να δημιουργήσουν πετυχημένες πολιτικές ώστε να το επιτύχουν.

Αποτέλεσμα είναι οι νεκροί να έχουν φτάσει τον αριθμό 56 και συνολικά να υπολογίζεται πως στις ΜΕΘ μπορεί να νοσηλευτούν μέχρι και 1000 άνθρωποι φέτος, στοιχείο το οποίο σημαίνει μεγάλη οικονομική επιβάρυνη για το σύστημα υγείας. Να σημειωθεί πως η νοσηλεία σε ΜΕΘ κοστίζει στο Εθνικό Σύστημα Υγείας πάρα πολλά χρήματα, τα οποία αν ο πληθυσμός  ήταν εμβολιασμένος και δεν νοσούσε θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε πληθώρα άλλων δραστηριοτήτων εντός του εκάστοτε νοσοκομείου για την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Από τον Απρίλιο μέχρι τον επόμενο χειμώνα μην περιμένετε προφανώς να ακούσετε για νέους τρόπους αύξησης του εμβολιασμού στον πληθυσμό. Θα ξανά ακούσετε του χρόνου τέτοια περίοδο για τους θανάτους, όταν η νέα κυβέρνηση, θα συγκρούεται με την αντιπολίτευση για τον αριθμό των νεκρών. Φυσικά ποτέ δεν θα ακούσεται μια από κοινού συζήτηση για την δημιουργία πολιτικών που θα καταλήγουν στο βέλτιστο αποτέλεσμα: να μην έχουμε νεκρούς ή έστω ο αριθμός τους να είναι ύστερα από πραγματική προσπάθεια ο μικρότερος δυνατός. Και του χρόνου ίσως να είναι κάποιος γνωστός μας αυτός/αυτή που θα νοσηλεύεται στην ΜΕΘ με H1N1 και εκεί θα είναι αργά.   

Μάλλον για να καταφέρουμε να πετύχουμε τον επιθυμητό αριθμό εμβολιασμών εναντίον της γρίπης, πρέπει να ανακαλύψουμε, να παράξουμε και να εμβολιαστούμε με το εμβόλιο της λογικής.