Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε λόγω της πρόκλησης σοβαρής διαταραχής για την οικονομία της από την ύπαρξη της πανδημίας του Covid-19 να διαμορφώσει ένα νέο πλαίσιο για την πολιτική κρατικών ενισχύσεων, το οποίο, επί της αρχής, δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες στα κράτη μέλη να χορηγούν ενισχύσεις σε επιχειρήσεις ή κλάδους επιχειρήσεων με πιο ταχύ τρόπο, αποφεύγοντας τις πολυδαίδαλες διαδικασίες ελέγχου που ισχύουν βάσει του ενωσιακού δικαίου και, μάλιστα, απορρέουν από την ίδια τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ε.Ε.

Ήδη η πλειοψηφία των κρατών κάνει χρήση της δυνατότητας αυτής προκειμένου να προστατεύσει τις επιχειρήσεις τους και να στηρίξει, κατ’επέκταση, την οικονομία τους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει αναπτυχθεί μια νέα, προσωρινή εποχή «έκτακτου κρατικού προστατευτισμού» υπό την παρακολούθηση της Ε.Ε. και, ειδικότερα, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αποτελεί τον «θεματοφύλακα» της εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου. Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προέτρεψε σχετικά πρόσφατα μάλιστα τα κράτη-μέλη να χρησιμοποιήσουν όποια δυνατότητα έχουν για να προστατεύσουν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από εξαγορές ή επιρροές «που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ασφάλειά μας και τη δημόσια τάξη».

Αυτή η «χαλάρωση», η οποία, προφανώς, είναι καταρχήν θετική για τη δυνατότητα ενίσχυσης πληττόμενων επιχειρήσεων λόγω της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης, έχει δημιουργήσει στην πράξη το εξής παράδοξο, για το οποίο αν δεν ληφθεί ειδικότερη μέριμνα από την Ένωση, κινδυνεύει να θέσει εν αμφιβόλω τον κύριο λόγο ύπαρξης των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ήτοι την προστασία του ανταγωνισμού εντός της Ε.Ε. Ειδικότερα, η πρόβλεψη απαγόρευσης χορήγησης κρατικών ενισχύσεων από κράτη μέλη σε επιχειρήσεις είναι μια εκ των βασικότερων και αυστηρότερων αρχών της πολιτικής ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο την προστασία του ανταγωνισμού και την αποτροπή της κρατικής εμπλοκής, ώστε να μην υπάρχει διακριτική στήριξη μεμονωμένων επιχειρήσεων. Όμως, κάθε οικονομία έχει τις δικές της ταμειακές δυνατότητες από τους εθνικούς πόρους για την ενίσχυση των επιχειρήσεών της. Άλλες δυνατότητες έχουν οι ισχυρές οικονομίες, άλλες δυνατότητες οι περισσότερο ταλαιπωρημένες. Επειδή δε υφίστανται επιχειρήσεις, οι οποίες είναι ενεργές στο ενδοενωσιακό εμπόριο, ήτοι δραστηριοποιούνται στο σύνολο της Ε.Ε. (βλ. μεταξύ άλλων τις αεροπορικές εταιρείες), η απόκλιση ανάμεσα στη δυνατότητα στήριξής τους ενδέχεται, επί της ουσίας, να ανοίξουν την «ψαλίδα» στην αγορά και να στρεβλώσουν επί της ουσίας τον ανταγωνισμό σε επίπεδο Ε.Ε. καταστρέφοντας ανταγωνιστικούς κλάδους των πιο αδύναμων οικονομιών και επιβαρύνοντας δυσανάλογα ορισμένα κράτη.

Ως εκ τούτου, θεωρώ ότι επ’ουδενί η Ε.Ε. δεν πρέπει να αρκεστεί αποκλειστικά σε πολιτικές «χαλάρωσης» των αυστηρών κανόνων κρατικών ενισχύσεων (οι οποίες προφανώς είναι, επί της αρχής, θετικές), αλλά να επενδύσει σε πολιτικής αυτοτελούς ευρωπαϊκής επιδότησης (βλ. Ευρωπαϊκό Ταμείο), οι οποίες θα ενισχύσουν πραγματικά και δίκαια τις πληττόμενες οικονομίες των κρατών-μελών, αλλά και σε πρόσθετα χρηματοδοτικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της μεγάλης κρίσης. Η χώρα μας δια του Πρωθυπουργού της Κυριάκου Μητσοτάκη βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της δίκαιης διεκδίκησης, με όπλα της την σοβαρότητα, την υπευθυνότητα και την αποτελεσματικότητα που έχει επιδείξει έως τώρα στην διαχείριση της κρίσης, αλλά και μέσω μιας γνήσιας μεταρρυθμιστικής πολιτικής, η οποία αποτελεί εχέγγυο για την σοβαρή διαχείριση αυτών των ευρωπαϊκών πόρων. Επίσης, πιστεύω ότι θα πρέπει να διατηρηθεί ενεργή η ελάχιστη διαδικασία γρήγορου ελέγχου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως αυτή προβλέπεται στα άρθρα 107-108 Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε., ιδιαίτερα για τις προβλεπόμενες εξαιρέσεις, για το ζήτημα επιρροής στο ενδοενωσιακό εμπόριο, ειδικά σε περιπτώσεις ακραίας απόκλισης ανάμεσα στις ενισχύσεις που χορηγούν τα κράτη μέλη σε ομοειδείς επιχειρήσεις, προκειμένου να προστατεύεται, πράγματι, ο υγιής ανταγωνισμός και, κατ’επέκταση, η κοινωνική συνοχή.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τις δυνατότητες να αφήσει το ιστορικό της αποτύπωμα αυτήν την περίοδο. Μαθαίνοντας από λάθη του παρελθόντος, είμαι αισιόδοξος ότι θα το πράξει!

Facebook Comments