Τι επιδιώκει ο Χάικο Μάας στην Τεχεράνη;

Ο κίνδυνος πολέμου έχει προκαλέσει νευρικότητα. Η κυβέρνηση Τραμπ αυστηροποίησε τις κυρώσεις σε βάρος του Ιράν. Η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται ότι η Τεχεράνη σχεδιάζει επιθέσεις εναντίον αμερικανικών στόχων στην περιοχή και είναι υπεύθυνη για τις επιθέσεις εναντίον 4 πετρελαιοφόρων στις ακτές των Ενωμένων Αραβικών Εμιράτων. Η στρατιωτική αμερικανική παρουσία έχει ενισχυθεί και το αμερικανικό διπλωματικό προσωπικό έχει φύγει από το Ιράκ. Το αποτέλεσμα είναι να χάνει το Ιράν σε «στρατηγική υπομονή». Από την περασμένη Παρασκευή θέλει να αποδεσμευτεί από τμήμα των υποχρεώσεών του που απορρέουν από τη συμφωνία για τα πυρηνικά, σε περίπτωση που οι Ευρωπαίοι δεν βρουν κατάλληλο τρόπο να δώσουν στη χώρα, παρά τις αμερικανικές κυρώσεις, οικονομικά κίνητρα για να παραμείνουν στη συμφωνία.

Σκεπτικισμός από την Ουάσιγκτον

Μέσα σε αυτό το βαρύ κλίμα και έπειτα από συνεννόηση με τη Βρετανία και τη Γαλλία ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας επισκέπτεται σήμερα την Τεχεράνη. Στόχος του να συμβάλει στην ηρεμία, σύνεση και αποκλιμάκωση της κατάστασης. Εκείνο όμως που τον ενδιαφέρει πρωτίστως είναι να επιτύχει αναβολή του τελεσίγραφου της 7ης Ιουλίου που έδωσε το Ιράν στους Ευρωπαίους. Ο Χάικο Μάας προσπαθεί να κερδίσει χρόνο για να κάνει πιο αποτελεσματικό το σύστημα πληρωμών INSTEX που ίδρυσαν Γερμανία, Βρετανία και Γαλλία για να παρακάμψουν τις κυρώσεις των ΗΠΑ και να συνεχίσουν τις εμπορικές συναλλαγές τους με το Ιράν.

Όταν ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο βρέθηκε τις προάλλες στο Βερολίνο είχε συζητήσεις με τη γερμανική ηγεσία. Η Ουάσιγκτον ενοχλήθηκε από την επίσκεψη του διευθυντή του υπουργείου Εξωτερικών Γενς Πλέτνερ στην Τεχεράνη για να προετοιμάσει την επίσκεψη Μαας και βλέπει με μεγάλο σκεπτικισμό τις προσπάθειες των Eυρωπαίων να διασώσουν τη συμφωνία του 2015 που με τόσο κόπο συνήψαν με την Τεχεράνη.

Κι ασφαλώς η πρώτη επίσκεψη σήμερα ενός γερμανού υπουργού Εξωτερικών στη χώρα μετά από δυόμιση χρόνια, δεν είναι κάτι που η Ουάσιγκτον βλέπει με ικανοποίηση. Το αντίθετο μάλιστα. Τι προσδοκά όμως ο Μάας από το Ιράν; Εκτός από συμβολισμούς το Ιράν θέλει πρακτικούς δρόμους αποφυγής της παγίδας των αμερικανικής κυρώσεων. Κατά την ιρανική ανάγνωση η εντατικοποίηση των πιέσεων βγαίνει εκτός από τα πλαίσια ενός οικονομικού πολέμου, έχει ήδη επιφέρει βαριές οικονομικές ζημιές και οδηγεί τη χώρα σε ανθρωπιστική κρίση. Αυτή η κατάσταση έχει ενισχύσει τους σκληροπυρηνικούς μέσα στο καθεστώς, που θεωρούν ότι δεν πρέπει να εμπιστεύεται κανείς τους δυτικούς.

Ηπιότεροι τόνοι από ΗΠΑ

Οι προσδοκίες ότι ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών θα επιστρέψει με συγκεκριμένα αποτελέσματα είναι ισχνές. Παρόλα αυτά το Ιράν συνεχίζει να σέβεται τους όρους της συμφωνίας, όπως διαπίστωσε πρόσφατα η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας. Άλλα θέματα πέραν του πυρηνικού προγράμματος, όπως το πυραυλικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, αποκλείστηκαν από τον ιρανό εκπρόσωπο. Το τελευταίο διάστημα πάντως ο πρόεδρος Τραμπ επιλέγει πιο συμφιλιωτικό λεξιλόγιο, δηλώνει ευθαρσώς ότι δεν επιδιώκει αλλαγή καθεστώτος, ούτε πόλεμο, είναι ανοιχτός σε διάλογο και έχει περιορίσει την στοχοθέτηση της πολιτικής του των κυρώσεων. Τώρα δηλώνει ότι θέλει να εμποδίσει την κατασκευή πυρηνικής βόμβας ερχόμενος μάλιστα σε αντίθεση με τον σύμβουλο ασφαλείας του, Τζον Μπόλτον.

Ο σκληροπυρηνικός απέναντι στο Ιράν Μάικ Πομπέο ναι μεν διατύπωσε 12 όρους, απαράδεκτους για μια ανεξάρτητη χώρα, αλλά με την παρατήρηση ότι το Ιράν πρέπει να γίνει μια «κανονική χώρα» φαίνεται ότι έχει προσχώρησε στη ρητορική γραμμή του αμερικανού προέδρου. Μετά τον Χάικο Μάας η Τεχεράνη θα υποδεχθεί κι άλλους ανώτατους αξιωματούχους. Τη σκυτάλη παραλαμβάνει ο Ιάπωνας πρόεδρος Σίνζο Άμπε σε διαμεσολαβητική αποστολή με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον. Το Ιράκ και το Ομάν, χώρες που διατηρούν καλές σχέσεις τόσο με το Ιράν, όσο και με τις ΗΠΑ, θα επιχειρήσουν επίσης να διαμεσολαβήσουν. Ένα είναι σαφές: Εάν δεν αρθούν οι κυρώσεις η Τεχεράνη δεν είναι διατεθειμένη να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με την Ουάσιγκτον.